یکی از مهم‌ترین مسائل و شاخص‌هایی که همواره در تجارت خارجی کشور مورد توجه قرار می‌گیرد، تراز تجاری است. یکی از دلایل اهمیت تراز تجاری این است که در شرایط منفی شدن تراز تجاری، اگر مدیریت واردات و صادرات به درستی انجام نشود، فشار تقاضای وارداتی سبب خواهد شد تا نرخ ارز افزایش پیدا کند.
در حال حاضر نیز اگر نفت از معادلات تجارت خارجی ایران حذف شود، شاهد منفی شدن تراز تجاری کشور خواهیم بود. این مسئله بارها توسط کارشناسان و مقامات دولتی مورد بررسی قرار گرفته است. با این توجه به نظرات رئیس فعلی و پیشین سازمان توسعه تجارت اختلاف جدی را بین دیدگاه آنها نشان می‌دهد.
کم‌توجهی رئیس سازمان توسعه تجارت به اهمیت کم‌اظهاری و بیش‌اظهاری در تراز تجاری منفی
مهدی ضیغمی رئیس پیشین سازمان توسعه تجارت در با ارائه گزارش مربوط به تراز منفی 12 میلیارد دلاری کشور در دی ماه سال 1402 علت اصلی این مسئله را کم اظهاری و بیش اظهاری در رویه‌های تجاری عنوان کرده بود. وی همچنین بر استفاده از کارتهای بازرگانی اجاره‌ای تاکید کرده و عامل اصلی این مشکلات را چند نرخی بودن ارز ذکر کرده بود.
با این وجود محمدعلی دهقان دهنوی رئیس جدید سازمان توسعه تجارت در نشست خبری اخیر خود بدون اشاره به نقش بزرگی که کم‌اظهاری و بیش‌اظهاری و همچنین سوء استفاده از کارتهای بازرگانی در ناترازی تجاری کشور دارند، کاهش قیمت‌های جهانی به ویژه در مورد کالاهای پتروشیمی، کاهش 5.3 میلیارد دلاری صادرات گاز و وضع عوارض صادراتی بر کالاهای خام و نیمه خام کشور را به عنوان عوامل اصلی ناترازی تجاری کشور ذکر کرده بود.
وی تنها در بخشی از سخنان خود گفته است که حتما در آمار اعلامی صادرات و واردات کم اظهاری و بیش اظهاری وجود دارد و این ها به دلیل تفاوت نرخ ارز است و این امر تمایل به بیش اظهاری و کم اظهاری را افزایش می دهد و این موضوع سبب کاهش اعتماد به آمار تراز تجاری می‌شود. با این وجود خبری از تاکید بر نقش این موضوع در منفی شدن تراز تجاری نبود.
عدم توجه به مسئله کم‌اظهاری و بیش‌اظهاری در واردات به نوعی غفلت از این عامل مهم و اساسی در حوزه تجارت خارجی است. به عقیده کارشناسان طی چند سال اخیر این مسئله تاثیر قابل توجهی در ناترازی تجاری کشور داشته است و از همین رو باید به طور جدی‌تری به آن پرداخته شود؛ به ویژه از سوی رئیس سازمانی که وظیفه اصلی را در تنظیم تجارت خارجی کشور دارد.
تسنیم