گندم یکی از محصولات راهبردی غذایی در جهان است که پایه تامین امنیت غذایی انسان ها به شمار می رود. اغلب دولتها برای اطمینان از تامین نیازهای خود، سیاست خرید تضمینی گندم و سایر محصولات راهبردی را اجرا می‌کنند، سیاستی که از یک سو اطمینان از فروش محصول را برای کشاورزان و از سوی دیگر تامین نیازهای غذایی برای مصرف کنندگان را به همراه دارد.
افزایش قیمت خرید تضمینی گندم از 5 هزار تومان در سال 1400 به 11500 تومان در سال 1401 و 15000 هزار تومان در هنگام برداشت محصول درسال 1402 موجب افزایش تولید گندم در کشور از 4.5 میلیون تن به 10.4میلیون تن در سال جاری شده است. اجرای موفق این سیاست با نقش آفرینی وزارت جهاد کشاورزی در بخش تولید و محوریت سازمان برنامه و بودجه با پرداخت 156 هزار میلیارد تومان به کشاورزان زحمت کش کشور محقق شد.
در حالیکه در بازه زمانی دو سال اخیر حجم تولید گندم در کشور تقریبا 2.5 برابر شده است اما میزان پرداخت دولت به گندمکاران نزدیک به هفت برابر شده است. این نشان از همت دولت در سیاست گذاری و تامین منابع بودجه ای اجرای این سیاست راهبردی در کشور است.
در همین خصوص محمدعلی نیکبخت، وزیر جهاد کشاورزی از پایان تسویه مطالبات گندم خریداری شده در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ خبر داد و گفت: امسال وزارت جهادکشاورزی با کمک دولت توانست ۱۰ میلیون و ۳۵۷ هزار تُن گندم از کشاورزان ۳۱ استان کشور خریداری کند.
وزیر جهادکشاورزی با تشکر از دولت افزود: رئیس‌جمهور در هر موقعیتی پیگیر مطالبات گندمکاران بود و از تاکیدات ایشان در هیئت دولت پرداخت مبلغ گندم به کشاورزان در سریعترین زمان ممکن بود.
نیکبخت با موثر خواندن اقدام وزارت جهادکشاورزی در خرید تضمینی گندم یادآور شد: خرید این مقدار گندم در سال زراعی که پشت سر گذاشتیم؛ کشور را در گندم نان به خودکفایی رساند و یکی از توفیقات بزرگ دولت در تولید و تامین این محصول استراتژیک رقم خورد.
وی در همین رابطه بار دیگر از کشاورزان تشکر کرد و اظهار داشت: وزارت جهادکشاورزی به وعده خود در پرداخت مطالبات گندمکاران تا پایان مهرماه عمل کرد و این ایفای تعهد در حالی است که میزان خرید تضمینی گندم نسبت به سال قبل آن از ۴۴ درصد رشد برخوردار بود.
پول گندمکاران چگونه پرداخت شد
این اقدام بزرگ باوجود مشکلاتی بود که دولت در تامین منابع لازم برای خرید تضمینی گندم با آن مواجه شد. در بودجه سال جاری پیش بینی شده بود که 8 میلیون تن گندم با قیمت 13 هزار تومان (با احتساب ۱۵۰۰ تومان حمایت غیرقیمتی بابت یارانه کود و بذر) از کشاورزان خریداری خواهد شد به همین دلیل برای این امر 104 هزار میلیارد تومان بودجه اختصاص یافته بود که از همین میزان بودجه نیز برای پرداخت مطالبات تبصره 18، سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی کسر شده بود.
با توجه به خرید حدود 7 میلیون و 196 هزار تن گندم از کشاورزان در سال گذشته با قیمت 11 هزار و 500 تومان، دولت سیزدهم در سال اول خود حدود 83300 میلیارد تومان به کشاورزان پرداخت و بودجه فعلی چیزی حدوداً دو برابر آن است.
در سال 1400 تنها حدود 23 هزار میلیارد تومان به این امر اختصاص یافته بود بنابراین اختلاف فعلی پرداخت مطالبات گندمکاران در سال دوم دولت سیزدهم با سال آخر دولت دوازدهم چیزی حدود ۱۳۳ هزار میلیارد تومان است؛ بودجه خرید تضمینی قرار بود از محل منابع هدفمندسازی یارانه ها ناشی از کاهش صادرات فرآورده‌های نفتی و همچنین پرداخت بهای گاز مصرفی توسط شرکتهای پتروشیمی تامین شود اما محقق نشد. دولت سیزدهم از یک سو خود را موظف به عهدی که با کشاورزان داشت می‌دانست و از سوی دیگر با افزایش مبلغ و حجم تولید گندم و نیز عدم تحقق منابع بودجه ای مواجه بود.
در این شرایط سازمان برنامه و بودجه لایحه دوفوریتی اصلاح بودجه به مجلس ارائه داد تا بتواند از طریق مازاد درآمدهای نفتی این طلب را تسویه کند اما نمایندگان مجلس به دو فوریت این لایحه رأی ندادند. پس از آن داوود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه در صحن علنی مجلس شورای اسلامی گفت: تبصره (14) بن‌بست است، این تبصره ناتراز بسته شده است. دولت برای اصلاح بودجه لایحه دو فوریتی ارائه کرد ولی مصوب نشد که در نتیجه پرداخت پول گندمکاران با مشکل مواجه می‌شود و دولت به دنبال راهکار جایگزین است.
اما دولت در شهریور ماه راه حل جدیدی برای حل مساله پیدا کرد و با اخذ مجوز شورای عالی هماهنگی اقتصادی و مصوبه هیئت وزیران برای تامین مبلغ 35 هزار میلیارد تومان اقدام تا همان‌طور که توسط سازمان برنامه و بودجه کشور وعده داده شده بود، باقیمانده مطالبات کشاورزان در پایان مهر ماه تسویه شد.
افزایش 260 درصدی تولید گندم و افزایش 7 برابری قدرت خرید کشاورزان گندم کارعلیرغم مشکلات موجود، نشان از وفای به عهد دولت در مقابل مردم و اتخاذ رویکرد تحولی در مسائل جاری کشور توسط تیم اقتصادی دولت است.
آمارها نشان می دهد خرید تضمینی گندم در سال 1400 برابر با 4.5 میلیون تن و پرداخت دولت 23 هزار میلیارد تومان بود اما در سال 1401 تولید گندم 7.3 میلیون تن برابر 83.3 همت و در سال 1402 تولید گندم 10.6 میلیون تن و پرداخت گندم 156 هزار میلیارد تومان بوده است.
فارس