در هفته گذشته شاهد کاهش حجم معاملات محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران بودیم که ضعف بازار و شرایط سخت تولید داخلی در کنار افزایش قیمت‌ها دلیل اصلی این وضعیت بود.
نویسنده:
محمد‌حسین بابالو
این در حالی است که با موافقت وزارت صنعت، معدن و تجارت از روز شنبه پایه قیمت‌گذاری در بورس از ارز مبادله‌ای به ارز آزاد تغییر خواهد کرد که پتانسیلی برای افزایش قیمت پایه در بورس کالا است. بازار محصولات پتروشیمی در هفته گذشته به نسبت هفته‌های قبل از آن با کاهش جذابیت و کاهش حجم خرید رو به رو شد. در هفته گذشته 47 هزار و 760 تن انواع محصولات پلیمری در بورس کالای ایران معامله شده که به نسبت هفته، ماقبل و معامله 61 هزار و 926 تن، از کاهش 13 هزار تنی حجم معاملات حکایت می‌کند. این در حالی است که حجم عرضه در بورس از 78 هزار تن در هفته اول تیرماه به 72 هزار و 558 تن در هفته گذشته کاهش یافته که تنها نزدیک به 6 هزار و 500 تن کاهش عرضه را نشان می‌دهد. این کاهش حجم معاملات در حالی رخ داد که با توجه به برخی دستورالعمل‌ها مبنی بر افزایش سقف مجاز قیمت از 5 درصد به 10 درصد برای PVC و پلی‌پروپیلن‌ها، عرضه این قبیل محصولات جذاب با افزایش رو به رو شد. این افزایش حجم عرضه و افزایش قیمت‌ها در بورس باعث شد که فاصله قیمتی بین بورس و بازار کاهش یابد. از طرفی این افزایش قیمت را می‌توان مهم‌ترین دلیل برای کاهش تقاضا در بورس کالا دانست که به نوعی عقبگرد خریداران را نشان می‌دهد. با توجه به کاهش فاصله قیمتی بین بورس و بازار و برخی هزینه‌ها از جمله مالیات شغلی و مالیات بر ارزش افزوده شاید بتوان این کاهش حجم تقاضا را از سوی برخی واسطه‌ها دانست، زیرا سوآوری آنان کاهش داشته و نهایتا خریداران اصلی آزادی عمل بیشتری خواهند یافت، اما خبرهای دیگری مبنی بر افزایش بیشتر قیمت‌ها نیز در این میان مخابره شد. هم‌اکنون تولیدکنندگان محصولات پایین دستی
پتروشیمی شرایط مطلوبی ندارند. شرایط سخت مالی تولیدکنندگان، ضعف نقدینگی در بازار داخلی، افزایش تورم تولیدکننده و افزایش هزینه تولید به تبع مرحله دوم قانون هدفمندکردن یارانه‌ها در کنار کاهش قیمت‌ها در بازار آزاد و تلاش دولت برای کاهش تورم و عدم انتقال سریع افزایش قیمت تولیدکننده به افزایش قیمت مصرف کننده واقعیت‌های بازار هستند. این شرایط باعث شد که تقاضای موثر در بازار داخل کاهش یابد که افزایش عرضه‌ها در بورس در کنار کاهش تقاضا به کاهش روزشمار قیمت‌ها انجامیده که یکی از مهم‌ترین دلایل نزدیکی قیمت بورس و بازار نیز هست.
هم‌اکنون کاهش تقاضا در بازار به سرعت به کاهش تقاضا در بورس منتهی شده تا جایی که شاید کاهش حجم تقاضا و کاهش حجم معاملات را بتوان مهم‌ترین رخداد هفته گذشته در بورس دانست که افزایش قیمت‌های رسمی در بورس کالای ایران، این شرایط سخت را وخیم‌تر کرده است.
انتظار افزایش بیشتر قیمت‌ها در بورس کالا
بعد از نشست هفته قبل وزرای اقتصاد، صنعت، نفت، رئیس کل بانک مرکزی و رئیس سازمان بورس به‌منظور بررسی راهکارهای تقویت بازار سرمایه و با موافقت وزارت صنعت، مبنای تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی در بورس کالا، در روز شنبه هفته جاری از ارز مبادله‌ای به ارز آزاد تغییر می‌کند. این در حالی است که وزارت صنعت تاکید کرده که همه محصولات پتروشیمی باید در بورس کالا عرضه شود. از این پس قیمت پایه محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران براساس فرمول زیر تعیین می‌شود:
معادل ریالی ارز آزاد × 95% × میانگین قیمت فوب خلیج‌فارس = قیمت پایه در بورس کالا
در این ابلاغیه آمده است: با توجه به تعدیل نرخ‌های پایه و همچنین به‌منظور رصد کردن مداوم بازار و تامین نیاز داخلی، کلیه تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی، اعم از دولتی و خصوصی موظفند همه محصولات خود را از طریق بورس کالا عرضه کنند. همچنین در تبصره این ابلاغیه عنوان شده در‌صورتی‌که محصولات عرضه شده در بورس کالا در دو مرحله متوالی عرضه به فروش نرسد، واحد عرضه کننده مجاز است به همان میزان که فروش نرفته، در خارج از بورس به فروش برساند.
با توجه به فاصله قیمتی نزدیک به 22 درصد بین دلار آزاد (3150 تومان) و مبادله‌ای (2575 تومان) احتمال افزایش 22 درصدی قیمت محصولات پتروشیمی وجود دارد. پس از افزایش 5 درصدی قیمت برای PVC و پلی‌پروپیلن‌ها در بورس کالا این دومین افزایش قیمت محصولات پلیمری در کمتر از یک ماه خواهد بود. با توجه به عقب‌نشینی بسیاری از خریداران در هفته قبل می‌توان این رخداد را داده دیگری برای تضعیف تقاضا در بورس کالا دانست.
دورنمای این رخداد
افزایش قیمت پایه در بورس کالای ایران می‌تواند دو پیامد متفاوت داشته باشد. در خصوص برخی عرضه‌های پر‌مخاطب از جمله PVC، پلی‌پروپیلن‌ها یا پلی‌اتیلن‌ها احتمال کاهش حجم تقاضا و تضعیف بیشتر تولیدکنندگان وجود دارد که از هم‌اکنون نیاز به حمایت از این قبیل صنایع به طور قوی حس می‌شود. حمایت‌های اعتباری از خریداران و فروش این مواد اولیه به‌صورت نسیه، اعطای وام و تلاش برای بهینه سازی دستگاه‌ها و ... می‌توانند تاثیر این افزایش قیمت را بر این قبیل صنایع کاهش دهد. کاهش فعالیت صنایع پایین دستی یاد شده با توجه به وسعت فعالیت و پراکندگی آنها در اقصی نقاط کشور می‌تواند تاثیر منفی بزرگی بر نرخ بیکاری بگذارد، زیرا هم‌اکنون نیز شرایط سخت و ظرفیت تولید بلااستفاده چهره واقعی این صنایع است.
پیامد دیگر این اقدام در‌خصوص برخی دیگر از عرضه‌ها در بورس کالای ایران را می‌توان افزایش حجم عرضه برخی دیگر از محصولات پلیمری دانست. با توجه به الزام تمامی واحدهای دولتی و خصوصی به عرضه تمامی محصولات خود در بورس کالای ایران شاید حجم عرضه بسیاری از کالاها از جمله انواع پلی‌استایرن‌ها در بورس کالا افزایش یابد که می‌تواند پتانسیلی برای بهبود بازار تلقی شود.
دنیای اقتصاد