دکتر «علی اکبر ولایتی» دیپلمات کهنه کار جمهوری اسلامی ایران که 16 سال تصدی وزارت امور خارجه را برعهده داشته، در گفت و گوی اختصاصی افزود: تیم مذاکره کننده هسته ای از افرادی مجرب و پایبند به منافع و مبانی جمهوری اسلامی ایران تشکیل شده که هر کدام از آنان سابقه طولانی کار دیپلماتیک و مذاکره در صحنه بین المللی دارند و افرادی کارآزموده اند.
وی تصریح کرد: مذاکرات مبانی ای دارد که اصول آن توسط رهبر معظم انقلاب مشخص شده و دوستان مذاکره کننده باید در این چارچوب مذاکره کنند.
وی با بیان اینکه چارچوب مذاکره مشخص است و تیم مذاکره کننده در داخل این چارچوب مذاکره می کنند، گفت: داشتن صبر و حوصله، شنیدن حرف طرف مقابل و بیان موضع کشورمان را از جمله قواعد مذاکره است و ما از مذاکره کنندگان خود مطمئن هستیم.
وی نگرانی برخی منتقدین به شیوه کار تیم فعلی مذاکره کننده را به نفع مذاکره کنندگان دانست و اظهارداشت: در داخل کشور هر کسی آزاد است و می تواند عقیده خود را بیان کند و این را به حساب دشمنی آن ها نباید قلمداد کرد اما هر کاری روش و چارچوب مشخصی دارد، چون مبانی اصلی آن جزو اختیارات مقام معظم رهبری است و مادامی که این کار تحت نظارت مقام معظم رهبری انجام می شود، ما نگرانی نداریم.
ولایتی که پس از انتخاب حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی از سوی مردم به ریاست جمهوری، جایگزین وی در مرکز تحقیقات استراتژیک شده است، درباره دلیل افزایش دیدارهای خود با مقامات خارجی گفت: نوعا شخصیت ها و مقامات خارجی از ما درخواست ملاقات می کنند و می خواهند با شرح بیشتری مبانی دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران را بشنوند که این اقدام وسیله ای برای تبیین بیشتر مبانی و مواضع جمهوری اسلامی ایران است.
مشروح گفت و گوی اختصاصی ایرنا با دکتر علی اکبر ولایتی مشاور اموربین الملل رهبر معظم انقلاب و رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام بدین شرح است:
در آستانه دور جدید مذاکرات ایران و 1+5 در وین برای تهیه پیش نویس توافق جامع هستیم اما هر روز انتقادات علیه تیم مذاکره کننده هسته ای و دیپلماسی دولت تدبیر و امید شدت می گیرد؛ اقلیت مخالف دولت یازدهم، یک روز با ساخت فیلم «من روحانی هستم » و روزی با برگزاری همایش «دلواپسیم» درباره توافق ژنو و هجمه به اعضای تیم مذاکره کننده، مرزهای نقد را در می نوردند و مخالفت خود را از طرق مختلف نشان می دهند، شما به عنوان کسی که سال ها وزیر امورخارجه بوده اید، نظرتان درباره این مخالفت ها چیست؟
ولایتی: جمهوری اسلامی ایران طرفدار مذاکره و ادامه مذاکره است و این جزو سیاست های قطعی جمهوری اسلامی ایران است که مذاکره باید ادامه پیدا کند. تیم مذاکره کننده نیز از افرادی تشکیل شده که سابقه طولانی کار دیپلماتیک و بین المللی دارند. همه اعضای تیم مذاکره کننده همکاران من در زمان حضورم در وزارت امورخارجه بودند و من همه آن ها را می شناسم.
همه این ها سابقه و تجربه طولانی در کار مذاکره به خصوص در صحنه بین المللی دارند و افرادی کارآزموده اند.این افراد تا زمانی که در چارچوب اصول ترسیم شده از سوی مقام معظم رهبری حرکت کنند مورد حمایت خواهند بود.
نکته دیگر این است که مذاکرات مبانی دارد که اصول آن توسط رهبر معظم انقلاب مشخص شده و دوستان مذاکره کننده باید در این چارچوب مذاکره کنند؛ چارچوب مذاکره مشخص است و تیم مذاکره کننده در داخل این چارچوب مذاکره می کنند و مادامی که مذاکره کنندگان در همین مسیر هستند نباید مذاکره کنندگان تضعیف شوند.
مذاکره قواعد خاص خود را دارد
با توجه به اینکه در مناظره های دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری منتقد شیوه مذاکره یکی دیگر از نامزدها بودید، چشم انداز مذاکرات کنونی را چطور ارزیابی می کنید؟
ولایتی: من شیوه گذشته مذاکره را قبول نداشتم؛ مذاکره قواعد خاص خود را دارد و باید در مذاکره حوصله لازم را بکار برد و حرف طرف مقابل را شنید و حرف حق خودمان را باید بزنیم.ادامه دادن مذاکره و صبر و حوصله نشان دادن به معنای آن نیست که انسان از چارچوب و خط تعیین شده خارج شود. به هر حال من آن شیوه مذاکره را قبول نداشتم.
روشی که اکنون مذاکره کنندگان ما دنبال می کنند، شیوه ای است که حکایت از تجربه این ها در مذاکره می کند و برای مذاکره باید افراد مجرب و با تجربه را بکارگرفت. تا آنجایی که مربوط به کار جمهوری اسلامی ایران می شود ما هم از کار خود و هم از مذاکره کنندگان مطمئن هستیم و اینکه طرف مقابل چه می کند ،ممکن است صد درصد برای ما قابل پیش بینی نباشد چون بعضی طرف های مقابل مثل وزیر خارجه آمریکا روش های نامطلوب دارند. بعنوان مثال وزیر خارجه آمریکا بعد از یکی از مذاکرات به محض پایان آن شروع به حرف زدن علیه ایران کرد.به نظرم، این وزیرخارجه آنقدر اعتماد به نفس ندارد که آنچه را در پشت میز مذاکره بیان می کنند در عموم نیز بیان کند، ظاهرا برای راضی کردن صهیونیست ها و لابی آنها در داخل آمریکا و بعضی دیگر از منتقدین نوع برخوردشان برخوردی منافقانه است؛ یعنی پشت میز مذاکره یک چیز می گویند اما وقتی بیرون می روند چیز دیگری.
البته این ها در مذاکره تعیین کننده نیست، در مذاکره آنچه تعیین کننده است عزم طرفین است که جمهوری اسلامی ایران با عزم راسخ به پشت میز مذاکره می رود؛ عزم راسخی که حاکی از این است که ما از حق خودمان که استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای است، به هیچ وجه صرف نظر نمی کنیم و حتی حاضر به تقلیل آن نیز نیستیم .
ما باید بتوانیم از انرژی هسته ای در جهت صلح آمیز به صورت عملی استفاده کنیم و غنی سازی در حد معمول برای سوخت راکتورهای هسته ای که تولید برق می کنند، داشته باشیم.
ما برای آب شیرین کن هایی که در کنار خلیج فارس و دریای عمان لازم داریم و نیز برای رفع علاج کم آبی در جنوب ایران، حتما باید از آب شیرین کن استفاده کنیم که بهترین شکل آب شیرین کن، استفاده از راکتور هسته ای است.
انرژی هسته ای یک انرژی پاک است که همه دنیا به دنبال آن هستند؛ آنها می دانند که ما نمی خواهیم سلاح هسته ای درست کنیم چرا که این امر از سوی مقام معظم رهبری تحریم شده و در این زمینه فتوا داده اند. علت اینکه با ما مخالفت می کنند این است که می خواهند تولید مواد غنی سازی شده در حد راکتورهای تولید کننده انرژی فقط در انحصار آن ها باشد و با هر شرایطی که می خواهند در اختیار کشورهای دیگر بگذارند و اگر ایران بخواهد این کار را کند معنی آن این است که از حوزه انحصاری آن ها خارج می شود و آن ها با این مخالف هستند و جمهوری اسلامی ایران هم به هیچ وجه حاضر نیست که از این حق خود بگذرد.
ایران از اوایل دهه 60 به دنبال این امر بوده و هرگز از حقوق خود صرف نظر نمی کند. الان نیز شرایط دنیا طوری نیست که آمریکایی ها و بعضی از متحدانشان بخواهند به زورگویی قبلی خود و تحریم ها ادامه دهند چون همه اعضای 1+5 مانند یکدیگر فکر نمی کنند.می بینیم به محض اینکه مقداری فضا تغییر کرده است، از کشورهای غربی و غیر غربی به ایران آمده اند و هیات های سیاسی و اقتصادی و غیره آنان به دنبال مذاکره با طرف های ایرانی برای برقراری ارتباطات اقتصادی هستند و این خیلی مشهود است و منحصر به یک یا دو کشور نیست و بنده نیز در ماه های گذشته با ده ها هیات خارجی از کشورهای مختلف در زمینه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و .... دیدار داشتم. این امر نشان می دهد د برای آن هایی که می خواهند علیه ایران سخت گیری کنند و به ناحق تحریم ها را ادامه دهند، دیگر فضا مثل سابق نیست.
نباید از اظهار نگرانی برخی نگران باشید
شما بیان فرمودید تیم مذاکره کننده و شیوه کار تا زمانی که در چارچوب اصول تعیین شده مقام معظم رهبری باشد مورد تایید است اما در حال حاضر عده ای در داخل ابراز نگرانی می کنند و می گویند ما دلواپس هستیم. پاسخ شما به آنان چیست؟
ولایتی : اینکه عده ای ممکن است اظهار نگرانی و دلواپسی کنند لزوما به این معنا نیست که این افراد خلاف مصالح کشور عمل می کنند؛ بالاخره هر کسی عقیده ای دارد و عقیده اش را بیان می کند . اگر واقعا نگران است می گوید من نگران هستم و این اشکالی ندارد چرا که در داخل کشور هر کسی آزاد است و می تواند عقیده خود را بیان کند و این را به حساب دشمنی آن ها نباید قلمداد کرد ولی هر کاری روش و چارچوب مشخصی دارد، چون تعیین مبانی اصلی مذاکرات جزو اختیارات مقام معظم رهبری است و مادامی که این کار تحت نظارت مقام معظم رهبری انجام می شود ما نگرانی نداریم برای اینکه مراقبت های کافی از نحوه مذاکرات صورت می گیرد؛ شما هم نباید نگران باشید که عده ای ممکن است اظهارنگرانی کنند و این اشکالی ندارد.حساسیت داخل کشور نشان می دهد که این موضوع مساله مهمی است.
آن زمان که من مذاکرات صلح مربوط به قطنامه 598 را انجام می دادم، افرادی اظهارنگرانی و حساسیت می کردند که مبادا حقوق ایران نادیده گرفته شود و این ما را مصمم تر می کرد که در مذاکرات جدی تر وارد شویم.
انتقاد نباید به تخریب بینجامد
اینکه موضوعات سیاست خارجی به توده مردم و سطح جامعه کشیده شود، را چگونه ارزیابی می کنید؟
ولایتی: عیبی ندارد، مورد بحث قرار می گیرد. اگر در چارچوب مصالح کشور همه به فکر مصالح کشور هستند چه آنان که یک جور دیگر فکر می کنند و چه آن هایی که حامی دولت هستند، این ها همه در چارچوب منافع نظام فکر می کنند منتها هرکسی سلیقه ای دارد که به نظر من مشکلی نیست و اتفاقا در داخل جمهوری اسلامی ایران هیچ نگرانی از تفرقه و تشتت نداریم چون کارها به صورت منسجم پیش می رود و در داخل کشور همانطور که درباره سیاست های داخلی اظهارنظر می کنند درباره سیاست های خارجی نیز می توانند اظهارنظر کنند و این عیبی ندارد اما این نباید به تخریب بینجامد، انتقاد حتما باید انتقاد باشد و ویژگی انتقاد داشته باشد.
مادام که مذاکره کنندگان در چارچوب اصول حرکت می کنند مورد تایید رهبری هستند
شما خودتان دیپلمات ارشد و با تجربه ای هستید و بخوبی می دانید برای رسیدن یک مذاکره به نتیجه، طرفین باید گام های متوازنی بردارند اما منتقدان مثلا درباره راکتور آب سنگین اراک که طرف غربی به بهانه سیاسی می گوید درباره آن نگرانی دارد، معتقدند که باید ایستادگی کرد و به همین شیوه باقی بماند، در حالیکه سازمان انرژی اتمی درصدد است طراحی این راکتور را که تا تکمیل آن دو سه سال باقی مانده است، به گونه ای انجام دهد که نه تنها این راکتور آب سنگین باقی بماند، بلکه به بهانه سیاسی، پاسخ فنی و علمی بدهند تا به پرونده هسته ای ایران خاتمه داده شود.پاسخ شما به این انتقادات فنی درباره اراک، فردو و سانتریفیوژها چیست؟
ولایتی: اگر در داخل کشور عده ای اظهار دلواپسی و نگرانی کنند این می تواند به نفع تیم مذاکره کننده نیز تمام شود زیرا به طرف مقابل می گوید در داخل کشور ما یک چنین حساسیت هایی در بین مردم ما است و افراد و گروه های مختلف ضمن اینکه همه هدف واحد دارند و آن هم حفظ منافع ملی است اما نگران این هستند که مبادا از حقوق هسته ای ایران چیزی کم شود و این موضع مذاکره کنندگان را تقویت می کند و ما نباید نگران باشیم اما در مورد راکتور اراک، تعداد سانتریفیوژها، فردو و موضوع غنی سازی و رادیوداروها جمهوری اسلامی ایران سر موضع خودش است. یعنی از اراک و فردو و نیز تعداد سانتریفیوژها و کیفیت آن ها برای اینکه نیازمندی های خود را در رابطه با مواد غنی سازی شده برای مصرف راکتورهایی که در آینده تعداد آن زیادتر خواهد شد، دست برنمی دارد.
در عین حال ایران تمام نظارت های آژانس بین المللی انرژی اتمی را در چارچوب معاهده ان. پی. تی که امضا کرده است، می پذیرد؛ بنابراین این ها مشخص و مسلم است و دوستان مذاکره کننده نیز می دانند که ایران دست از راکتور آب سنگین اراک برنمی دارد و فردو را رها نمی کند، فردو به عنوان یک جای امن برای کار غنی سازی تعبیه شده است چرا ایران باید این جای امن را رها کند؟ رها کنند که آن ها بتوانند آن را از بین ببرند؟ معلوم است که این کار را نمی کند.
درباره تعداد سانتریفیوژها که ایران نمی خواهد این سانتریفیوژها به صورت نمادین بگردد بلکه می خواهد تولیداتی داشته باشند که این تولیدات به درد ایران بخورد. ما با روس ها سر قضیه نیروگاه اتمی بوشهر قرارداد 10 ساله داریم، بعد از 10 سال باید خودمان سوخت آن را تامین کنیم و معلوم است که این راکتور چه مقدار مصرف دارد. علاوه بر این روس ها پیشنهاد فروش تعداد بیشتری از راکتورها کرده اند. استفاده از انرژی هسته ای به خاطر آلودگی محیط و هم اینکه انرژی فسیلی دیر یا زود تمام می شود، در دستور کار درازمدت ما است و ما باید در این فاصله از این فرصت استفاده کنیم تا در حوزه هسته ای نیز در آینده خودکفا باشیم.مادامی که این مبانی حفظ شود ما هیچ نگرانی نداریم و اگر کسانی اظهارنگرانی می کنند، باز موضع مذاکره کنندگان ما را تقویت می کند.
اصل این است که مذاکره کنندگان ما در چارچوب اصول، مذاکره می کنند و مادامی که در چارچوب اصول حرکت می کنند مورد تایید مقام معظم رهبری هستند، و من شخصا آن ها را می شناسم ؛ اینها افرادی مجربند و به منافع و مبانی جمهوری اسلامی ایران پایبند هستند.
از زمان انتصاب جنابعالی به عنوان رییس مرکز تحقیقات استراتژیک دیدارهایتان با شخصیت ها و مقامات خارجی افزایش یافته است. برخی می گویند شما احیاگر دیپلماسی غیررسمی هستید. دیدگاه شما در این زمینه چیست؟
ولایتی: نوعا شخصیت ها و مقامات خارجی از ما درخواست ملاقات می کنند و همانطور که شما اشاره کردید، آنها می خواهند با یک شرح بیشتری مبانی دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران را بشنوند.با توجه به تجربه و اطلاعی که از دیپلماسی کشور دارم، این درخواست ملاقات ها را رد نمی کنم مثلا خانم اشتون از اروپا وقت ملاقات را گرفت و آمد و بسیاری دیگر از جمله هیات ایتالیایی، فرانسوی و غیره که به ایران آمدند و هر کدام در خصوص دیدگاه جمهوری اسلامی ایران درباره عراق، سوریه ، لبنان و اوکراین سوال کردند و گفتند ما می خواهیم با شرح بیشتری از عمق سیاست جمهوری اسلامی ایران مطلع شویم که بنده نیز قبول کردم. این وسیله ای برای تبیین بیشتر مبانی و مواضع جمهوری اسلامی ایران است و آن را مفید می دانم.
انتخابات سوریه نزدیک است یا توجه به نامزدی آقای بشار اسد و فشارهای غربی و حامیانشان برای برکناری وی نظر شما در خصوص انتخابات ریاست جمهوری سوریه چیست؟ ضمنا ارزیابی شما از انتخابات عراق که با موفقیت برگزار شد، چیست؟
ولایتی: در مورد سوریه آقای بشار اسد امروزه محبوبیتش در بین مردم سوریه بیش از آغاز بحران است. مردم سوریه تا به حال در یک چنین آزمایش سختی رییس جمهور خود را نیازموده بودند. دشمنانی که بسیاری از آن ها از طرف خارجی ها تحریک شده و مورد حمایت مرتجعین منطقه و آمریکا و صهیونیست ها بودند، تا چند صد متری کاخ محل اقامت آقای اسد آمدند ولی وی ایستاد و مقاومت کرد و امروز تقریبا این جنگ تحمیل شده یک نوع جنگ بین المللی کوچک بود علیه سوریه که مجموعه کشورهای غربی و تعدادی از کشورهای عربی و بعضی کشورهای همسایه سوریه به این کشور تحمیل کرده بودند؛ تقریبا در این جنگ سوریه فاتح شده و انتخاباتی هم اگر شود پیش بینی من این است که در کنار حضور ناظرین داخلی و خارجی به احتمال زیاد انتخابات با پیروزی آقای بشار اسد خاتمه خواهد یافت.
در مورد عراق نیز انتخاباتی صورت گرفت که این نمونه ای از شجاعت آقای نوری مالکی نخست وزیر عراق است که زیر فشار انفجارات و تهدیدهای دست نشاندگان بیگانه یعنی همین افراطی های وهابی، انتخابات را برگزار کرد. مردم عراق با وجود این فشارها حدود 60 درصد در انتخابات شرکت کردند؛ هنوز نتایج معلوم نشده است اما قرائن و آثار نشان می دهد که اقای مالکی و متحدینش بالاترین رای ها را آورده اند و به احتمال زیاد آقای مالکی بتواند با کمک دیگر متحدینش برای نوبت سوم دولت عراق را تشکیل دهد. هر چند که رسما این موضوع اعلام نشده و نمی توان اظهارنظر قطعی کرد ولی براساس ارزیابی قرائن می توانم عرض کنم به احتمال زیاد بالای 50 درصد مجددا آقای مالکی موفق می شود یک دولت ائتلافی تشکیل دهد و اکثریت را در مجلس به عنوان نخست وزیر داشته باشد.
خبرگزاری ایرنا