تنظیم بازار کالای اساسی یکی از مهم‌ترین امور برای تأمین امنیت غذایی و البته ملی است. نرخ تورم قیمت کالاها را تحت تأثیر قرار داده و نرخ بالای برخی کالاها سبب شده تا با سایر اقلام ارزان‌تر جایگزین شوند. به عنوان نمونه با افزایش قیمت گوشت قرمز به حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان در هر کیلو بازار اقلامی مانند تخم‌مرغ، قارچ و حبوبات را نسبت به سال‌های قبل گرم‌تر کرده است.
مصرف تخم‌مرغ عموماً در نیمه دوم سال با سرد شدن هوا افزایش پیدا می‌کند. نیاز سالانه این محصول حدود یک میلیون و ۱۵۰ هزار تن بوده که سال گذشته با تولید یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن، ۵۵ هزار تن مازاد آن صادر شد.
سیاست‌های تولید
برنامه تولید امسال بر پایه ۳ شاخص پیش‌بینی شد؛ رشد جمعیت، افزایش مصرف سرانه، نگاه به بازارهای صادراتی؛ بنابراین قرار است به وسیله گله‌های مولد بیش از میزان تولید سال گذشته تولید محصول داشته باشیم و آمار تولید به یک میلیون و ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تن برسد.
بهمن سال گذشته بر اساس مصوبات ستاد تنظیم بازار، شورای قیمت‌گذاری و در راستای اتخاذ سیاست‌های حمایتی از محصولات اساسی کشاورزی، برای نخستین بار امور اجرایی تنظیم بازار تخم‌مرغ خوراکی و پولت تخم‌گذار به بخش خصوصی واگذار شد. از ابتدای انقلاب تا ۳ سال قبل، ایران واردکننده تخم‌مرغ بود در حال حاضر ضمن تأمین بازار داخل مازاد تولید داشته که صادر می‌شود. به گفته فعالان این بازار حتی در یک سال گذشته تولیدکنندگان رکورد زده و ۹۰ هزار تن تخم مرغ از کشور صادر شد.
به گفته رئیس کارگروه طیور اتاق ایران روزانه ۳ هزار و ۵۰۰ تن تخم مرغ در کشور تولید می‌شود که حدود ۲۰۰ هزار تن آن مازاد است. پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن مازاد تولید در حوزه تخم‌مرغ وجود داشته باشد.
عمده هدف بازار صادراتی این محصول پروتئینی کشورهای حاشیه خلیج فارس (عمان، قطر و امارات)، عراق و افغانستان است.
ممنوعیت صادرات از ابتدای آبان
صادرات تخم‌مرغ از ابتدای آبان ممنوع شد. به گفته تولیدکنندگان این اعمال محدودیت بدون اطلاع قبلی بوده در حالی که اگر قرار است سیاست ممنوعیت صادرات کالایی اعمال شود باید از ۳ ماه قبل به تولیدکنندگان اطلاع رسانی شود. در حال حاضر بخشی از تخم‌مرغ‌هایی که برای بازار صادرات آماده ارسال بودند بلاتکلیف بوده و ممکن است فاسد شوند. حال پرسش این است که چرا این تخم مرغ‌ها در بازار داخل توزیع نمی‌شوند؟ به گفته تولیدکنندگان، بازار داخل اشباع بوده و این محصولات مازاد هستند. همچنین تاریخ انقضا تخم مرغ‌های داخلی ۳۰ روز بوده و محصولات صادراتی ۳ ماهه است؛ برای توزیع تخم‌مرغ‌های صادراتی در بازار کشور ضروری است تاریخ انقضا آنها تغییر کند. از سوی دیگر بسته‌بندی تخم‌مرغ‌های صادراتی با نوع بسته‌بندی داخلی متفاوت بوده و تغییر این بسته‌بندی در کنار تغییر تاریخ انقضا هزینه بر است.
حال باید دید این اعمال ممنوعیت به طور موقت بوده یا بنا به دلایلی ممکن است طولانی‌تر شود؟
گفتنی است، ماهانه ۱۱۰ هزار تن تخم‌مرغ در کشور تولید می‌شود که بین ۵ تا ۱۰ درصد آن مازاد مصرف بازار داخل است. تولیدکننده تمایلی به توزیع بیشتر تخم مرغ به بازار ندارد زیرا قیمت‌ها شکسته شده و فاصله زیادی با نرخ مصوب به وجود خواهد آمد.
قیمت مصوب تخم‌مرغ هر کیلو درب کارخانه ۴۷.۳۰۰ تومان بوده که با وجود مازاد تولید این عدد به ۴۴.۳۰۰ تومان رسیده است.
مهر