در حالی که در سالهای نه چندان دور بخشی از سوخت مورد نیاز نیروگاهها و صنایع شمال کشور با سوآپ فرآورده های نفتی تأمین می شد اما چند سالی است این فعالیت اقتصادی متوقف شده و تنها در بازه هایی کوتاه با حجم کم و به صورت تک محموله این سوآپ انجام می شود.
در دو سال گذشته مدیران نفتی در دولت دهم همواره از برنامه وزارت نفت برای آغاز دوباره این فعالیت اقتصادی خبر می دادند اما هیچگاه زمان مشخصی برای تحقق این وعده ارائه نشد تا اینکه مدیران نفتی دولت دهم، سکان هدایت صنعت نفت کشور را به دست مدیران دولت جدید دادند.
اگرچه عنوان شد در مجموع سال 91، حدود 100 هزار تن فرآورده نفتی سوآپ شد اما این حجم فرآورده معاوضه شده با کشورهای همسایه به صورت مقطعی و بعضا به صورت تک محموله بوده و نسبت به ظرفیت های ایجاد شده در کشور، رقم کوچکی است. به طوری که حجم سوآپ فرآورده های نفتی کشور در سال 87 به بیش از 500 هزار تن رسیده بود.
در دولت یازدهم نیز هم اکنون مدیران نفتی دولت از برنامه وزارت نفت برای افزایش سوآپ فرآورده های نفتی خبر می دهند اما همچون مدیران گذشته به بیان تیتروار این وعده بسنده کرده و تاکنون برنامه مدونی ارائه نداده اند.
عباس کاظمی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی کشور با تأکید بر لزوم افزایش سوآپ فرآورده نفتی به کشورهای افغانستان و پاکستان گفت: نظام نامه نظارت کامل بر سوآپ سوخت به زودی تدوین می شود.
تدوین این نظامنامه اگرچه در گسترش چتر نظارتی دولت بر مبادلات سوخت موثر است اما برنامه ای برای افزایش سوآپ فرآورده های نفتی محسوب نمی شود. این روزها در توقف سوآپ فرآورده های نفتی بین ایران و کشورهای همسایه، تأمین سوخت نیروگاهها و صنایع کشور که در پیک مصرف سوخت مایع قرار دارند با تردد نفتکش ها از مناطق مرکزی کشور به سوی شمال ایران صورت می گیرد.
هم اکنون حدود 300 دستگاه نفتکش، سوخت مورد نیاز نیروگاه ها و جایگاه های عرضه سوخت خراسان رضوی را تأمین می کنند. همچنین تحویل روزانه سوخت به نیروگاه شیروان در خراسان شمالی به 330 هزار لیتر رسیده است. نیروگاه علی آباد استان گلستان نیز در مجموع با تحویل 155 میلیون لیتر گازوئیل به تولید برق می پردازد.
سوخت مایع 4 نیروگاه بیستون کرمانشاه، مفتح همدان، سهند آذربایجان شرقی و نکای مازندران نیز هم اکنون بیشتر با انتقال فرآورده های نفتی از مرکز ایران با خطوط لوله و تردد نفتکش ها تأمین می شود و سوخت تحویلی از کشورهای شمالی چون ترکمنستان، سهم ناچیزی در تأمین سوخت این نیروگاهها دارند.
وزارت نفت با انتشار گزارشی در خصوص توقف سوآپ فرآورده های نفتی نوشت: سوآپ نفت و فرآورده های نفتی که از اواخر دهه ٧٠ شمسی در ایران آغاز شده بود در دولت نهم متوقف شد.
یکی از مهمترین ویژگی‌های توسعه این تجارت بین‌المللی سوخت استفاده از مزیت موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد جمهوری اسلامی ایران به عنوان دروازه طلایی انتقال، سوآپ و ترانزیت حامل های مختلف انرژی در منطقه حوزه آسیای میانه و خاورمیانه بوده که با اجرای سیاست‌های مذکور در سال های اخیر کشورهای حاشیه دریای خزر با دور زدن ایران، محصولات نفتی خود را از سایر مسیرها به بازارهای بین المللی عرضه کردند.
توقف سوآپ همچنین موجب شد راه قاچاق و انحراف فرآورده های مختلف نفتی برای افراد سودجو بیش از گذشته باز شود.
خبرگزاری تسنیم