زعفران بخشی از شناسنامه ایران در جهان محسوب می‌شود. هنوز نام زعفران با تلفظ خاص ویژه در کنار نام ایران قرار دارد؛ اما به نظر می‌رسد که روند کشت و صادرات این محصول استراتژیک کشاورزی در چند سال گذشته دستخوش تغییرات و معضلاتی شده است. زعفران ایران که بیش از ۹۰ درصد نیاز بازار جهان را تأمین می‌کند، امروز با مشکلاتی مواجه شده که می‌تواند به راحتی این جایگاه را متزلزل کند.
زعفران همواره مورد توجه افراد سودجو برای کسب منافع از تجارت پر رونق این محصول بوده است. این افراد به طور معمول برای کاهش هزینه‌های تولید با استفاده از مواد آلی و معدنی مختلف، دست به تقلب زده و زعفران‌های رنگ شده تقلبی و یا به صورت مخلوط با زعفران خالص با کیفیت و کمیت نامناسبی بسته‌بندی و به بازار عرضه کرده و سلامت جامعه را با خطر مواجه می‌کنند. به عنوان مثال در چند روز گذشته ۲۰۰ کیلو زعفران صادراتی تقلبی در اداره گمرک خراسان رضوی کشف و ضبط شد.
نقش مهم اداره استاندارد در خروج زعفران‌های تقلبی
غلامرضا میری، رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران در این خصوص گفت: اداره استاندارد و گمرک مسئول مستقیم نظارت بر صادرات زعفران ایران هستند و ما به عنوان اتحادیه نقشی در روند صادرات زعفران نداریم.
وی افزود: اداره استاندارد طبق ممیزی‌های جهانی نسبت به صدور پروانه استاندارد و مجوز خروج محصول از گمرکات کشور اقدام می‌کنند.
لزوم تشدید نظارت بر گمرکات
رئیس اتحادیه صادر کنندگان زعفران در خصوص لزوم تشدید نظارت‌ها در گمرک گفت: امکان دارد با توجه به اینکه خراسان به عنوان قطب تولید زعفران کشور است، نظارت‌ها در گمرک خراسان دقیق و کامل باشد اما آیا این نظارت بر دیگر مبادی خروجی کشور مانند تهران، تبریز، اصفهان، شیراز، کرمان و دیگر گمرکات کشور هم با دقت انجام می‌شود؟
وی تصریح کرد: این نظارت‌ها باید به صورت یکپارچه و در تمام مبادی رسمی خروجی کشور صورت پذیرد و این الزام فقط مربوط به گمرکات خراسان نباشد. نیاز است با برگزاری نشست‌های تخصصی با متولیان امر به راهکارهای مناسب برای رفع موانع صادراتی همچنین راه‌های جلوگیری از صادرات تقلبی دست یابیم.
چرا قیمت زعفران در بازار حاشیه خلیج فارس ارزان‌تر از کشور است؟
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران گفت: ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در جهان است اما سهم ما به دلیل محدودیت‌های داخلی و خارجی از بازار این محصول اندک است. قاچاق زعفران و ترکیب زعفران‌های صادراتی با زعفران‌های تقلبی توسط عده‌ای سودجو باعث شده که زعفران ایران در بازار جهانی در برخی موارد تا ۳۰ درصد از قیمتی که ما زعفران را از کشاورز داخلی خریداری می‌کنیم، کمتر باشد و ورود این زعفران‌های تقلبی به نام ایران به بازارهای جهانی ضمن به خطر انداختن نام برند زعفران ایران در جهان باعث می‌گردد که صادرکنندگان قانونی نیز با مشکلات بسیاری از جمله از دست دادن بازارهای صادراتی خود مواجه شوند.
قاچاق ماهانه زعفران
میری اذعان کرد: با وضعیت کنونی متأسفانه حداقل در ماه ۱۰ تن زعفران به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود، به عنوان مثال در همین دو ماه اخیر در مقایسه با ماه آبان و آذر سال گذشته، در هر ماه ۸ تن کاهش صادرات زعفران داشته‌ایم. این در حالی است که مصرف زعفران در کشورها رشد داشته است و این نشان می‌دهد که دلیل قاچاق این محصول در کشور ما موانع صادراتی است. امیدواریم فروش ارز به صورت توافقی هم در دستورکار دولت قرار گیرد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران تاکید کرد: دولت باید صادرکننده را موظف کند، به میزان زعفرانی که می‌خواهد صادر کند، ارز به کشور وارد و اگر تبعیت نکرد دولت جریمه‌هایی را در نظر بگیرد.
وی افزود: خواسته صادرکننده این است که ارز حاصل از صادرات با قیمت توافقی به فروش برسد تا در نهایت از قاچاق این محصول جلوگیری شود. مسلماً زعفران، جایگاه ویژه‌ای در سال‌های گذشته در دنیا پیدا کرده، ولی زعفران‌هایی که به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود باکیفیت نبوده و این وجهه زعفران کشور را در بازارهای جهانی به مرور خدشه‌دار می‌کند.
وی ادامه داد: دلال و قاچاقچی توان رقابت را از صادرکننده گرفته است و مشتری که شناختی از این بازار ندارد تصورش بر این است که صادرکنندگان رسمی زعفران را گران به فروش می‌رسانند.
میری تاکید کرد: از دولت تقاضا داریم همان‌طور که در بحث حذف تعرفه عوارض آب مجازی از صادرکننده حمایت کرد در راستای گسترش صادرات، به فروش ارز حاصل از صادرات که به صورت توافقی در بازار انجام شود اقدام کند.
وی تاکید کرد: قاچاق ۱۰ تن زعفران با کیفیت‌های بسیار پایین و گاهاً تقلبی به جایگاه زعفران ایران لطمه می‌زند و اینکه هیچ نفعی برای اقتصاد کشور ندارد؛ بنابراین اتحادیه برای جلوگیری از قاچاق و حفظ جایگاه زعفران پیشنهاد دارد؛ نخست، صادرکنندگان موظف به برگشت عرض حاصل از صادرات برابر فاکتورهای فروش باشند. دوم، صادر کننده امکان فروش ارز حاصل از صادرات به صورت توافقی در بازار داشته باشند. سوم، دولت، واردکنندگان کالاهای لوکس را موظف کند که ارز مورد نظرشان را از صادرکنندگان زعفران به صورت توافقی دریافت کنند.
مهر