بانک مرکزی به منظور جلوگیری از بروز التهاب در بازار غیررسمی ارز که همواره در آستانه سال نو به دلیل سفرهای خارجی بخشی از مردم، تقاضای ارز افزایش می‌یابد اقدام به افزایش سقف تخصیص ارز مسافری کرد و بانک مرکزی اعلام کرد که از ۷ اسفندماه کسانی که بلیت هواپیما در اختیار دارند به جای ۵۰۰ یورو می‌توانند ۱۰۰۰ یورو ارز مسافرتی دریافت کنند.
برخی نمایندگان مجلس معتقدند که این سیاست سبب تحریک تقاضا برای سفرهای خارجی می‌شود و نوعی رانت به مسافران پولدار است. در مقابل، کارشناسان ارزی، این سیاست را دارای پیامدهای مثبتی در زمینه تنظیم بازار ارز می‌دانند و چون کنترل نرخ ارز مهمترین هدف دولت است، درمجموع این سیاست را مفید می‌دانند.
دست پر بانک مرکزی در تامین ارز
یک کارشناس ارزی با اشاره به اقدام بانک مرکزی در افزایش تأمین ارز مسافرتی از ۵۰۰ یورو به ۱۰۰۰ یورو گفت: به طور معمول در پایان هر سال تقاضای ارز در کف بازار به وجود می‌آید که این تقاضا ناشی از افزایش سفرهای نوروزی است، به عنوان نمونه افرادی که بستگانی در خارج از کشور دارند و برای دید و بازدید به خارج از کشور مسافرت می‌کنند یا افرادی که برای تفریح به خارج از کشور سفر می‌کنند. این مسافران تقاضای محسوسی را در کف بازار ایجاد می‌کنند که موجب افزایش تقاضا در بازار غیررسمی ارز و به خصوص در بازار اسکناس می‌شود.
توکلی بیان داشت: دو برابر کردن ارز مسافرتی یک اطمینان خاطر را هم به مسافران و هم به بازار داد که بانک مرکزی در راستای تأمین حداکثری ارز متقاضیان واقعی همچنان بر سر تعهد خود پا برجاست و در این بازه زمانی که تقاضا برای ارز مسافرتی افزایش می‌یابد، به طور کامل پاسخگو است.
این کارشناس ارزی اظهار کرد: گزارش‌هایی به بانک مرکزی رسیده بود که برای مسافرت‌های هوایی به کشورهایی که کمی دورتر هستند، مبلغ ۵۰۰ یورو کفاف هزینه مسافران را نمی‌دهد و مابقی تقاضا به بازار غیررسمی منتقل می‌شود. در همین جهت سیاستگذار این تصمیم را گرفت تا در بازه کوتاه مدت و موقتی تأمین ارز را افزایش دهد. در نتیجه با تأمین نیازهای واقعی، دیگر هیچ مسافری به بازار غیررسمی مراجعه نخواهد کرد.
وی اضافه کرد: افزایش تأمین ارز مسافرتی از ۵۰۰ یورو به ۱۰۰۰ یورو به این معنی است که منابع بانک مرکزی پر است و مشکلی در تأمین نیازهای مردم وجود ندارد.
توکلی تصریح کرد: اگر مضیقه‌ای در بازار ارز وجود داشته باشد، تقاضای ارز مسافرتی موجب می‌شود فشارهایی به بانک مرکزی وارد شود و منابع آن را تهدید کند، اما منابع این بانک به قدری زیاد است که افزایش تقاضای ارز مسافرتی، هیچ خللی در بازار ایجاد و منابع ارزی را با کمبود مواجه نمی‌کند. این کارشناس بازار ارز بیان داشت: صادرات کشور افزایش یافته و خزانه ارزی بانک مرکزی تقویت شده است و این موضوع دست سیاستگذار را باز گذاشته تا در بازه‌های زمانی که تقاضا در بازار ارز زیاد می‌شود، بتواند مدیریت بازار ارز را انجام دهد. این تحلیلگر اقتصادی اظهار کرد: قبلاً در تأمین ارز مسافرتی دغدغه‌ای در بازار ارز ایجاد شد که این مدل تأمین ارز خودش یک نوع سفته بازی را ایجاد می‌کند. یعنی در زمان‌های گذشته افرادی بلیت‌های تقلبی تهیه و به بانک مراجعه و ارز مسافرتی دریافت می‌کردند، اما از چند ماه گذشته که فرایند تحویل ارز مسافرتی، به بعد از گیت در فرودگاه منتقل شد، عملاً دیگر دست سفته باز یا متقلب را از بازار کوتاه کرد تا دیگر نتوانند از ارز مسافرتی سوءاستفاده کنند. توکلی در پایان تأکید کرد: با توجه به اینکه منابع بانک مرکزی مناسب است و افزایش تقاضایی که در کف بازار به وجود می‌آید، از بین می‌رود، این اقدام عامل مؤثری در مدیریت بازار ارز محسوب می‌شود.
بسته شدن راه دلالان ارزی با افزایش حجم ارز مسافرتی
سید حمید حسینی، دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، در خصوص افزایش ارز مسافرتی گفت: این اقدام در حالی از سوی بانک مرکزی تدوین و اجرایی شده که ما در حال حاضر با تقاضای ارز پایان سال برای سفرهای خارجی مواجه هستیم و این تصمیم می‌تواند بخش مطلوبی از نیاز ارزی را به خوبی پوشش دهد.
وی با تأکید بر اینکه مدیریت تقاضا می‌تواند قیمت ارز در بازار غیررسمی را به خوبی کنترل کند، ادامه داد: بی‌تردید افزایش ارز مسافرتی در شرایط کنونی به عنوان مدیریت تقاضا، تأثیر مثبت و خوبی بر این روند خواهد داشت. بویژه آنکه نشان می‌دهد بانک مرکزی در تأمین ارز مشکلی ندارد و می‌تواند این بخش از تقاضای پایان سال را به خوبی تأمین کند.
این فعال اقتصادی به از بین رفتن امکان سوءاستفاده دلالان بازار ارز از افزایش سهمیه مسافران اشاره کرد و گفت: یکی از مهمترین مزایای افزایش و عرضه ارز مسافرتی این است که مسافران به عنوان مصرف کنندگان واقعی، فقط بعد از گیت پرواز می‌توانند ارز خود را دریافت کنند. این مسأله باعث می‌شود سفته بازی و دلالی در این روند صورت نگیرد و ارز به دست متقاضیان واقعی سفرهای خارجی برسد.
حسینی در پایان اظهار داشت: هر چند ممکن است ارز مسافرتی دوباره به همان رقم قبلی بازگردد، اما نشان می‌دهد بانک مرکزی از منابع خوبی برخوردار است و می‌تواند به خوبی پاسخگوی تقاضای پایان سال مسافران باشد.
محدود شدن تقاضای سفته‌بازانه در بازار با افزایش ارز مسافری
مصطفی صفاری، کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به دو برابر شدن میزان ارز مسافرت هوایی، بیان کرد: معمولاً با نزدیکی به پایان سال، تقاضا برای ارز مسافرتی افزایش پیدا می‌کند و به همین دلیل بانک مرکزی برای مدیریت بهتر بازار ارز و پاسخگویی به نیاز متقاضیان، ارز مسافرتی را از ۵۰۰ به ۱۰۰۰ یورو افزایش داد.
وی افزود: ضرورت دارد به هر میزان که نیاز واقعی برای ارز مسافرتی وجود دارد، پاسخ داده شود تا متقاضیان کمتر سراغ بازار غیررسمی برای خرید ارز بروند. این کارشناس مسائل اقتصاد و ارز افزود: پیش‌بینی می‌شود با این روند بازار ارز در پایان سال نوسانی از بابت افزایش تقاضای ارز مسافرتی تجربه نکند.
صفاری گفت: شاید افزایش ارز مسافرتی عدد بسیار بالایی نباشد، اما در کنترل بازار ارز مؤثر است، با اقدام مثبت بانک مرکزی نیاز واقعی مسافران پاسخ داده می‌شود و متقاضیان برای دریافت ارز دیگر به بازار غیر رسمی مراجعه نمی‌کنند. وی معتقد است: بانک مرکزی با افزایش دو برابری ارز مسافرتی گامی هر چند کوچک در راستای محدودسازی بازار غیررسمی برداشته است. به گفته این کارشناس مسائل اقتصاد و ارز، در اقتصاد معمولاً تقاضای سوداگری را محدود و تقاضای واقعی را پاسخ می‌دهند که بانک مرکزی نیز در افزایش تقاضای ارز مسافرتی اقدامی اینچنینی انجام داده است. این کارشناس مسائل اقتصادی در پایان تأکید کرد: با سازکاری که بانک مرکزی در نظر گرفته است، امکان سوءاستفاده و دلالی در ارز مسافرت هوایی وجود ندارد، چون ارز مسافرتی بعد از گیت به مسافران واقعی پرداخت می‌شود.
ایرنا