کارشناسان بازار کار کشور معتقدند طبق استانداردهای بین المللی و آمارهای موجود، حقوق و دستمزد در ایران یکی از کمترین مبالغ پرداختی در بین کشورهای مختلف جهان است و از این حیث نیروی کار شاغل در کشورمان با مسائل و مشکلات اقتصادی جدی تری نسبت به برخی کشورهای صنعتی و توسعه یافته برخوردارند.
مقایسه ارقام ریالی پرداختی به کارگران و مشمولان قانون کار با دلار، این فاصله و شکاف حقوقی را به خوبی نشان می دهد. هرچند کارگران شاغل در کشورمان، دریافتی های پایان ماه خود را معمولا در ایران و به صورت ریالی هزینه می کنند، اما در صورت مقایسه ارقام حقوقی کارگران ایرانی نسبت به برخی کشورها، اساسا هیچگونه قدرت خرید قابل توجهی در این بخش قابل تصور نیست.
جدول 14 ساله مقایسه ای حداقل حقوق ریالی کارگران ایرانی با دلار
| حداقل مزد کارگران به دلار |
حداقل دستمزد به ریال |
نرخ دلار بازار آزاد |
سال |
| 71.7 |
567900 |
792 |
1380 |
| 87.4 |
698460 |
799 |
1381 |
| 102.5 |
853380 |
832 |
1382 |
| 121.9 |
1066020 |
874 |
1383 |
| 135.6 |
1225920 |
904 |
1384 |
| 162.6 |
1500000 |
922 |
1385 |
| 195.7 |
1830000 |
935 |
1386 |
| 227.3 |
2196000 |
966 |
1387 |
| 263.5 |
2635200 |
1000 |
1388 |
| 275.4 |
3030000 |
1100 |
1389 |
| 173.8 |
3303000 |
1900 |
1390 |
| 111.3 |
3897000 |
3500 |
1391 |
| 162.3 |
4871250 |
3000 |
1392 |
| 202.9 |
6089000 |
3000(نرخ امسال) |
1393 |
همانگونه که از جدول مقایسه ای پیداست، تبدیل دستمزد کارگران به دلار در ایران نشان دهنده یکی از ناچیزترین ارقام حداقلی پرداخت حقوق در جهان است. طبق گزارشی که سازمان جهانی کار در سال گذشته میلادی منتشر کرد، این ارقام در برخی از کشورهای واقع در قاره آسیا و آمریکا تا 3400 دلار نیز بوده است.
اساسا مقایسه دستمزد ریالی کارگران ایرانی با دلار به این دلیل است که افزایش نرخ برخی اقلام در ایران بر اساس دلار صورت می گیرد که این موضوع تاثیر شدیدی بر افت قدرت خرید کارگران ایرانی دارد. حتما همه شنیده ایم که می گویند ما به دلار حقوق نمی گیریم که به دلار خرج کنیم.
وضعیت افزایش حداقل دستمزدها در ایران طی 14 سال گذشته نشان می دهد که هیچگاه افزایش حداقل دستمزدهای کارگران ایرانی از 275 دلار در ماه بالاتر نرفته و با وجود اینکه حداقل حقوق کارگران ایرانی از سال 80 به بعد به مرور در حال رشد ناچیز در برابر دلار بوده است اما از سال 90 به بعد دوباره روند نزولی آن آغاز شده که به معنی افت دوباره قدرت خرید کارگران و سخت تر شدن تامین معیشت در ایران است.
در صورتی که به هر دلیلی از جمله اجرای فازدوم هدفمندی یارانه ها در سال آینده تجربه فازاول هدفمندی تکرار شود و کشور شاهد افزایش های دقیقه ای و بی حساب و کتاب قیمت ها باشد، قدرت خرید کارگران دوباره روند نزولی به خود خواهد گرفت.
مقامات کارگری می گویند با دستمزدهای فعلی، امکان تامین هزینه های معیشت بیش از 10 روز در ماه وجود ندارد و افراد برای جبران این کسری قابل توجه مجبور به گرایش به شغل دوم و حتی سوم هستند.
کارشناسان اقتصادی کشور معتقدند یکی از دلایل گسترش شدید دلال بازی و واسطه گری در کشور به ویژه طی سال های اخیر، همزمان با رشد بی منطق نرخ سکه و ارزهای معتبر؛ کسری درآمد خانوارها و در نتیجه ناچاری برخی گروه های اجتماعی برای فعالیت در اینگونه بازارها به منظور جبران کسری بوده است، هرچند نمی توان گفت همه واسطه گران از روی ناچاری به این کار گرایش داشته اند.
همیشه در همه جوامع افرادی به قصد سودجویی حاضر و آماده و مترصد استفاده از فرصت های بادآورده هستند، اما تلاش دولت های سابق برای کسب درآمد از بازارهای ارز و سکه برای جبران کسری های بودجه ای و همچنین تامین منابع نقدی هدفمندی یارانه ها در سال های گذشته، باعث بروز آسیب های معیشتی فراوانی برای گروه های ضعیف جامعه از جمله کارگران شد.
به صورت کلی، طبق اعلام سال 2013 سازمان جهانی کار، در برخی کشورها مانند آلمان طی سال 2010 حقوق ماهیانه کارگران 2800 دلار، آفریقای جنوبی 2400 دلار و آمریکا 3400 دلار بوده است. همچنین در کشور آسیایی چین 700 و ترکیه نیز 1400 دلار بوده است. در ایران رقم پرداختی در صورت باقی ماندن نرخ دلار در سطح 3000 تومان فعلی، در سال آینده در بهترین حالت برای کارگران به 350 دلار در ماه نخواهد رسید.
جدول دلاری مزایای جانبی دستمزد کارگران در سال 93 (نرخ فعلی دلار آزاد)
| مصوبه شورای عالی کار |
مبلغ ریالی |
مبلغ دلاری |
| حداقل دستمزد ماهیانه |
608900 |
202.9 |
| حق مسکن ماهیانه |
20000 |
6.6 |
| حق بن نقدی (خواروبار) |
80000 |
26.6 |
| حق اولاد- یک فرزند |
60891 |
20.2 |
| حق اولاد- دو فرزند |
121776 |
40.5 |
| حق سنوات ماهیانه |
15000 |
5 |
| حداقل مزد روزانه |
20297 |
6.76 |
| مجموع دریافتی افراد مجرد |
723900 |
241.3 |
| مجموع دریافتی افراد متاهل با یک فرزند |
784788 |
261.5 |
| مجموع دریافتی افراد متاهل با دو فرزند |
845676 |
281.8 |
خبرگزاری مهر