نفت شیل جایگاه اوپک در بازار جهانی را به خطر انداخته است

به نقل از پایگاه اینترنتی دِ نشنال، از زمانی که ایران قادر بود به عنوان یک تولید کننده نفت نقشی تعیین کننده را ایفا کند، مدت زیادی گذشته است. تحریم های آمریکا از سال 2012 تاکنون موجب از دست رفتن 80 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی ایران شده و رقیب این کشور یعنی عربستان، مدتهاست با تسلط خود بر اوپک، قیمت های جهانی را کنترل می کند.
اما نشست اخیر کشورهای عضو اوپک در ماه نوامبر از این جهت قابل توجه بود که وزیر نفت ایران در این نشست وعده داد بدون توجه به سهمیه های تعیین شده از سوی اوپک و تاثیری که افزایش تولید بر قیمت های جهانی دارد، میزان تولید خود را به 3 میلیون بشکه در روز برساند.
پس از کاهش تنش در روابط تهران و واشنگتن پس از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور، اعتماد به نفس ایران به وضوح افزایش یافته است.
در عین حال، عراق نیز بدون توجه به سهمیه های اوپک اعلام نموده است که میزان تولید خود را به 4 میلیون بشکه در روز یعنی یک میلیون بشکه بیش از سهمیه تعیین شده از سوی اوپک خواهد رساند.
تام پاف، تحلیلگر بازار نفت در لندن در این باره گفت: «تاثیرگذاری اوپک به عنوان یک کارتل نفتی و تاثیر آن بر قیمت های نفت در حال کاهش یافتن است. میزان تبعیت اعضا از سهمیه ها کاهش یافته است. به رغم سهمیه های تعیین شده، میزان واقعی تولید نفت اوپک در دو سال گذشته 31 میلیون بشکه در روز بوده است.»
پس از به حاشیه رانده شدن ایران و عراق، عربستان کنترل قیمت ها در بازار نفت را در اختیار گرفته و با افزایش و کاهش میزان تولید نفت خود تلاش نموده تا قیمت ها را در سطح مطلوب خود حفظ کند.
ریاض در سال های 2012 و 2013 برای جلوگیری از رشد فزاینده قیمت نفت، میزان تولید روزانه خود را به بالای 10 میلیون بشکه رساند.
اما این تنها اقدامات برخی از اعضای اوپک نظیر ایران و عراق نیست که تعادل در بازار را به هم زده است. افزایش تولید نفت شیل در آمریکا  موجب رشد تولید نفت این کشور از سال 2005 تاکنون به میزان یک سوم شده است و پیش بینی می شود که امریکا تا سال 2015 به بزرگترین تولید کننده نفت جهان تبدیل شود. انتظار می رود چین و روسیه نیز اقدام به استخراج نفت شیل کنند.
پاف افزود: «نتیجه این وضعیت افزایش تولید نفت کشورهای غیرعضو اوپک خواهد بود و میزان تاثیرگذاری اوپک بر عرضه و قیمت را کاهش خواهد داد.»
در همین حال، پایان یافتن ناآرامی ها در لیبی و افزایش مجدد تولید نفت این کشور نیز می تواند بیش از پیش میزان تاثیرگذاری اوپک در قیمت نفت را تحلیل ببرد.
به اعتقاد تحلیلگران، ظهور مجدد ایران و عراق به عنوان بازیگران اصلی در اوپک یک نگرانی بزرگ برای ریاض خواهد بود که پس از بروز انقلاب در کشورهای عربی توانسته سهم خود از بازار نفت را افزایش دهد.
از سوی دیگر، حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران در پایان سال 2013، بودجه ای 77 میلیارد دلاری به مجلس ایران ارائه داده و بودجه عمومی دولت عراق نیز تقریبا به 120 میلیارد دلار می رسد. بدین ترتیب، هر دو کشور برای تامین هزینه های بودجه، نیاز به باقی ماندن قیمت نفت در بالای صد دلار دارند.
جیمز ویلیامز تحلیلگر بازار نفت گفت، نقطه  سر به سر قیمت ها در سال گذشته برای امارات حدود 90، عربستان 95 و عراق و ایران بیش از 120 دلار در هر بشکه بود. 
ویلیامز گفت: «کمتر از یک سوم تولید نفت جهان از کشورهایی می آید که نقطه سر به سر قیمت برای آنها زیر 100 دلار است، بنابراین، اوپک به عنوان یک گروه از کشورها اقداماتی را برای حمایت از قیمت ها انجام خواهد داد.در عین حال، سعودی ها می دانند که هرگونه اقدامی که آنها انجام بدهند تاثیر کمتری بر آنها خواهد داشت تا نسبت به دیگر کشورهای عضو اوپک.»
سن گفت، سعودی ها می توانند از نظر مالی کاهش قیمت نفت به 80 دلار و یا حتی 70 دلار را برای یک بازه زمانی 12 تا 24 ماهه تحمل کنند.
در نشست کشورهای عرب صادرکننده نفت در دوحه در پایان سال 2013، وزرای نفت عربستان و کویت نگرانی ها از افزایش تولید نفت ایران، عراق یا لیبی و یا تولید نفت شیل آمریکا را که می تواند توانایی اوپک در ایفای نقش پلیس  بازار جهانی نفت را تضعیف کند، کم اهمیت توصیف کردند.
علی النعیمی، وزیر نفت عربستان گفت: «من خوشبین هستم که بازار در سال آینده متوازن و با ثبات خواهد ماند».
اما تحلیلگران چندان در این زمینه با مقامات عربستانی و کویتی هم نظر نیستند. ویلیامز گفت، استدلال ایران و عراق در مورد اینکه باید پس از سال ها تحریم و جنگ به آنها اجازه دهد تولیدشان را افزایش دهند، در سطح کشورهای حوزه خلیج فارس مقبول واقع شده است.
وی ادامه داد: «این تقریبا یک اصل نوشته شده در دستورالعمل اوپک است که اعضا باید هوای یکدیگر را داشته باشند.»

خبرگزاری تسنیم