یکی از مهمترین شاخص‌ها برای نمایش توان اقتصادی کشورها، شاخص تراز حساب جاری است. تراز پرداخت‌های خارجی یکی از بزرگترین معیارهای سنجش و اندازه‌گیری جریان مبادلات تجاری و انتقال سرمایه در یک اقتصاد باز است.
در این راستا، حساب جاری یا همان تفاضل بین صادرات و واردات کالا و خدمات از اجزاء مهم روندهای اقتصادی به حساب می‌آیند. برای کشورهای در حال توسعه وضعیت تراز حساب جاری و تراز پرداخت‌ها از جمله مهمترین متغیرهای کلان اقتصادی به شمار می‌ر‌ود. با توجه به اهمیت تراز پرداخت‌های بین‌المللی در تعیین سطح درآمد ملی و اشتغال و نیز در فرآیند رشد و انباشت سرمایه، کشورهای در حال توسعه سیاست‌ها و استراتژی‌های مختلفی برای مقابله با محدودیـت حساب جاری برگزیده‌اند.
*انرژی چالشی برای ایجاد کسری حساب جاری
در این راستا عوامل متعددی بر شاخص حساب جاری تاثیر گذار است. در همین راستا، حسین اصغرپور و محمود محمودزاده در مطالعه‌ای که عوامل موثر بر حساب جاری را در اقتصاد کشورها مورد بررسی قرار داده بود، تاکید کردند: نرخ ارز حقیقی، صادرات نفت و گاز و رابطه مبادله تأثیر مثبت و کسری بودجه دولت تأثیر منفی و معنا‌دار بر مانده تراز حساب جاری داشته‌اند.
این اساتید دانشگاه تاکید کردند: شوک‌های قیمت نفت تأثیر مثبت و معنا‌دار بر مانده تراز حساب جاری دارند و همچنین اثر سیاست یکسان سازی نرخ ارز بر مانده تراز حساب جاری منفی بوده ولی معنا‌دار نمی‌‌باشد.
با توجه به نظر کارشناسان اقتصادی، انرژی اثر مهمی بر حساب جاری کشورها دارد و نیاز حیاتی به این عنصر از عناصر زندگی در فضای اقتصاد و همچنین مردم سبب شده، کشورهایی که با مسائل انرژی دست و پنجه نرم می‌کنند و واردکننده این عنصر حیاتی هستند با کسری حساب جاری و کشورهایی که تولید کننده هستند با مازاد حساب جاری مواجه شوند.
*9 کشور از 15 همسایه ایران در سال 2028 با کسری حساب جاری مواجه هستند
بر اساس مطالعه‌ای از سوی صندوق بین‌المللی پول (IMF) تا سال 2028، 9 همسایه از 15 کشوری که با ایران مرز آبی و خاکی دارند، با کسری حساب جاری مواجه خواهند شد. مهمترین دلیل حرکت به سمت کسری حساب جاری در این کشورها نیز انرژی خواهد بود.
بر اساس این مطالعه، ایران در سال 2028 با مازاد حساب جاری مواجه خواهد شد و این به معنای آن است که در سناریوهای مختلف بین 7 تا 10 میلیارد دلار مازاد حساب جاری ایران خواهد بود.
عراق و عربستان در منطقه غرب آسیا نیز به ترتیب به 15 و 13 میلیارد دلار کسری حساب جاری، بیشتری کسری را در بین همسایگان آبی و خاکی ایران خواهند داشت.
با توجه به شرایط یاد شده و نیاز کشورها به انرژی، نقش آفرینی ایران در آینده با اتکا به تراز حساب جاری مثبت و همچنین منابع انرژی پیشرفته از جمله برق می‌تواند پر رنگ‌تر از حال حاضر باشد.
*انرژی مزیت ایران برای نقش‌آفرینی در جهان آینده
در همین راستا، نوید محمدزاده، کارشناس اقتصاد انرژی گفت: زمانی که یک کشور با کسری حساب جاری مواجه می‌شود و از طرفی این کسری ناشی از واردات انرژی است، یعنی حل مسئله انرژی برای آن ملت حیاتی است.
محمد زاده تاکید کرد: در این پازل اگر ایران با اتکا به توان برای حل مسئله انرژی به میدان بیاید و قصد حل مسئله انرژی کشورهای همسایه را داشته باشد، این توان به عنوان یک مزیت عمل خواهد کرد.
وی افزود: برای مثال ترکمنستان در حال حاضر با حبس انرژی مواجه است و زیرساخت انتقال حامل‌های انرژی ایران می‌توان این کشور را از یک چالش بزرگ رها کرده و زمینه تعمیق روابط دو کشور نیز مهیا شود.
این کارشناس اقتصادی گفت: پاکستان و افغانستان در کنار عراق مسئله جدی انرژی دارند و اتکا به توان ایران این مسائل حل شدنی است و ابزار جمهوری اسلامی ایران را ارتقا خواهد داد.
با توجه به جزئیات یاد شده، استفاده از حامل‌های انرژی و به ویژه برق می‌تواند به عنوان یک مزیت برای جمهوری اسلامی ایران عمل کرده و به محور بسته‌های دیپلماسی کشور برای کنش‌گری بدل شود. موضوعی که در پازل تحریم‌ها نیز قابلیت بحث داشته و به بی‌اثرشدن تحریم نیز ختم شود.
فارس