بعد از رفت و آمدهای دیپلماتیک مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران به چین در یکسال اخیر برای تعیین تکلیف بدهی چینی‌ها به ایران، قرار بر این شد که چین، به ازای هر یک دلار پول نفت وارداتی، سه دلار فاینانس را در اختیار اقتصاد ایران قرار دهد اما با وجود آمادگی کامل بانک مرکزی چین، بانک مرکزی ایران اکنون 66 میلیارد دلار فاینانس چینی را به دلایل مبهم و نامشخص، تعلیق کرده است.
هشت ماهی از توافق ایرانی- چینی برای اختصاص 66 میلیارد دلار فاینانس چینی به طرحهای ایران می گذرد و شواهد و مستندات گواه آن دارد که قرار نیست فاینانس چینی، پایش به طرحهای سرمایه گذاری و تولیدی ایران باز شود؛ موضوعی که از سوی یک رئیس جمهور، یک رئیس مجلس و مشاور مقام معظم رهبری به شدت پیگیری شد تا بدهی نفتی چینی ها به ایران تسویه شود و در مقابل، به ازای هر یک دلار آن، سه دلار ارز خارجی بدون تورم و فشار پولی، روانه اقتصاد ایران آن هم در شرایط بیماری مهلک رکود تورمی شود.
ماجرا از آن جا شروع شده که حلقه تحریمها روز به روز تنگ تر و خریداران نفت ایران روز به روز کمتر شدند؛ خریدارانی که علیرغم نیازی که به منابع انرژی ایران داشتند، اما به دلیل تحریم های سختگیرانه غرب، حاضر نشدند پای میز مذاکره و معامله با ایران بیایند و روزهایی را رقم زدند که به گفته رستم قاسمی، وزیر نفت دولت محمود احمدی نژاد، بشکه های نفت ایران روی آب مانده بود و مشتری نداشت.
آن روزها بود که چینی ها تقریبا تنها خریداران نفت ایران بودند و اما امکان جابه جایی پول نفت و واریز آن به حساب ایران را نداشتند؛ بنابراین توافق دو دولت بر این شد که ایران به جای پول نفت خود، از چین کالاهای مورد نیاز را خریداری کند اما تسویه تمامی این بدهی، به عمر دولت دهم قد نداد و قرار بر این شد که بار تسویه حساب پول نفت ایران با چین، در دولت یازدهم صورت گیرد.
بر همین اساس، آبان ماه سال گذشته بود که علی لاریجانی، رئیس مجلس روانه چین شد تا علاوه بر چانه زنی بر سر برخی مسائل اقتصادی و سیاسی، تسویه حساب بدهی نفتی چین به ایران را نیز پیگیری کند. در آن سفر بود که خبر رسید، توافقات مناسبی در این زمینه صورت گرفته و قرار بر این شد که 18 میلیارد یورو بدهی چین به ایران ( معادل 22 میلیارد دلار) تسویه شود. بعد از آن اسدالله عسگراولادی، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین در گفتگو با مهر اعلام کرد که قرار شده به ازای هر یک دلار از بدهی ایران، سه دلار فاینانس چینی در اختیار قرار گیرد.
این خبر امیدوار کننده ای برای فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران ایرانی بود که بتوانند از این فرصت استفاده کرده و در شرایط رکود تورمی و سه قفله شدن بانکها برای تزریق منابع ارزی و ریالی، دسترسی مناسبی به منابع داشته باشند.
حال آخرین خبرها حکایت از آن دارد که تنها بخش کوچکی از این فاینانس از سوی ایران، تامین مالی شده و در عمل، توانسته مورد استفاده قرار گیرد، علیرغم اینکه بانک مرکزی چین بارها آمادگی خود را در این زمینه اعلام کرده است.
اکنون بانک مرکزی ایران، 66 میلیارد دلار فاینانس چینی را تعلیق کرده است و آنگونه که اسدالله عسگراولادی، امروز در گفتگو با مهر اعلام کرد، تنها بخش کوچکی از این فاینانس گشایش شده است و در مقاطعی، بانک صنعت و معدن و نیز بانک تجارت، بخشی از این فاینانس را تامین اعتبار کردند.
رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین افزود: بانک مرکزی چین آمادگی کامل برای اختصاص این فاینانس‌ها را دارد اما گشایش آن، بین 15 تا 20 درصد ریال نیاز دارد که متاسفانه بانک مرکزی ایران، این میزان ریال را تامین نمی‌کند.
وی تصریح کرد: بانک مرکزی در این مورد خیلی اذیت می کند و اگرچه ما می خواهیم از دولت حمایت کنیم، اما برخی از حرکت‌ها ما را در این مسیر سست می کند، این در حالی است که دلیل این عدم رغبت بانک مرکزی مشخص نیست.
عسگراولادی معتقد است نباید فقط به مذاکرات با اروپایی ها خوشبین بود و چین را از یاد برد.
این گفته‌ها از سوی عسگراولادی در حالی مطرح می شود که تماس‌های مکرر خبرنگار مهر با مسئولان بانک مرکزی برای دریافت اطلاعات در این زمینه هنوز به نتیجه نرسیده است. اما آنچه مسلم است اینکه نباید این فرصت و منابع مالی حاصل از آن را در شرایط فعلی که هنوز قفل تحریم بر نظام بانکی و تجاری ایران پابرجا است، از دست داد.
خبرگزاری مهر