تحریم‌ها با روح توافق در تضاد بود

دکتر محمد علی بصیری، ‌استاد دانشگاه و تحلیلگر مسایل آمریکا، در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی به دلیل اصلی وضع تحریم‌های اخیر از سوی آمریکا، واکنش مناسب ایران در مقابل آنها و تاثیر آن بر توافق‌نامه ژنو پرداخته است که در زیر می‌آید.
روز پنج‌شنبه آمریکا اقدام به اضافه کردن نام 17 شرکت و شخص حقیقی خارجی به فهرست سیاه تحریم‌های ایران به دلیل همکاری با تهران برای دور زدن تحریم‌های اقتصادی کرد. در حالی که بر اساس توافق‌نامه ژنو بنا بود تا 6 ماه دیگر خبری از تحریم‌ها نباشد، این حرکت آمریکا در چنین شرایطی را چگونه تفسیر می‌کنید؟
همان‌طور که دولت و مقامات جمهوری اسلامی ایران عکس‌العمل نشان دادند، روح توافق‌نامه اقتضا می‌کرد که چنین حرکتی انجام نشود. به این معنا که طرف مقابل باید حسن نیت خود را به ما  ثابت می‌کرد، چراکه  مساله اعتمادسازی در روند این توافق‌نامه عامل مهمی است. گرچه  آمریکایی‌ها به ویژه اوباما بر این باور است که در حال حاضر  کنگره را قانع کرده‌اند تا تحریم‌های جدید تصویب نکنند و این مساله هم موکول به 6 ماه آینده شده است. بنابراین دولت آمریکا اعلام کرده است که این روند هم برای اعتمادسازی بوده و اگر در حال حاضر بخشی از کاخ سفید 17 شرکت ایرانی را تحریم کرده مساله جدیدی نیست، بلکه همان تحریم‌های گذشته است که برخی از شرکت‌ها یا افراد آن را نقض کرده‌اند. در نتیجه چنین اختلافی میان ایران و آمریکا در این مورد وجود دارد، اما جمع‌بندی این است که اگر آمریکا به دنبال حسن نیت بیشتری بود اوباما باید همین مساله را هم مسکوت می‌گذاشت تا روند مذاکرات دچار خدشه نشود. اولین اثر منفی این تحریم‌ها هم این بوده که ایران در یک عکس‌العمل اعضای کارشناسی خود را از ژنو فراخوانده تا پاسخی داده باشد. این روند خطر دارد و اگر اعتمادسازی نشود توافق‌نامه هسته‌ای دچار شکاف خواهد شد و همه چیز به روند گذشته باز خواهد شد.
در شرایطی که برخی رسانه‌های ایرانی از متوقف شدن طرح تحریم‌های جدید علیه ایران در کنگره و سنا سخن می‌گویند به نظر می‌رسد که توضیحات جان کری در این خصوص نتوانسته تمام مخالفان تعامل با ایران در این دو نهاد را متقاعد کند. مفاد تحریم‌های جدید در حال بررسی در این دو نهاد چه مسایلی را در نظر می‌گیرد؟ تا چه اندازه فکر می‌کنید که پس از تعطیلات سال نو میلادی ما شاهد تشدید تحریم‌ها از سوی این دو نهاد باشیم؟
این مساله بستگی به گام‌های متقابلی دارد که دو طرف در اجرایی کردن توافق‌نامه بر می‌دارند و این تحریم‌های جدید را  منوط به نتیجه این روند کردند. همان‌طور که می‌دانید این تحریم‌های جدید بسیار سخت‌تر از تحریم‌های فعلی است، یعنی همان  درآمد حجم یک و نیم میلیون بشکه نفتی که ایران به چند کشور صادر می‌کند، بلوکه شده یا درمقابل آن کالا دریافت می‌شود. در طرح جدید قصد دارند تا صادرات نفت را به صفر برسانند و وضعیت را به سمتی سوق دهند که ایران هم همانند عراق یعنی نفت در برابر غذا شود، اگر ایران هم مجبور شود توافق‌نامه‌ای تصویب می‌شود که نفت را خود آنها تحت نظارت یک تشکل بین‌المللی سازمان ملل تحویل گیرند و در مقابل نیازهای اولیه را در حد غذا، دارو و... در اختیار ایران قرار دهند. اگر روند به این سمت سوق پیدا کند برای ایران بسیار خطرناک خواهد بود و فشار زیادی تحمیل می‌شود. البته باید گفت که در حال حاضر هر دو طرف سعی بر آن دارند که این بی اعتمادی ایجاد نشود و پنج کشور دیگر اگر اراده جدی دارند و مواضعشان همانند آمریکا نیست همانند روسیه و چین یا اروپایی‌ها می‌خواهند، اجازه ندهند که چنین اتفاقی رخ دهد و سعی دارند دیدگاه‌ها را به هم نزدیک کنند.
محمد جواد ظریف پیش از این تاکید کرده بود که تصویب هرگونه تحریم جدید می‌تواند به معنای مرگ توافق‌نامه ژنو باشد. به نظر شما واکنش مناسب ایران در خصوص این حرکت وزارت خزانه‌داری آمریکا چه باید باشد؟
 صحبت و اعتراضی که ایران کرده خوب است اما باید احتیاط کند و اگر در حقیقت اراده طرف مقابل را درک کرده، رایزنی کند و به این جمع‌بندی برسند که تحریم‌ها ادامه پیدا کند و توافق‌نامه به نتیجه نرسد ایران هم باید موضع صریح خود را اعلام کند، اما اگر هنوز مطمئن نیست باید با احتیاط بیشتری حرکت کند و واکنشی نشان ندهد که تمامی هزینه‌ها و بحث عدم همکاری به دوش ایران  و جبهه مقابل 1+5 بیفتد.

روزنامه دنیای اقتصاد