طرح تنفس جنگل‌های شمال کشور به عنوان یکی از بزرگترین طرح‌های حفاظتی از سال ۹۶ اجرا شد که براساس آن به هیچ عنوان اجازه بهره‌برداری و قطع درختان جنگلی داده نشد و کماکان این طرح تا بهبود وضعیت جنگل‌ها ادامه دارد.
بنابر آمار ظرفیت اسمی سالانه صنایع چوب کشور ۱۰ تا ۱۱ میلیون متر مکعب است که با طرح توقف بهره‌برداری از جنگل‌ها، زراعت چوب در دستور کار قرار گرفته است که با توسعه این طرح در قالب کاشت یک میلیارد درخت امکان تامین ۴۰ تا ۵۰ درصد نیاز چوبی کشور وجود دارد.
در حال حاضر ۵ تا ۵.۵ میلیون متر مکعب چوب با احتساب زراعت چوب و چوب‌آلات باغی در داخل تولید و مابقی از طریق واردات تامین می‌شود که با توجه به راه‌اندازی کارخانجات جدید و احیای برخی کارخانه‌ها و افزایش نیاز چوبی کشور، توسعه زراعت چوب در راستای کاهش وابستگی به خارج در دستور‌کار قرار گرفته است.
در همین راستا علی تیموری رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور از ممنوعیت کامل برداشت چوب تجاری از جنگل‌های شمال و سراسر کشور خبر داد و گفت: با توجه به اهمیت حفظ و احیای منابع طبیعی بر اهمیت حیاتی جنگل‌های هیرکانی به عنوان نگین منابع طبیعی کشور و لزوم حفظ و تثبیت وضعیت موجود این جنگل‌ها تاکید کرد.
تیموری با بیان اینکه طرح صیانت از جنگل‌ها در برنامه ششم توسعه تصویب شده بود، گفت: مجلس در برنامه هفتم با حساسیت بیشتری به این موضوع ورود کرده و برداشت چوب تجاری را به طور کامل ممنوع کرده است.
نیازکنونی صنایع چوب کشور بیش از ۱۱ میلیون متر مکعب است
نقی شعبانیان معاون امور سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور گفت: موضوع قاچاق چوب که مطرح است، از چندمنظر باید مدیریت و کنترل شود. بنابر این از طریق طرح مدیریت پایدار جنگل‌های هیرکانی و برنامه‌ریزی برای ۴۵ حوزه که بحث قاچاق چوب مطرح است مدیریت‌بندی کردیم که اجرای آن موجب شده تا قاچاق کاهش چشمگیری داشته باشد.
او زراعت چوب را یکی دیگر از راهکارهای کنترل قاچاق اعلام کرد و افزود: با توجه به نیاز کشور به چوب، اگر بخشی از نیاز کشور از این طریق پاسخ داده شود، فشار بر جنگل ها کاهش می یابد و برآوردها برآن است که طی برنامه هفتم ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزارهکتار به زراعت چوب اضافه شود.
شعبانیان ادامه داد: دستگاه‌های دیگر از جمله شورای امنیت وزارت کشور به بحث قاچاق چوب وارد شدند تا موضوع قاچاق کاهش یابد و هماهنگی سازمان با پلیس راهور و استفاده از فناوری‌های جدید انجام می‌شود تا به مشکل قاچاق چوب کمک کنند.
این مقام مسئول با بیان اینکه سال گذشته ۶ میلیون متر مکعب چوب توسط صنایع چوب مصرف شد، گفت: در حال حاضر کارخانجات چوبی که فعال هستند، نیازشان ۱۱ میلیون و ۷۰۰ متر مکعب برآورد شده است و برخی صنایع چوب که در یک تا ۲ سال آتی احداث می‌شوند و کارخانه هایی که الان فعال نیستند و بدنبال راه اندازی هستند، نیاز کارخانجات ۱۶ میلیون متر مکعب خواهد بود. بنابراین یکی از این سیاست‌ها باید این باشد که توسعه صنایع چوب نداشته باشیم و پیگیر هستیم که صدور مجوز برای صنایع چوب از سازمان منابع طبیعی استعلام‌گرفته شود. گفتنی است بنابر آمار در سال ۱۴۰۱، ۶ میلیون و ۷۰۰ هزارمترمکعب چوب توسط صنایع مصرف شد که کاهش مصرف چوب در سال ۱۴۰۲ ناشی از نوسان نرخ ارز و کمبود چوب است.
معاون سازمان امور جنگل ها درباره اینکه امکان بی‌نیازی از واردات چوب وجود دارد، بیان کرد: با توسعه زراعت چوب ۵۰ درصد نیاز چوبی کشور تامین می‌شود، به همین خاطر است که دیگر نباید توسعه صنایع چوب داشته باشیم چراکه ظرفیتی برای پاسخگویی به نیاز آنها وجود ندارد و واردات چوب بدلیل نوسانات نرخ ارز نتوانیم پاسخگو باشیم، فشار بر منابع طبیعی افزوده می‌شود که می‌تواند قاچاق را افزایش دهد.
براساس تبصره ۲ ماده ۳۶ قانون برنامه هفتم، تولید نهال در بحث زراعت چوب باید بیشتر به فضای مشارکتی و از طریق مزایده طرح های اراضی مستثنیات و اراضی ملی صورت بگیرد که براین اساس ۳۸ میلیون اصله نهال زراعت چوب توسط بخش غیردولتی باید تولید شود و منابع طبیعی پوشش خدمات فنی، نهاده‌ای و تسهیلات بانکی داشته باشد که خوشبختانه استقبال بیش از این رقم است به طوریکه کل برنامه زراعت چوب از سه برنامه دیگر بدلیل بعد اقتصادی زراعت چوب جلوتر است.
امکان تامین ۴۰ درصد چوب مورد نیاز از طریق زراعت چوب وجود دارد
بر اساس بند ۳۸ قانون برنامه ششم، بهره برداری از جنگل های شمال ممنوع است که این ممنوعیت فشار مضاعفی بر نیاز چوبی کشور وارد کرد. از این رو طرح زراعت چوب از سال ۸۴ با توقف بهره برداری از جنگل‌های شمال و تنفس جنگل جدی شد که طی برنامه پنجم و ششم به دلیل صرفه اقتصادی نداشتن مورد توجه قرار نگرفت، اما طبق برآورد صورت گرفته تا پایان سال ۱۴۰۵با توسعه زراعت چوب امکان تامین بخشی از چوب موردنیاز وجود دارد.
در ادامه سیدهاشم‌موسوی نژاد رئیس مرکز جنگل های خارج از شمال کشور گفت: براساس طرح کاشت یک میلیارد درخت، سالانه ۲۵۰ میلیون اصله نهال طی ۴ سال تولید و کشت خواهد شد که بخشی از تولید نهال به زراعت چوب اختصاص دارد.
به گفته او، در حال حاضر بخشی از کسری چوب مورد نیاز صنایع از طریق واردات تامین می‌شود که با بحث زراعت چوب در طرح کاشت یک میلیارد درخت، امکان تامین ۳۰ تا ۴۰ درصد کسری از این طریق وجود دارد.
موسوی‌نژاد با بیان اینکه سالانه کمتر از یک میلیارد متر مکعب چوب از طریق جنگل‌های شمال تامین می شد، افزود: ممنوعیت بهره‌برداری از جنگل‌های شمال باعث شده این خلا اتفاق بیفتد، هرچند میزان بهره‌برداری از جنگل‌ها در سال‌های پایانی به یک میلیارد متر مکعب نمی‌رسد و رقم ۶۰۰ هزارمتر مکعب است که امکان تامین این میزان چوب از طریق زراعت قابل جبران است، اما تامین کسری نیاز کشور از طریق توسعه زراعت چوب وجود ندارد.
رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال کشور با بیان اینکه امکان تامین کسری نیاز کشور از طریق زراعت چوب وجود ندارد، گفت: ظرفیت تامین نیاز کشور از طریق زراعت چوب وجود ندارد، از این رو نیاز است که بخشی از نیاز کشور از طریق واردات تامین می‌شود که براین اساس با توسعه ظرفیت زراعت چوب بدلیل افزایش جمعیت و رشد مصارف چوبی خلا همچنان باقی است اما تا حدودی با توسعه زراعت چوب این فاصله پر می‌شود.
در سنوات گذشته به‌خاطر امکان بهره‌برداری از جنگل‌های طبیعی و تامین چوب از رویشگاه‌های جنگلی کشور، کمتر مورد استقبال بخش خصوصی و صاحبان صنایع قرار می‌گرفت که با تصویب قانون ممنوعیت بهره‌برداری چوبی از جنگل‌ها، اکنون زراعت چوب یکی از اصلی‌ترین منابع تامین نیازهای چوبی کشور به شمار می رود، لذا پیش بینی می شود طی ۴ سال با اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت در قالب زراعت چوب، وابستگی به واردات کاهش یابد.
باشگاه خبرنگاران