سال میلادی ۲۰۲۳ به پایان رسیده است و طی یک سال گذشته جهان متاثر از حوادث مختلفی، بازار فولاد را نیز متاثر از خود کرده است. در این میان، ایران تاکنون رتبه دهمین تولیدکننده فولاد را همچنان حفظ کرده است، هرچند بازار داخلی این کشور در رکود به‌سر می‌برد. به گزارش سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، انجمن جهانی فولاد در جدیدترین گزارش خود عنوان کرده که فولادسازان جهان طی ۱۱ماهه نخست سال ۲۰۲۳ میلادی یک میلیارد و ۷۱۵ میلیون و ۱۰۰هزار تن فولاد تولید کردند که حاکی از رشد ۰.۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۲ میلادی است؛ این در حالی است که میزان تولید فولاد ایران از ابتدای ژانویه تا پایان نوامبر ۲۰۲۳ میلادی با افزایش ۶درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته میلادی به ۲۸میلیون و ۱۰۰هزار تن رسید.
رکود بازار داخلی
احتیاطی با اشاره به وضعیت بازار داخلی بیان کرد: در بازار داخلی نیز با رکود همراه هستیم و به دلیل تزریق نشدن بودجه دولتی در پروژه‌های عمرانی کشور، این رکود گریبانگیر محصولات فولادی نیز شده است و در این زمینه این‌گونه می‌توان مدعی شد که افزایش قیمت‌های جهانی در مقطع کنونی روی بازار داخلی ایران چندان تاثیرگذار نبوده و بازار همچنان در رکود خود به سر می‌برد. شرکت‌ها به بانک‌ها مقروض هستند و سررسید تسهیلات‌شان رسیده است، این در حالی است که با کاهش قیمت محصولات خود در بازار مواجه شده و در چنین شرایطی با بحران بازار مواجه شده‌اند و گره کوری را برای آنها ایجاد کرده است؛ این در شرایطی است که نرخ ارز نیز نرخ واقعی نیست و این موضوع صادرات ما را ضعیف‌تر خواهد کرد، چراکه در شرایط کنونی بازار داخلی ما با رکود انواع محصولات فولادی از جمله اسلب، شمش، میلگرد و... همراه است که باید در صورت نبود بازار داخلی به صادرات اختصاص پیدا کند، اما به دلیل سرکوب نرخ (رسمی) ارز، این بازار نیز ضعیف‌تر می‌شود.
اثرگذاری جنگ‌های منطقه‌ای
وی در پاسخ به این پرسش که جنگ‌های منطقه‌ای چه تاثیری بر بازار فولاد به همراه داشته است، بیان کرد: منطقه شاهد دو جنگ است، یکی جنگ روسیه و اوکراین که در این جنگ، روسیه به دلیل تحریم‌هایی که با آن روبه‌رو شد، کالاهای خود از جمله محصولات فولاد را زیر قیمت به بازار جهانی عرضه کرد و صادرات ما را به کشورهای منطقه با مشکل روبه رو کرد و جای ما را در بسیاری از کشورها گرفت. این کارشناس بازار فولاد در ادامه با اشاره به جنگ غزه و اسرائیل عنوان کرد: همچنین جنگ غزه و اسرائیل متاثر از خود کل منطقه را دچار بحران کرده است و در این راستا بازارها قادر به تصمیم‌گیری در بلندمدت برای خود نیستند. نکته دیگر آنکه در ایران تا حدی جلوی واردات به منظور پیشگیری بی‌رویه از خروج ارز گرفته شده و تخصیص ارز علاوه بر اینکه تا حدی کاهش یافته، بلکه فرآیند آن نیز طولانی شده و حتی به ۱۰۰ روز نیز رسیده است که تولیدکنندگان دو هفته پس از آن می‌توانند ارز مورد نظر خود را برای دریافت کالای خود دریافت کنند. چنین به نظر می‌رسد که دولت سیاست انقباضی شدیدی را در پیش گرفته است و این سیاست، بازار را با بحران همراه کرده است و می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که این سیاست به نوعی نتیجه جنگ منطقه است. احتیاطی در پاسخ به این پرسش که خروج کشور چین از رکود تا چه حد بازارها را متاثر از خود خواهد کرد، گفت: هرچند به نظر می‌رسد که بازار چین از رکود خارج شده است و شاهد قیمت محصولات این کشور هستیم، اما باید به این موضوع توجه کرد که این شرایط نمی‌تواند چندان دوام بیاورد و شاهد خواهیم بود که این کشور دوباره شرایط رکودی خود را تجربه خواهد کرد. کشور چین، به لحاظ تولید فولاد رتبه نخست در دنیا را به خود اختصاص داده است و نزدیک به یک میلیارد تن فولاد در جهان را تولید می‌کند، بنابراین با این میزان تولید، خروج این کشور از رکود دائمی تا حدی منطقی به نظر نمی‌رسد، به‌ویژه در شرایط کنونی که جهان شرایط ملتهبی را تجربه می‌کند.
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که ایران کماکان رتبه دهمین تولیدکننده فولاد را برای خود حفظ کرده است، با وجود چنین رتبه‌ای آیا می‌توان مدعی رکود کارخانه‌های فولاد در کشور بود، گفت: ایران همچنان رتبه دهم در زمینه تولید فولاد را در دنیا حفظ کرده است، اما باید به این موضوع توجه کرد که بیشتر واحدهای فولادی بزرگ در کشور، به نوعی دولتی محسوب می‌شوند و زیرمجموعه دولت هستند. کارخانه‌های دولتی به دلیل دریافت یارانه، انرژی و نیروی انسانی ارزان، همچنان به تولیدات خود ادامه می‌دهند و افزایش میزان تولید آنها چندان ربطی به میزان تقاضا و مصرف در بازار ندارد. این واحدها کماکان تولید دارند و قیمت داخلی و صادراتی آنها ارزان است. البته باید یادآور شد که فولاد ایران از لحاظ کیفی، یکی از باکیفیت‌ترین فولادهای جهانی است و در بازار منطقه مشتری‌های خاص خودش را دارد، اما با حداقل سود این صادرات انجام می‌گیرد که ممکن است این میزان سود برای یک واحد بخش خصوصی واقعا به‌صرفه نباشد، اما برای واحدهای بزرگ‌تر که یارانه انرژی دریافت می‌کنند، با سود حداقل می‌تواند به‌صرفه باشد. این کارشناس بازار فولاد در ادامه یادآور شد: در این راستا، این موضوع قابل تامل است که دولت برای صادرات عوارض در نظر گرفته است و گاهی شاهد هستیم که صادرات با کارت‌های اجاره‌ای انجام می‌گیرد که چنین شرایطی برای صادرات فاجعه‌بار است. اگر شرایط صادرات در کشور با چنین محدودیت‌ها و قوانینی روبه رو نبود، بدون شک به کشورهای اطراف خود برای صادرات بیشتر ورود پیدا کرده و موفق‌تر عمل می‌کردیم. احتیاطی در ادامه یادآور شد: در بازار کنونی داخلی همچنان در رکود به سر می‌بریم و دولت سیاست انقباضی شدیدی در پیش گرفته است. همچنین به راحتی به تولیدکنندگان ارز تخصیص داده نمی‌شود و قیمت ارز به صورت دستوری پایین نگه داشته شده است. در چنین شرایطی تولیدکنندگان با رکود بازار مواجه شده‌اند.
ثبات نرخ ارز، نیازمند شرایط باثبات
وی در پاسخ به این پرسش که ثبات قیمت ارز در بازار نمی‌تواند برای تولیدکنندگانی که همواره از نوسان قیمت ارز گلایه‌مند بودند، شرایط بهتری را ایجاد کند، گفت: ثبات قیمت ارز باید منطقی باشد، به این معنا که دولت در وهله نخست باید موضوع تورم را حل کند و اجازه بدهد که قیمت ارز واقعی باشد، در چنین شرایطی است که می‌توان به ثبات واقعی رسید، در غیراین صورت، ثبات مصنوعی برای تولید حکم سم را دارد. بنابراین ثبات واقعی بازار با کنترل تورم و تعاملات بین‌المللی به دست می‌آید. در غیراین صورت مانند دوره‌های گذشته شاهد جهش یک‌باره قیمت ارز در بازار خواهیم بود که این جهش ناگهانی سبب ضربه به تولید و کارخانه‌های بخش خصوصی خواهد شد. البته برای پی بردن به وضعیت بازار و تولیدکنندگان باید به واحدها و کارخانه‌های بخش خصوصی واقعی نگاه کرد، چراکه این کارخانه‌ها حمایت خاصی از دولت دریافت نمی‌کنند و معمولا عملکرد شفافی دارند.
دنیای اقتصاد