تورم روزافزون در خرید روزانه به شکل ملموسی قابل مشاهده است؛ اما کتاب هر کالایی نیست؛ بازار این محصول استراتژیک فرهنگی به شکل شکننده‌ای تابعی از معشیت مردم است. ازاین‌رو شاید نخستین محصولی باشد که با فشار اقتصادی از سبد خرید مردم خارج شود. به‌ویژه در سال‌های اخیر نوسان ارزی و وابستگی کاغذ به خارج از کشور موجب شده است، روند افزایش قیمت رشدی فزاینده بیابد. با این حال آمارهای رسمی عموما با تکیه بر افزایش عناوین نسبت به دوره‌ای مشابه، درصدد نشان‌دادن وضعیت خوب بازار کتاب است؛ درحالی‌که سهوا یا عمدا به کاهش تیراژ از چند هزار نسخه به کمتر از ۳۰۰نسخه در چند دهه اشاره‌ای نمی‌شود.
از دلایل مهم این کاهش شمارگان باید به افزایش ریسک صنعت نشر اشاره کرد که خود را در قیمت‌گذاری نشان می‌دهد. برای درک سیر صعودی قیمت کتاب، بهترین کار بررسی قیمت متوسط کتاب در ماه مشابه در ۱۰سال اخیر است. مطابق با گزارش‌های منتشرشده، قیمت متوسط کتاب در تیرماه۱۳۹۲ یعنی ۱۰سال پیش ۸۴۱۰تومان بوده که با احتساب رقم اعلام‌شده در تیرماه۱۴۰۲ می‌توان گفت قیمت کتاب در این دهه تقریبا ۱۵برابر شده است.
رشد یک‌ساله
گردش مالی کتاب‌های منتشرشده در مردادماه نیز با توجه‌به بهای پشت جلد، تقریبا یازده میلیارد ریال بوده است. میانگین قیمت کتاب اما در مرداد ماه باز هم روند افزایشی داشته است، میانگین قیمت کتاب در مرداد ماه به ۱۱۵هزار تومان افزایش یافته است که در قیاس با بازه زمانی مشابه در سال گذشته افزایش ۴۳درصدی را شاهد هستیم. اما طبق آمار، این ماه شمار کتاب‌های چاپ اول ۵هزار و ۷۸۸عنوان و شمار کتاب‌های تجدید چاپ ۳هزار و ۶۳۴عنوان کتاب روانه بازار نشر کرده‌اند. مقایسه شمار کتاب‌های چاپ اول منتشر شده در مرداد ماه سال جاری با بازه زمانی مشابه در سال گذشته رشد ۱۱درصدی در تعداد چاپ اولی‌ها و ۴۸درصدی تجدید چاپی‌ها را نشان می‌دهد. شمارگان کل کتاب‌های منتشرشده در مرداد ماه تقریبا ۸میلیون و ۷۰۰هزار ریال بوده که در مقایسه با ۶میلیون و ۶۰۰هزار نسخه کتاب منتشرشده در بازه زمانی مشابه سال گذشه، رشد ۳۰درصدی در تعداد شمارگان را شاهد هستیم. میانگین شمارگان کتاب نیز با رشد ۶درصدی به ۹۲۴نسخه رسیده است.
پرعنوان‌ترین‌های ماه
بررسی آثارهای نشر حکایت از انتشار ۹هزار و ۴۲۲عنوان کتاب در مرداد ماه گذشته دارد که در قیاس با مرداد سال گذشته رشد ۲۳درصدی در تعداد عناوین منتشرشده را نشان می‌دهد. از میان آثار منتشرشده ۷هزار و ۱۲۰عنوان کتاب تالیفی و ۲هزار و ۳۰۲عنوان ترجمه بوده است، ناشران تهران ۶هزار و ۷۲۰عنوان کتاب و ناشران شهرستانی ۲هزار و ۷۰۲عنوان کتاب منتشر کرده‌اند. ادبیات با ۱۵۸۷ عنوان کتاب در صدر فهرست، کودک و نوجوان با ۱۳۸۰ و کمک درسی با ۱۳۳۹عنوان کتاب در رده‌های بعدی پرعنوان‌ترین گروه‌های نشر در مرداد ماه بوده‌اند.در گروه ادبیات ۱۱۲۴عنوان کتاب تالیفی و ۴۶۳عنوان کتاب نیز ترجمه هستند، ۹۳۷عنوان چاپ اول و ۶۵۰عنوان تجدید چاپی هستند. میانگین شمارگان کتاب در گروه ادبیات اما کاهش چشم‌گیری را تجربه کرده و به ۶۹۳نسخه رسیده است. میانگین قیمت کتاب در این حوزه نیز به ۱۲۸هزار تومان رسیده است.
در حوزه کودک و نوجوان، ۱۳۸۰عنوان کتاب منتشر شده است که ۹۰۴عنوان تالیفی و ۴۷۶عنوان ترجمه هستند. در میان کتاب‌های منتشرشده مردادماه ۵۵۱عنوان چاپ اول و ۸۲۹عنوان تجدید چاپی هستند. شمارگان کل کتاب‌های منتشرشده در این حوزه ۲میلیون و ۱۱۷هزار و ۶۹۵نسخه بوده است و میانگین شمارگان نیز هزار و ۵۳۴نسخه است. قیمت کل کتاب‌های منتشرشده کودک و نوجوان در مردادماه، تقریبا یک‌میلیارد و ۶۰۰میلیون ریال بوده و میانگین قیمت نیز در این حوزه ۷۵هزار تومان بوده و نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته ۷۳درصد افزایش داشته است.
جهش ماهانه کمک درسی‌ها
اما کتاب‌های کمک درسی با ۱۳۳۹عنوان کتاب رشد ۱۳۸درصدی را نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته تجربه کرده‌اند. ۵۸۵ عنوان کتاب در حوزه کمک درسی، چاپ اول و ۷۵۴عنوان نیز تجدید چاپ بوده‌اند، شمارگان کل کتاب‌های این حوزه یک میلیون و ۷۹۲هزار و ۷۷۶ نسخه و میانگین شمارگان نیز هزار و ۳۳۸ نسخه بوده است. اما گردش مالی کتاب‌های کمک درسی در مرداد ماه ۲میلیارد و ۷۰۰هزار ریال بوده است. میانگین قیمت کتاب در این حوزه نیز ۱۵۵هزار تومان است که نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته ۱۴درصد کاهش داشته است. آمارهای نشر حکایت از رشد ۱۳۸درصدی انتشار کتاب‌های کمک درسی یک ماه مانده به بازگشایی مدارس دارد؛ کتاب‌هایی که ارزش ریالی ۲میلیارد و ۷۸۰میلیون ریالی در بازار نشر دارند.
دنیای اقتصاد