گفتگوی ویژه خبری دیشب که به بررسی پرونده فساد واردات چای اختصاص داشت، میهمان آقایان شهریار داریانی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان، صنایع بسته بندی و بازرگانان چای کشور و آقای میثم جاهدی، مدیرکل توسعه صادرات و تجارت خارجی وزارت جهاد کشاورزی درباره بحث ابهام واردات چای بود. همچنین اقای عسگری تولید کننده چای از گیلان با ارتباط تلفنی میهمان این برنامه بود.
سوال: درخبرها به نقل از رئیس سازمان بازرسی کل کشور داشتیم که یک گروه تجاری وارد کننده چای به علت تخلفات به دستگاه قضایی معرفی شدند، به گفته آقای خدائیان این گروه تجاری تاکنون برای ارز دریافتی رفع تعهد نداشته و کالایی وارد نکرده، واردات چای درجه دو به جای درجه یک و تقلب در چرخه ترخیص کالا از دیگر تخلفات آنهاست. حالا پرونده تخلفات این گروه تجاری خاص در سازمان بازرسی تکمیل و به دادسرا ارسال شده است. آقای داریانی این گروه تجاری خاص عضو اتحادیه شما بوده؟
داریانی: بله این گروه از اعضای فعال اتحادیه ما بوده و سوابق فعالیتش هم مستند است.
سوال: از عملکردش اطلاع داشتید؟
داریانی: در رابطه با تشکل ها و بخش خصوصی ابتدا به ساکن نکته ای را عرض کنم که این تشکل‌ها یک هم اندیشی و تجمیع از اعضای یک رشته یا یک صنعت هستند که قدرت عملیات اجرایی در این ها وجود ندارد یعنی ما قادر به تفحص خاص در خصوص نحوه عملکرد خودمان ، هر یک از اعضایمان نیستیم، نه ابزارش را داریم و نه امکاناتش را داریم و نه اختیارات قانونیش را داریم، در حد و حدود متعارف و در حدود عملیاتی که به نحوه کارکرد اعضا بر می گردد و مسائل مبتلا به می پردازیم، بنابراین نه، حقیتا راجع به آن اطلاعاتی نداشتیم.
سوال: به هر صورت اتحادیه‌ها ابزار نظارتی دارند دیگر؟
داریانی: ابزارنظارتی اتحادیه ها درواقع قائم بر آن اطلاعاتی است که خود اعضا و سایر اعضای آن اتحادیه به آنها ارائه می‌دهند، ما دسترسی به پایه‌ترین اطلاعاتی که لازم است برای تدبیر کردن و برنامه‌ریزی در آن حوزه داشته باشیم، متاسفانه تا امروز نداشتیم.
سوال: دسته چکی باید بدهد به کجا باید دسترسی داشته باشیم؟
داریانی: فرض بفرمایید وقتی که شما یک اتحادیه ای هستید که در ارتباط با برخی از وزارتخانه ها هستید و در عملیات اعضای شما انعکاسش در آنجا هست طبیعتا دسترسی به آن دیتاها را باید می داشتید.
سوال: کی باید این دسترسی را بدهد؟ این سازمان ذیصلاح که فرمودید چه سازمانی است؟
داریانی: مثلا در حوزه ثبت سفارش چای بحث مثلا سازمان صمت را ما داریم، بحث وزارت جهاد را داریم ، اما خب ما هیچ موقع اتحادیه مان اطلاعات و آماری نداشته ، البته الان و بعد از این مسائل اخیر خیلی فضا عوض شده، امروز به عنوان یک پیش نیاز مورد قبول بدنه سازمان های ذیصلاح هم است این موضوع اما قبلا این طور نبود.
سوال: یعنی بعد از این که این اتفاقات افتاد، در این موضوع تغییراتی حاصل شد؟
داریانی: بله.
سوال: الان دسترسی دارید؟
داریانی: بله الان شرایط به نحوی شده که کاملا در تعامل با تشکل هستم و شاید این موضوع حتی در سایر تشکل ها هم تسری پیدا کرده است.
سوال : یعنی الان مثلا توی اتحادیه شما، یکی از اعضا اگر چنین تخلفی را مرتکب شود، شما می توانید متوجه شوید؟ حالا پیش از این که این مسائل پیش بیاید و اینها...
داریانی: در رابطه با این اتفاقی که افتاده با توجه به همان صحبت هایی که ما خودمان از طریق مراجع قانونی و دولتی می شنویم، ما هم از آنچه که استماع می کنیم ، اطلاع داریم، خب این کاری بوده، یک برنامه‌ریزی بوده که همانطوری که گفتند مربوط به عملکرد سه یا چهارسال بوده یعنی در مسیر مرور زمان بوده.
سوال: در هر صورت اتحادیه شما در آن سه چهارسال حی و حاضر بوده دیگر؟ می‌توانست نظارت کند و متوجه باشد که دارد چه اتفاقاتی آنجا می‌افتد، اطلاع رسانی کند.
داریانی: من خاطرم است توی یک دوره ای حتی ما اطلاعاتی مربوط به آمار عملکرد اعضایمان را می خواستیم، اتفاقا در خدمت یکی از مدیران خود همین وزارت جهاد بودیم در آن موقع، ایشان گفتند که اینها محرمانه است.
سوال: اما الان می‌فرمایید که دسترسی دارید.
داریانی: بله الان شرایط طوری است که خودشان تشکل را به کار گرفتند تا بتوانند مسیر را هدایت کنند.
سوال: خب می‌گویم الان یک همچنین اتفاقی بیفتد خدای نکرده دوباره، بخواهد تکرار بشود یک همچنین اتفاقی می‌توانید متوجه بشوید؟
داریانی: با توجه به این تعاملی که وجود دارد و من توجه شما را جلب بکنم به این که این اتحادیه و این صنعت جزو خوشنام ترین و باسابقه ترین صنایع کشور بوده و هست و این یک مورد خاص هم طبیعتا نمی شود بر اساس عملکرد این اتحادیه ثبت کرد.
سوال: آقای داریانی الان ۹ ماه از پیگیری این موضوع گذشته و مشکلات پیگیری شده؟ مسائل پیگیری شده؟ مشکلاتی که در ثبت سفارش وجود داشته؟ الان این ها به کجا رسیده؟ همچنان مشکلات ثبت سفارش برای سایر حالا شرکت‌ها، واردکنندگان وجود دارد؟ چون آن چیزی که امروز هم اعلام شد ۷۹ درصد ارز نیمایی تخصیص یافته برای واردات چای به این گروه تجاری خاص داده شده است ،حالا مابقی می‌مانند و آن یازده درصد باقی مانده، حالا برای این موضوع الان گشایشی حاصل شده؟
داریانی: ببینید این همان نکته‌ای است که ما مدت‌ها درگیرش بودیم و هستیم، آن این است که فارغ از این اتفاقی که رخ داده.
سوال: من گفتم یازده درصد که البته ۲۱ درصد است.
داریانی: ما به صورت مشخص هر سال برای واردات چای یک سبد ارزی نیاز کشورمان است ، فرض بفرمایید حدود مثلا ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار، حالا آنچه که فرمودند در سال گذشته این ارز داده شده فقط به این مجموعه بیش از چند برابر کل این عدد بوده است.
سوال: ارز سه سال واردات چای ، به یک مجموعه داده شده؟
داریانی: بله، ما صحبتمان این بود که این اتفاق به هردلیلی افتاده، نهادهای نظارتی طبیعتا ورود می کنند، پیگیری می کنند، اقدام می کنند، ما چگونه می‌توانیم با اخلال، با جلوگیری از ادامه چرخه معمول ، به این قضیه کمک کنیم ، یعنی این مشکل یا چالشی بود که وجود داشت، البته من می‌دانم سازمان‌های دولتی و نظارتی هم تحت درواقع تاثیر این اتفاق با اکراه همکاری می‌کردند، با آرامی با چای برخورد می‌کردند، هرجا ما صحبت می‌کردیم بحث این بود آقا چای که ارز گرفت و چنین شد و چنان شد، اما همه برنامه بر این بود که تنویر بکنیم این ذهن را که مجموعه ما یک مجموعه ۱۵۰، ۶۰ نفره است و هیچ موقع نمی‌شود با علم بر این که یک گروه به شکلی...
سوال: ۱۵۰، شصت نفر یعنی ؟
داریانی: یعنی ۱۵۰، ۶۰ نفر به شکل‌های مختلف در حال فعالیت هستند.
سوال: خب الان ثبت سفارش انجام می‌شود؟
داریانی: بله ببینید برای ثبت سفارش انجام می شود، من لازم است که بگویم انجام می شود ، حداکثر به اندازه نصف نیاز سالانه کشور، امسال انجام خواهد شد، خب به هرحال ادله شان این است به نظر من به غلط که خب سال گذشته حجم زیادی واردات انجام شده، در خصوص محتوا و مسائل مربوط به آن واردات که از نظر ما، آن واردات نمی تواند کارساز باشد و راهگشا باشد، به دلیل این که دارای مسائل قانونی و مشکلات زیادی است، تقاضای ما این بود که روال ثبت سفارش را به صورت معمول انجام دهند تا بیش از این آسیبی به این صنف و به این اعضا نرسد، ثبت سفارش در حال انجام است، قطعا خودشان هم اذعان دارند دوستان ما در وزارت جهاد که مطلوب نیست و به اندازه حد معمول سالانه نیست، ما باید قضایای مربوط به این پرونده را به صورت مجزا ببینیم
سوال: آقای جاهدی، حالا این طور که آقای داریانی می‌گویند همچنان چالش هایی در ثبت سفارش چای وجود دارد، درواقع برنامه چیست؟ چطور پیش خواهد رفت این موضوع؟
جاهدی: در قسمت موارد مربوط به ثبت سفارشات چای، ما در وزارت جهاد کشاورزی در سال جدید و اقداماتی که قرار بود انجام شود، فرای از آن رویه قبلی غلطی که به هرحال اتفاق افتاده ، خب ما با یکسری از شرایط مواجه بودیم، اولا این که توقف ثبت سفارشات، به دلیل درخواست مرجع نظارتی بوده برای بررسی ابعاد پرونده و شناسایی شرکت‌های ذینفع ،در مورد پرونده قضایی که تشکیل شده و در دست بررسی بود به هرحال ابعادش، مرحله ای که اتفاق افتاده این بود بعد از شناسایی شرکت‌های دارای ذینفع ، مکاتباتی برای بازگشایی ثبت سفارشات انجام شد که از خردادماه سال جاری روال ثبت سفارشات آغاز شد، بعد از تقریبا یک توقف پنج شش ماهه، خب یک فرآیندی باید طی می شد برای بازگشایی ثبت سفارشات .
روالی که ما انجام دادیم برای اصلاح فرآیند، به هرحال یک روال مشخصی بوده، اول از همه ما یک نیازسنجی برای واردات باید انجام می دادیم، یعنی با استفاده از نظر دستگاه های مرتبط، منجمله درحقیقت دستگاه مرتبط با تولید چای، میزان تولید چای داخله را باید در نظر می گرفتیم، یک روالی برای واردات چای وجود داشته هر ساله، که میانگین واردات چای حدود ۶۰ تا ۶۵ هزار تن در طی این پنج شش سال اخیر بوده، این موضوع در نظرگرفته شد و همچنین بحث موجودی های چای داخلی.
سوال: الان امسال چقدر وارد شده؟ ۶۰ تا ۶۵ هزار تنی که می‌گویید سالانه وارد می شود حدودا؟
جاهدی: اقدام بعدی بحث در نظرگرفتن دریافت اطلاعات واردات پنج ساله شرکت ها بوده که این شرکت ها در حقیقت یک روالی را در طی سالیان قبل داشتند، این آمار گرفته شد و براساس میانگین واردات این شرکت ها یک سهم بازاری به این ها اختصاص داده شد، البته با حذف آماری که مربوط به یک گروه شرکت های خاصی است که الان مدنظر قرار داریم، اولویت وزارت جهاد بحث تولید چای داخل است و بعد براساس نیاز بازار واردات انجام شود. خب بعد از این که این سهم بندی و مشخص شدن میزان واردات و سهم شرکت ها انجام شد، برای اولین بار در تاریخ وزارت جهاد کشاورزی، با حضور دستگاه های نظارتی و اتحادیه چای ، کمیته قیمت گذاری ارزی برگزار شد.
ما آمدیم انواع مختلف چای را دسته بندی کردیم، قیمت‌گذاری ارزی برای اینها انجام شد، براساس مستندات ۱۲ رقم از سه مبدا وارداتی مشخص شد که قبلا این به صورت ۵ رقم بود و عدد و رقم هایش هم تفاوت معناداری داشت و بدون برگزاری این جلسات به صورت فقط ابلاغی از جانب یکی از مراجع برای اجرا ابلاغ می شد.
مورد بعدی هم ما آمدیم یکسری از کارها را انجام دادیم، یکی برای دریافت آن وارداتی که دو دسته است، یک وارداتی که وارد کشور شده در حال مصرف بود، یکی دیگر قسمتی از این واردات، محصولی بود که شرکت های خاص آوردند اما به دلیل همین بررسی های قضایی متوقف مانده.
سوال: در گمرکات مانده دیگر؟
جاهدی: بله در گمرکات متوقف مانده، شرایطی هم که اتفاق افتاد ما آمدیم براساس نیاز بازار یک ظرفیت اولیه را ایجاد کردیم، برای ثبت سفارشات کلیه شرکت‌ها.
سوال: چقدر بوده؟
جاهدی: حدودا از ۱۰ هزار تن شروع شد و ادامه پیدا کرد و این ظرفیت بسته به نیاز بازار افزایش پیدا کرد.
سوال: الان به چقدر رسید؟
جاهدی: تقریبا در حال حاضر حدود نصف میانگین واردات سالیان قبل ما سهمیه ثبت سفارشات را در نظر گرفتیم.
سوال: یعنی حدودا ۳۰ هزار تن؟
جاهدی: تقریبا این عدد است و براساس آن سهم بازار و در نظرگرفتن فرآیندهایی که داشتیم، این ثبت سفارشات از خرداد ماه تا الان ادامه دارد و یک مطلب مهمی هم که وجود دارد این است که ما برای انجام فرآیند ثبت سفارشات، نیازمند همکاری بین دستگاهی بودیم که این همکاری بین دستگاهی تقریبا به صورت مناسبی انجام شد.
سوال: خب الان شما می‌فرمایید که نیاز بازار همین ۳۰ هزار تن بوده که همین مقدار وارد شده دیگر؟
جاهدی: عرض کردم تا الان نیازسنجی بازار ما نشان داده که این میزان ثبت سفارشاتی که منجر به واردات شده و خواهد شد، جوابگوی بازار است و هرچقدر هم جلوتر برویم حالا سازوکارهای دیگری هم قرار گرفته که آنها هم...
سوال: ارتباط تلفنی ما با یکی از تولیدکنندگان چای برقرار است آقای محمد عسگری . به عنوان یک تولیدکننده چای الان با چه چالش هایی مواجه هستید آقای عسگری؟
عسگری: بنده تولیدکننده چای و عضو هیئت مدیره سندیکای کارخانجات چای شمال هستم، ما دو تاچالش بزرگ داریم، یکی چای سنواتی است که از سال ۸۳ تا ۸۹ که در گیلان و تهران موجود است و گیلان در حال حاضر که ما با مشکل فروش مواجه هستیم، متاسفانه دستور دادند که این چای به کشورهای همسایه صادر می شود که باز دوباره شاید با انسانس و افزوده به ایران بر می‌گردد.
مشکل اساسی ما این است که ما تقاضا کردیم چندین جلسه در استانداری گیلان برگزار شد اما متاسفانه کسی نمی تواند جلوی این حکم را بگیرد.
سوال: چالش بعدی چیست آقا عسگری؟
عسگری: چالش بعدی ما همین واردات بی‌رویه است، متاسفانه دوستانی که الان می فرمایند چای موجود نیست، چای به اندازه کافی در کل کشور موجود است الان ۲۰ هزار تن چای اعلا تولید داخل در کارخانجات موجود است،
تقاضا دارم همین دوستان واردکننده ، تشریف بیاورند ببینند یک کشاورز با چه مشقتی در باغات چای در تابستان، در هوای ۳۰ درجه ۳۵ درجه گرما دارند این چای را برداشت می کنند و الان ۶۰۰ میلیارد تومان از ما طلبکار هستند .
سوال: و الان چای رودستشان مانده این طوری که شما می‌فرمایید؟
عسگری: نه آن کشاورز چایش را تحویل داده اما پولش را نمی‌تواند از ما بگیرد، ما ۶۰۰ میلیارد تومان بدهکاریم، منتها ۲۰ هزار تن چای در انبار کارخانه ها وجود دارد، دوستانی که می‌فرمایند وزارت بازرگانی مجوز نمی‌دهد ، خوشبختانه وزیر محترم جدیدی که تشریف آوردند کمی در مورد چای آگاهی دارند .
سوال: شما می گویید واردات الان کاهش پیدا کند که بتوانید این؟
عسگری: نه قرار براین شد که آقایان تجاری که میخواهند ثبت سفارش کنند، حداقل یک کیلو چای ایرانی بخرند و بعد دو کیلو مجوز واردات به آنها بدهند، متاسفانه آقایان حاضر نیستند که این چای ایرانی در داخل ایران مصرف شود.
سوال: ما مسائل شما را از آقای جاهدی پیگیری خواهیم کرد.
عسگری: خواهش می‌کنم ضعیف ترین چای ایران را با چای وارداتی در آزمایشگاه ها آزمایش کنید ، ببینیم که سالم‌ترین چای موجود در کشور، چای ایرانی است، الان چایی درجه دو و سه از کشورهای دیگر می‌آورند به نام چای کلکته و چای هندوستان می‌فروشند، اجازه نمی‌دهند ذائقه مردم را نمی‌گذارند ، من از صدا و سیما هم یک گله‌ای دارم که شما بسته‌بند را می‌آورید، واردکننده را می‌آورید، می‌گویید تولیدکننده، معرفی کنید، ما ۱۷۰ تا کارخانه چای به عنوان تولید کننده تا حالا نشده تلویزیون از ما ده دقیقه دعوت کند ما هم بتوانیم مشکلاتمان را بگوییم.
سوال: شما الان در تلویزیون دارید صحبت می‌کنید.
عسگری: الان داریم صحبت می‌کنیم، تقاضای ما این است و تقاضای دیگری هم از رئیس صدا و سیما داریم، یک بار چای ایرانی را تبلیغش را نکردند.
سوال: آقای جاهدی دغدغه‌هایی را هم تولیدکننده‌ها دارند.
جاهدی: خب یکی از مهمترین دغدغه‌های عزیزان، تولیدکنندگان چای داخلی، باغداران و چایکاران عزیز بحث چای تولیدیشان است که با سیاست درست وزارت جهاد کشاورزی در راستای حمایت از تولید داخلی این موضوع با دستور مقام محترم وزیر جهادکشاورزی، این امکان قرار گرفت که عزیزانی که اقدام به خرید چای داخلی می‌کنند و پرداخت وجهش را به باغداران و چایکاران عزیز انجام می‌دهند به اندازه دو برابر میزان خرید چای داخل هست ، از امکان ثبت سفارشات چای که به هرحال به عنوان یک اهرم دارای جذابیت برای فعالیت های تجاری است بهره‌مند شوند.
سوال: شدند؟ این اتفاق افتاد؟
جاهدی: بله، این اتفاق افتاده و در حال حاضر در حال اجرا است، و روز به روز هم این حجم خرید داخلی افزایش پیدا می کند، اما این را هم عرض کنم که ما انتظار داریم؟
سوال: چون سنواتی هم که گفتند این طوری است؟ الان دارد صادر می شود، دوباره وارد می‌شود.
جاهدی: آن قسمتی که مربوط به صادرات است خب چایی است که در فرآیندهای خودش قرار می‌گیرد، این قسمتی که بحث واردات می‌فرمایید به هرحال واردات مستلزم طی کردن یکسری از موارد بهداشتی و همچنین نظر مراجع مرتبطی است که اعلام می‌کنند که این چای، آیا چای ایرانی است یا نه؟ این قسمت در حقیقت حوزه فنی است که معمولا این جزو نظارت‌هایی است که دقیق دارد انجام می‌شود.
سوال: من یک نکته‌ای را بگویم، سازمان صدا و سیما البته آماده است که چای ایرانی را هم به هر ترتیب تبلیغ بکند و این اتفاق تا حالا هم افتاده و هیچ محدودیتی در این مورد وجود ندارد. آقای داریانی صحبت‌های پایانی شما را بشنویم؟
داریانی: یک مقدار اگر به صورت فنی بخواهیم موضوع را بررسی کنیم ، حدود صد هزار تن کف مصرف سالانه کشورمان هست و استعداد تولید کشورمان در حدود ۳۰ هزار تن است، یک واقعیتی را باید بپذیریم که ما فعلا نیاز به واردات چای داریم، واردات از مبادی دیگر، این اتفاق و این سوابق هم حدود ۹۰ سال است که در این کشور وجود دارد و با منطق ریاضی بایستی به این موضوع پی ببریم، بحث چای سنواتی و مسائلی مثل آن مواردی بودند که به احترام و اعتبار و اعتماد مصرف‌کننده به چای ایرانی شاید در یک مقاطعی خدشه وارد کرده، همه ما باید تلاش بکنیم که اعاده حیثیت شود و در واقع بشود به خوبی از آن استفاده و بهره‌برداری بکنیم.
سوال: آقای جاهدی صحبت‌های پایانی شما را هم بشنویم.
جاهدی: دو سه تا نکته عرض کنم در خصوص اصلاح فرآیندها، یکی بحث سیستمی سازی ثبت سفارشات بوده ، چه برای چای و چه برای سایر کالاها که با بهره‌گیری از این تجربیاتی که به هرحال اتفاق افتاده، امسال ما شاهد این هستیم که این سیستمی‌سازی به نحوی اجرایی شده و سازوکارش در حال اجراست، برای تقریبا کلیه کالاها، که اولا عامل انسانی حذف می‌شود و امکان شفافیت و حذف گلوگاه فساد که مورد تاکید وزیر محترم جهادکشاورزی است و به هرحال دولت محترم، اجرایی می‌شود.
سوال: با کدام سامانه؟
جاهدی: در قالب سامانه ثبت سفارشات، به صورت سیستمی کسی که ثبت سفارش می‌کند ، همان موقع به او اعلام می شود که مجاز است یا مجاز نیست و نیاز به اصلاح دارد، که بحث دوره‌بندی یا فصل‌بندی در حقیقت این ثبت سفارشات مستمر پایش می‌شود و به روزرسانی می‌شود، مورد بعدی هم همین بحث حمایت از تولید داخلی با دادن سهمیه دو برابری در ازای خرید چای داخلی و همچنین تنوع بخشی به مبادی واردات و منابع ارزی بوده که با همکاری وزارت جهاد و بانک مرکزی در حال اجرا است و انشاالله سازوکارهای مناسبی هم برای حمایت از چایکاران داخلی در این موضوع خواهیم داشت که یکی از مواردی که اتفاق افتاد.
بحث تغییر ارز چای بود که از ارز ترجیحی حذف شد و به تالار دوم انتقال پیدا کرد که در حقیقت وزارت جهاد کشاورزی با این کار با کمک ستاد تنظیم بازار ، یارانه چای وارداتی را برداشت و این تفاوت قیمتی که اتفاق می افتد در حمایت از تولید چای داخلی است که با قیمت مناسب‌تری به دست مصرف‌کننده محترم می‌رسد و امیدواریم که انشاالله در سالیان آتی با تولید بیشتر بتوانیم این واردات را هم سعی کنیم کاهش بدهیم، یک خبر خوشی هم من باید خدمت عزیزان در همین رسانه عرض کنم که به هرحال واردکنندگان محترم و فعالین صنف درگیر موضوعات متنابهی بودند که مهمترین آن بحث تامین ارزشان بوده،
این نکته را من عرض کنم که نظر دستگاه و تخصیص ارز تجار و واردات براساس فیش‌های داده شده، فیش‌هایی که با اظهار گمرکی برابر بوده توسط وزارت جهاد کشاورزی انجام شده و به زودی بانک مرکزی انشاالله تخصیص‌ها را خواهد داد.
صدا و سیما