کاظم جلالی در مسکو در پاسخ به این پرسش که آیا پیش‌بینی حجم چهار و نیم تا پنج میلیارد دلاری مبادلات تجاری ایران و روسیه در سال ۲۰۲۴، رقمی مطلوب محسوب می‌شود، افزود: قطعا این رقم راضی کننده نیست چرا که ظرفیت همکاری‌های ما بیش از اینها است؛ موانع پنج‌گانه شامل عدم شناخت، مشکلات حمل و نقل، گمرکات، پولی و مالی و لجستیک در وضعیت کنونی مؤثر است.
دلیل نخست، مذاکرات هیأت‌های بلندپایه در سفر رئیس‌جمهور به مسکو
این دیپلمات کشورمان با اشاره به سفر ۲۸ دی‌ماه ۱۴۰۳ دکتر مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور به مسکو، از مذاکرات وزیران مرتبط با طرح‌های دوجانبه در حضور رؤسای جمهور دو کشور و امضای موافقت‌نامه جامع همکاری‌های دو کشور به عنوان گام‌های مهم در برداشته شدن موانع تجارت و توسعه مناسبات دو کشور در بخش‌های مختلف یاد کرد.
دلیل دوم، تغییر نگاه روس‌ها در پی شرایط ژئوپلیتیکی
سفیر ایران در روسیه از تغییر نگاه روس‌ها در پی شرایط ژئوپلیتیکی به عنوان یکی از زمینه‌های جهش تجارت دو کشور یاد کرد و گفت: در گذشته، روسیه کشور ما را به عنوان شریک اقتصادی در نظر نداشت و مناسبات با ما را بیشتر در حوزه امنیتی و سیاسی تعریف کرده بود.
وی افزود: بعد از جنگ اوکراین از ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ (اسفند ۱۴۰۰)، موضوع ارتقای مناسبات اقتصادی با ایران نیز مورد توجه روس‌ها قرار گرفت و تلاش روسیه در سه سال گذشته این بود که مسیر‌های حمل و نقل کالا را هموار کنند و اینکه از مسیر ایران، چه کالا‌های نیاز این کشور را تأمین کند و چه اینکه کالا‌های خود را صادر کند.
جلالی با تأکید بر اینکه باید موانع پنج گانه فراروی توسعه مبادلات تجاری دو کشور از میان برداشته شود، گفت: ظرفیت اقتصادی بالایی در ایران داریم و می‌توانیم خیلی بیشتر از آنچه امروز فعال هستیم در بازار روسیه فعال باشیم.
دلیل سوم، اجرایی شدن گام‌های بعدی پیمان پولی ایران و روسیه
سفیر ایران در روسیه با اشاره به اجرایی شدن گام نخست از پیمان پولی ایران و روسیه و فراهم شدن امکان برداشت روبل از کارت‌های بانکی ایران در خودپرداز‌های بانک‌های روسی گفت: طبق زمان بندی، گام‌های دوم و سوم (امکان خرید شهروندان روسی و ایرانی با کارت بانکی خود در ایران و روسیه) نیز در نیمه‌های اول و دوم سال ۲۰۲۵ اجرایی خواهد شد.
وی اظهار داشت: سال ۲۰۲۵ سال گشایش مسائل پولی و مالی در مناسبات دوجانبه تهران - مسکو خواهد بود. چرا که مذاکرات بانک‌های مرکزی دو کشور به خوبی جلو رفته است و امید است که در سال ۲۰۲۵ خیلی از تلاش‌ها به ثمر بنشیند.
دلیل چهارم، اجرایی شدن قرارداد تجارت آزاد
جلالی در ادامه از اجرایی شدن قرارداد تجارت آزاد میان جمهوری اسلامی ایران و پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال ۲۰۲۵ و حذف تعرفه گمرکی حدود ۹ هزار قلم کالا در تجارت متقابل، به عنوان فرصت طلایی برای جهش در تجارت کشورمان و روسیه به عنوان یکی از اعضای این اتحادیه یاد کرد.
وی یادآور شد: موافقت‌نامه لغو تعرفه ترجیحی بین ایران و اتحادیه اوراسیا نخستین‌بار آبان ۹۸ اجرایی شد و قرار بود ظرف سه سال مذاکرات مربوط به انعقاد موافقت‌نامه تجارت آزاد را به ثمر برسانیم و فرض بر این بود که باید سال ۱۴۰۱ اجرایی می‌شد. نهایتا سال ۱۴۰۲ توافقنامه تجارت آزاد را نهایی کردیم و در دی‌ماه ۱۴۰۲ در سن پترزبورگ، این توافقنامه امضا شد.
سفیر ایران در روسیه گفت: این توافقنامه برای اجرایی شدن باید در مجالس کشور‌های طرف قرارداد به تصویب برسد که تاکنون مجالس پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا آن را تصویب و نهایی کرده‌اند؛ با پیگیری‌های زیادی که از نواحی مختلف انجام شد، مجلس شورای اسلامی هم کلیات این لایحه را به تصویب رساند و امیدواریم در ادامه هم شورای نگهبان هر چه سریعتر نهایی کند.
وی ادامه داد: با اجرایی شدن این موافقت‌نامه تعرفه گمرکی حدود ۹ هزار کالا در تجارت میان ایران و کشور‌های عضو این اتحادیه صفر می‌شود.
جلالی افزود: با توجه به اینکه بزرگترین اقتصاد در اتحادیه اوراسیا، کشور روسیه است و با اجرای قرارداد تجارت آزاد، تعرفه ۸۷ درصد کالاها صفر می‌شود، سال ۲۰۲۵ فرصت مناسبی برای افزایش حجم تجارت هم با روسیه و هم دیگر اعضای این اتحادیه خواهد بود.
وی در پیش بینی از وضعیت مناسبات تجاری دو کشور در دهه آینده گفت: با تلاش‌های صورت گرفته، مشکلات ما در حوزه پولی و بانکی کاهش خواهد یافت، خط ریلی رشت – آستارا به عنوان حلقه مفقوده شاخه غربی کریدور نیز احداث و وضعیت گمرکات بهبود خواهد یافت؛ در این شرایط، اقتصاد‌های دو کشور می‌توانند در هم تنیده شوند و از این طریق به تقویت حجم مبادلات تجاری دو کشور کمک شود.
آخرین وضعیت تبادل کالا در کریدور
سفیر ایران در روسیه ضمن اشاره به تلاش‌ها برای اجرای طرح خط ریلی رشت – آستارا که مذاکرات برای تنظیم موافقت‌نامه اجرایی آن ادامه دارد، به ارائه گزارشی از وضعیت تبادل کالا در مسیر کریدور شمال – جنوب پرداخت.
وی ادامه داد: در سال ۲۰۲۴ میلادی، در مسیر شرق کریدور شمال – جنوب که از روسیه، قزاقستان و ترکمنستان به ایران می‌آید، تصور بر این است که یک میلیون و ۸۰۰ هزار تا دو میلیون تن کالا حمل شده باشد. ظرفیت این مسیر، ۱۵ میلیون تن است.
این دیپلمات کشورمان یادآور شد: تردد کالا در این مسیر از سال ۲۰۲۳ آغاز شد و کالای مبادله شده در این مسیر در سال نخست ۶۵۰ هزار تن بود. البته آمار‌های نهایی سال ۲۰۲۴ استخراج نشده است.
وی افزود: ظرفیت حمل بار از مسیر ترکیبی زمینی دریایی از مسیر دریای خزر نیز ۱۲ میلیون تن است که اکنون بین هشت تا ۱۰ میلیون تن از این ظرفیت در حال استفاده است و علاوه بر این در مسیر زمینی شاخه غربی کریدور از مسیر جمهوری آذربایجان، سالانه سه میلیون تن کالا در حال حمل است.
وی با اشاره به مشکلات گمرکات سه کشور در شاخه غربی کریدور شمال – جنوب گفت: با توجه به بازدید اخیر خود، می‌توانم بگویم که مشکلات در گمرکات روسیه کمتر شده است، هرچند هنوز در آستراخان این مشکلات ادامه دارد. هماهنگی بیشتری نیز با جمهوری آذربایجان نیاز است که هر سه کشور، مشکلات در این بخش را حل کنیم.
جلالی از کمبود کشتی‌های مناسب حمل کالا در مسیر دریای خزر به عنوان یکی از موانع توسعه تجارت در مسیر میانی کریدور شمال – جنوب یاد کرد و گفت: باید ناوبری دریایی و بنادر ایران و روسیه تقویت شود.
پیش از این، سفیر کشورمان در روسیه با اشاره به آمادگی تهران و مسکو برای امضای سند جامع همکاری‌ها اعلام کرد: دکتر مسعود پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران به همین منظور ۲۸ دی‌ماه ۱۴۰۳ (۱۷ ژانویه ۲۰۲۵) به مسکو سفر می‌کند. جلالی افزود: در این سفر توافقنامه همکاری دو کشور به امضای دکتر پزشکیان و ولادیمیر پوتین می‌رسد.
ایبنا