ضوابط و دستورالعمل توزیع کالاهای اساسی، ضروری و نهاده‌ها اعلام شدغذایی و کشاورزی 

پشهیاد آبنار دبیر کارگروه تنظیم بازار کالاهای کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی درنامه ای خطاب به روسای سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌ها اعلام کرد: با عنایت به تصویب نامه هیات وزیران مورخ 1402/3/21 مبنی بر حصول اطمینان از توزیع کالاهای تامین ارز شده از زمان ورود کالا تا عرضه آن در شبکه خرده‌فروشی (مراحل تامین، پخش، توزیع و رسیدن به دست مصرف‌کننده نهایی) و به استناد بند 3 صورتجلسه کارگروه تنظیم بازار کالاهای کشاورزی مورخ 1402/07/23 در راستای شفاف‌سازی شبکه توزیع و وحدت رویه در فرآیند توزیع هدفمند اقلام مذکور به پیوست دستورالعمل توزیع ایفاد می‌شود.

خواهشمند است در راستای تحقق امنیت غذایی و ثبات بخشی به بازار ضمن پایش مستمر شبکه‌های توزیع کالایی جهت تامین تقاضای واقعی بازار و به تبع آن جلوگیری از هرگونه افزایش قیمت‌ها، نتیجه اقدامات انجام شده را گزارش نمایید.

ضوابط و دستورالعمل توزیع کالاهای اساسی، ضروری و نهاده‌ها

با عنایت به اهمیت تامین، توزیع و عرضه کالاهای اساسی، ضروری و نهاده‌های دام و طیور که به استناد تصویب‌نامه هیات محترم وزیران در مورخ‌های 1402/3/13 و 1402/3/21 مبنی بر حصول اطمینان از توزیع مناسب و هدفمند کالاهای تامین ارز شده با منشاء ارز دولتی از زمان ورود کالا تا عرضه آن در شبکه خرده‌فروشی و همچنین براساس قوانین و اسناد بالادستی مرتبط جهت وحدت رویه در فرآیند توزیع و عرضه کالاهای مذکور در کشور، بدینوسیله ضوابط و دستورالعمل توزیع کالاهای اساسی، ضروری و نهاده‌های دامی که در جلسه مورخ 1402/07/23 کارگروه تنظیم بازار کالاهای کشاورزی مصوب گردیده جهت اجراء ابلاغ می‌گردد.

ماده 1- هدف و حیطه کاربرد
این دستورالعمل جهت ساماندهی شبکه توزیع و عرضه اقلام مذکور ابلاغ می‌گردد، لذا کلیه توزیع‌کنندگان و فعالین عرصه توزیع ملزم به رعایت آن است.

ماده 2- تعاریف و اصطلاحات
به منظور رعایت اختصار و سهولت در اجراء، پاره‌ای از عبارات اصلی مندرج در متن به شرح ذیل اعلام می‌گردد:
1-2- قانون: در این دستورالعمل به تمام قوانین موضوعه و حاکم بر جریان واردات، حمل، توزیع و رصد بازار اطلاق می‌شود.
2-2- وزارت: وزارت جهاد کشاورزی.
3-2- سازمان: عبارت است از سازمان جهاد کشاورزی استان‌ها.
4-2- مباشر: شرکت بازرگانی دولتی ایران، شرکت پشتیبانی امور دام کشور، سازمان تعاون روستایی، شرکت خدمات حمایتی و شرکت جهاد استقلال.
5-2- شبکه توزیع: مسیری است که پخش، توزیع و عرضه کالا و نهاده‌های دامی، کود و سموم از زمان تامین تا زمان رسیدن به دست مصرف‌کننده نهایی از طریق آن صورت می‌پذیرد. این مسیر توزیع شامل تامین‌کنندگان، پخش‌کنندگان، توزیع‌کنندگان و عرضه‌کنندگان می‌باشد.
6-2- توزیع‌کننده: عبارت است از اشخاص حقیقی یا حقوقی که مطابق اخذ نمایندگی رسمی و قانونی که براساس مقررات از مراجع صدور مجوزها و بر مبنای دستورالعمل‌های صادره به‌عنوان نماینده رسمی توزیع کالا معرفی می‌گردد و به دو دسته؛ شرکت توزیع‌کننده و اصناف تقسیم می‌شوند و شامل فروشگاه‌های زنجیره‌ای، شرکت‌ها و فروشگاه‌های تعاونی مصرف (اتحادیه امکان، اسکاد، فرهنگیان)، میادین میوه و تره‌بار و واحدهای صنفی می‌شود.
7-2- مصرف: عبارت است از استفاده از کالاهایی با منشاء ارز دولتی برای تامین نیاز خانوار و همچنین تامین نهاده پایه تولید صنایع و صنوف.
8-2- شرکت پخش: عبارت است از اشخاص حقوقی که دارای نمایندگی رسمی و قانونی از مراجع ذیصلاح جهت توزیع در شبکه رسمی بازار می‌باشند.
9-2- شبکه رسمی: به شبکه‌ای از توزیع اطلاق می‌گردد که کالا در مسیر توزیع به دست مصرف‌کننده نهایی می‌رسد و تمام فرآیندهای توزیع از مرحله تحویل انبار تا فروش به مصرف‌کننده قابلیت رصد و پایش توسط واحد بازرسی و نظارت دارد.
10-2- بازرسی: به منظور حصول اطمینان از کمیت و کیفیت کالای توزیعی در شبکه رسمی بازار، واحد بازرسی و نظارت وزارت متبوع و به تبع آن توسط واحدهای بازرسی استانی انجام می‌شود.
11-2- کالای مشمول: عبارت است از نهاده‌های دامی، محصولات پروتئینی، کالاهای اساسی و ضروری و سایر محصولات کشاورزی.
12-2- عمده‌فروش: کسب‌وکارهای بزرگ، تامین‌کنندگان کالاها، پخش‌کنندگان و توزیع‌کنندگان، بازرگانان تجاری و کلیه بازارهای بزرگ بابت فروش عمده کالا به واحدهای صنفی خرده‌فروشی.
13-2- خرده‌فروش: شخص حقیقی یا حقوقی دارای مجوز از سوی مراجع ذیصلاح که بعد از دریافت کالای مشمول از سوی توزیع‌کننده و عمده‌فروشی، باید آن را به مصرف‌کننده نهایی تحویل دهند.

ماده 3- کالاهای مشمول
کالاهای ضروری، اساسی، نهاده‌ها و محصولات پروتئینی که از محل ارز دولتی تامین گردیده و می‌بایست براساس ضوابط و مقررات جاری در شبکه رسمی توزیع شود به شرح ذیل است:
1- کالاهای اساسی؛ گندم، روغن، برنج، شکر، گوشت قرمز، گوشت مرغ، شیر، محصولات لبنی (4 قلم اصلی) و تخم‌مرغ.
2- نهاده‌های دامی؛ جوز، ذرت، دانه سویا و کنجاله سویا.
3- نهاده‌های تولیدی؛ کود، بذر، سم، واکسن دامی و...
4- کالاهای ضروری؛ حبوبات و...
تبصره: باتوجه به سیاست‌های کلان و تصمیمات ستاد تنظیم بازار کشور در صورتی‌که برای تامین هر کالایی ارز دولتی تخصیص داده شود، مشمول مقررات و ضوابط جاری قیمت‌گذاری و همچنین الزام به توزیع در شبکه رسمی کشور است.

ماده 4- مدیریت نظام تامین و توزیع
باتوجه به ماهیت کالاها، نهاده‌ها و مرجع تامین آنها، لذا فرآیند توزیع به شرح زیر هستند:
1-4- مرجع تامین؛ مباشرین دولتی
تمام کالاها و نهاده‌ها که توسط بخش دولتی وارد کشور می‌شوند باید براساس آئین‌نامه اجرایی تامین، ذخیره‌سازی، برداشت و ذخائر راهبردی در شبکه رسمی و تحت نظارت توزیع شود.
2-4- مرجع تامین؛ تامین‌کنندگان بخش خصوصی و تعاونی
از آنجایی‌که تامین‌کنندگان بخش خصوصی و تعاونی کالاهای مزبور از ارز دولتی استفاده نموده‌اند. لذا مکلف‌اند براساس ضوابط، دستورالعمل‌ها و مقررات جاری و همچنین باتوجه به سیاست‌های ابلاغی وزارت جهاد کشاورزی نسبت به توزیع کالا و نهاده‌ها اقدام نمایند.
تبصره 1: تمام واردکنندگان مکلف‌اند طبق قانون و ضوابط جاری نسبت به ثبت عملیات واردات در سامانه جامع تجارت و همچنین سامانه جامع انبارها اقدام نمایند.
تبصره 2: مباشرین دولتی و تامین‌کنندگان بخش خصوصی مکلف‌اند نسبت به عرضه تمام نهاده‌های دامی وارداتی در سامانه بازارگاه براساس قیمت‌های مصوب و ابلاغی از سوی وزارت و ستاد تنظیم بازار اقدام نمایند.
تبصره 3: عرضه خارج از سامانه بازارگاه و شبکه رسمی و عدم رعایت قیمت مصوب ابلاغی، تخلف محسوب شده و متخلقین به مراجع قانونی و ذیصلاح معرفی خواهند شد.
تبصره 4: کالاهای اساسی و ضروری که توسط بخش خصوصی وارد کشور شده است باید با قیمت مصوب در شبکه رسمی بازار و تحت نظارت واحد بازرسی و نظارت توزیع شود.

ماده 5- جامعه هدف
در راستای تامین تقاضا و به منظور تحقق مدیریت تنظیم بازار و همچنین جلوگیری از وقوع شوک‌های قیمتی ناشی از کمبود کالا به خصوص در ایام پرمصرف و مناسبتی، جهت توزیع کالاهای مشمول بین آحاد مصرف‌کنندگان، مسیرهای توزیع به شرح ذیل است:
1- واحدهای صنفی دارای مجوز رسمی توزیع و کد شناسه از اتحادیه‌های صنفی با سیستم توزیعی قابل رسد و پایش.
2- غرف میادین میوه و تره‌بار شهرداری‌ها.
3- شرکت‌های پخش (پخش مویرگی) دارای پروانه فعالیت از مراجع رسمی.
4- فروشگاه‌های زنجیره‌ای، تعاونی‌های مصرف.
5- اتحادیه‌های تعاونی روستایی و عشایری برای تامین نیاز جامعه تحت پوشش.
6- دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، پادگان‌ها، مراکز نظامی، بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی(ره) و...
تبصره: چنانچه در ستاد تنظیم بازار مصوبه‌ای مبنی بر نحوه توزیع ابلاغ شود ملاک و مبنای اجراء قرار می‌گیرد.

ماده 6- وظایف و اختیارات مباشر و سازمان
1-6- مباشر
1-1-6- مباشرین مکلف‌اند نسبت به رعایت اصول صحیح انبارداری براساس ضوابط، پروتکل‌های بهداشتی، دامپزشکی و فنی در راستای صیانت از کالاها و نهاده‌های ذخیره شده و تحت کلید اقدام لازم به عمل آورند.
2-1-6- مباشرین مکلف‌اند براساس آئین‌نامه ذخائر راهبردی و مجوز صادره از وزارت نسبت به تخصیص و فروش کالا از طریق سامانه ذخائر راهبردی که قابلیت رصد دارند به عاملین توزیع جهت پخش در شبکه مویرگی اقدام نمایند.
2-6- سازمان
روسای سازمان‌ها مکلف‌اند به منظور مدیریت و ساماندهی نظام توزیع کالاهای مشمول نسبت به موارد ذیل اقدام نمایند:
1-2-6- رصد و پایش وضعیت بازار و نیازسنجی کالایی.
2-2-6- شناسایی شبکه‌های توزیع به منظور دسترسی گسترده به شبکه‌های مویرگی جهت توزیع کالا در راستای شفاف‌سازی اطلاعات کالاها و بازیگران نظام توزیع.
3-2-6- تخصیص کالا به شبکه‌های پخش و توزیع استانی، شهرستانی، بخش‌ها، روستاها و... و همچنین پیگیری لازم جهت جذب هدفمند کالا برای تامین تقاضای آحاد جامعه.
4-2-6- بررسی عملکرد عاملین توزیع و صورت وضعیت کالاهای توزیعی در شبکه بازار به منظور تقویت جریان انتقال کالا به سمت خانوارها.
5-2-6- نظارت بر کالاهای تحت کلید انبارهای مباشرین جهت حصول اطمینان از صحت و سلامت نحوه نگهداری و توزیع کالا.
6-2-6- گسترش و نفوذ استفاده از فناوری‌های نوین و ظرفیت استارت‌آپ‌ها در تنظیم بازار.
7-2-6- کاهش هزینه‌های مبادله در فرآیند توزیع.
8-2-6- تعامل مستمر با رسانه‌ها و افزایش نقش آنها در همراهی افکار عمومی با سیاست‌های توزیعی و تنظیم بازاری.
9-2-6- ذخیره‌سازی راهبردی و احتیاطی در کالاهای مشمول با استفاده از پیش‌بینی روند تحولات مقداری و قیمتی.
10-2-6- تقویت، نوین‌سازی و توسعه زیرساخت‌های نظام توزیع (انبارها، سردخانه‌ها، پایانه‌های توزیع، لجستیک و...) و یکپارچه‌سازی اطلاعات حمل‌ونقل، موجودی انبارداری، جابجایی وتوزیع کالا.
تبصره: اجرای دستورالعمل‌های ذخیره کالاهای پرمصرف (میوه، سبزیجات، صیفی‌جات و سایر کالاهای پرمصرف در ایام خاص).

ماده 7- بازرسی و نظارت
باتوجه به ضرورت نظارت و کنترل بازار و لزوم اجرای ضوابط و مقررات قیمت‌گذاری و همچنین جلوگیری از انحراف کالای توزیعی از شبکه رسمی اجرای موارد زیر الزامی است:
1-7- رصد و پایش موجودی و قیمت کالا به عنوان دو شاخص کلیدی مدیریت بازار توسط واحد بازرسی، نظارت و پیش‌بینی روند قیمت‌ها.
2-7- تسهیل دسترسی به آمار و اطلاعات با تکمیل سامانه‌های مرتبط.
3-7- تاکید بر نظارت و بازرسی با هدف پیشگیری از تخلفات در بازار و اجرای طرح‌های نظارتی و بازرسی ویژه در مناسبت‌ها.
4-7- افزایش شفافیت و اطلاع‌رسانی در بازار با استفاده از ابزارهایی همچون برچسب، قیمت‌گذاری و...
5-7- در صورت احراز تخلف در فرآیند توزیع و فروش براساس قانون تعزیرات حکومتی نسبت به تشکیل پرونده و معرفی متخلفین به مراجع ذیصلاح اقدام نماید.
این دستورالعمل در 7 ماده و 7 تبصره تهیه، تنظیم و جهت اجراء ابلاغ گردید.

تسنیم