مشاور اقتصادی رئیس جمهور، رکود عمیق با تورم بالا را مشکل جدی امروز اقتصاد ایران دانست و گفت: ما دوست نداریم ایران در زمره کشورهایی با تورم بالا قرار داشته باشد لذا جایگاه اقتصاد ایران باید ارتقا یابد.
مسعود نیلی روز یکشنبه در سی و هفتمین نشست هیات نمایندگان دوره هفتم اتاق ایران که در محل اتاق برگزار شد، افزود: دولت یازدهم آنچه را که می اندیشد و می خواهد اجرا کند در اختیار افکار عمومی قرار می دهد و از اتخاذ تصمیم های یک شبه که فقط در تلویزیون آن را به مردم ارائه دهد و همه سازمانها را بدون همفکری ملزم به تطبیق کنند، بشدت پرهیز می کند.
وی تاکید کرد: اقتصاد ایران در شرایط دشواری قرار دارد و به همین دلیل بیش از هر چیز به خرد جمعی نیاز دارد لذا برای جمع بندی دیدگاههای مختلف، بسته سیاستی خروج از رکود در شرایط تورمی را در اختیار فعالان اقتصادی قرار می دهد تا بتواند از دیدگاههای متخصصان، کارشناسان و افراد متخصص در بخش اقتصاد بهره گیری کند.
نیلی یادآور شد: سه شنبه هفته آتی به همین دلیل همایشی با حضور رئیس جمهور و شش وزیری که در این بسته درگیر هستند، برگزار خواهد شد تا بتوان در خصوص آن هم اندیشی کرد.
رکود اقتصادی بارها در اقتصاد ایران وجود داشته است
مشاور اقتصادی رئیس جمهور گفت: هرچند اقتصاد ایران همواره با موضوع رکود مواجه بوده اما در گذشته برای خروج از این شرایط، خود درمانی می کردیم این در حالی است که امروز برای خروج از این وضعیت از دیدگاه های کارشناسی بهره خواهیم گرفت.
وی با اشاره به رکود فعلی در اقتصاد ایران، گفت: در شرایط رکود مردم کالا خریداری نمی کنند و یا به مسافرت نمی روند اما سونامی مسافرت در چند روز گذشته(تعطیلات عید فطر) نشان می دهد در این شرایط هم مردم تحرک دارند و رکود از سمت تقاضا نیست.
وی گفت: رکود در اقتصاد کشورهای امریکا و اروپایی به طور عام غیرتورمی است که خروج از آن راحت است زیرا با تزریق پول می توان از آن شرایط خارج شد اما اقتصاد ایران با رکود تورمی مواجه است.
رکود در سمت عرضه است
این استاد دانشگاه صنعتی شریف معتقد است: رکود در ایران از سمت عرضه و نه در سمت تقاضا است. به عبارتی در شرایط رکود کنونی تولید کاهش و قیمت ها افزایش یافته است.
وی یادآور شد: اقتصاد ایران از زمستان سال 90 با شرایط رکود تورمی مواجه شده لذا در چنین شرایطی تولید علامت می دهد که نمی توان سرمایه گذاری کرد.
به گفته مشاور اقتصادی رئیس جمهور، بیماری رکود که در اقتصاد ایران است با رکود در کشورهای پیشرفته که در چند سال گذشته رخ داده بود، متفاوت است و باید مواظب باشیم که نمی توان از همان نسخه برای خروج از رکود استفاده کرد.
خروج از رکود
وی گفت: در صورتی که از رکود خارج شویم و دوباره به آن برگردیم، مشکلات برای اقتصاد کشور بیشتر خواهد شد.
به گفته نیلی، اقتصاددانان بر این اعتقاد هستند که موضوع اصلی در کشورهای توسعه یافته رکود و رونق اقتصادی است در حالی که در کشورهای در حال توسعه موضوع رشد اقتصاد است.
وی ادامه داد: از زمانی که تولید ناخالص داخلی ما منفی شد اقتصاد کشور وارد مرحله رکود گردید. سال ها پس از پایان جنگ تحمیلی در برخی از سالها با رکود مواجه بودیم اما رکود کنونی حدود 9 فصل است که بر اقتصاد کشور تحمیل شده است.
اشتغال در کشور ایجاد نشد
نیلی با بیان آنکه به موضوع اشتغال در سالهای گذشته توجه نشده، گفت: متاسفانه طی 10 سال گذشته اشتغالی در کشور ایجاد نشده و در صورتی که رکود طولانی شود، موضوع اشتغال در کشور نیز بحرانی خواهد شد.
خروج از رکود
وی اظهار داشت: تولید ناخالص داخلی سال 90 در پی وجود 2 سال رکود حدود 10.2 درصد کاهش یافته بود و زمانی که چنین اتفاقی بیفتد خروج از رکود چگونه خواهد بود؟
وی گفت: در صورتی که سناریویی در نظر بگیریم و رشد اقتصادی به طور مثال در سال جاری برابر یک درصد شود، اگر بخواهیم در سال 94 به تولید سال 90 برسیم باید سال آینده رشد اقتصادی کشور به 8.7 درصد برسد.
نیلی ادامه داد: در صورتی که امسال رشد اقتصاد به سه درصد برسد اما برای دستیابی به تولید ناخالص داخلی سال 90 در سال 94 باید رشد اقتصادی به 6.4 درصد افزایش یابد. تمام این سناریوها در حالی است که بتوانیم در نیمه نخست سال 95 و یا نیمه دوم سال 95 به سطح سال 90 برسیم.
وی تاکید کرد: متاسفانه وقتی اتفاقی در اقتصاد رخ دهد بازتاب آن ممکن است اقتصاد کشور را سال ها گرفتار کند.
خروج از رکود به معنای افزایش تولید نیست
وی اظهار داشت: خروج از رکود به معنای افزایش تولید نیست بلکه مهم این است که به ازای تولید چه میزان می توانیم اشتغال ایجاد کنیم.
نیلی با اشاره به افزایش نرخ تورم در سالهای اخیر، گفت: تورم در سال 90 معادل 20درصد، سال 91 معادل 30 درصد و سال 92 معادل 40 درصد شده بود.
وی درباره شرایط تولید کشور در حال حاضر اظهار داشت: واحدهای اقتصادی دوره وفور درآمدهای نفتی را تجربه کرده اند، زمانی که درآمدهای نفتی سرشار بود و با شرایط تحریم ها هم مواجه نبودیم.
وی یادآور شد: تولیدکننده داخلی در شرایط کنونی در رقابت نابرابر با تولیدکننده خارجی قرار گرفته و در نتیجه وابستگی بنگاهها به خارج افزایش یافته است، ضمن آنکه همه این عوامل باعث شده تولید در کشور کم عمق شود.
وی درباره صنعت خودروسازی نیز گفت: در صورتی که تعامل خودروسازان با قطعه سازان ایجاد می شد، در صورتی که تامین قطعه از خارج مشکل بود می توانست قطعه مورد نیاز را از داخل تامین کرد. خودروسازی 4.3 درصد در این سالها رشد داشت که این رشد فقط مختص به محصول نهایی بود.
به گفته وی، در سال های اخیر کنترل بانک مرکزی روی بازار پولی کاهش و در نتیجه پایه پولی در کشور افزایش یافت. دولت تمام درآمدهای نفتی را در بودجه لحاظ کرد به همین دلیل بودجه انبساطی شد.
وابستکی های ایجاد شده در بخش تولید
نیلی گفت: در سالهای اخیر تولید نه تنها با افزایش وابستگی به واردات و انرژی بلکه با کمبود منابع مالی و کاهش فعالیت نظام بانکی مواجه شد و همین امر سبب تشدید آسیب پذیری اقتصاد کشور در سالهای اخیر شد.
وی با اشاره به سالهای 91 و 92 گفت: در این سال ها قیمت ارز به طور تقریب بیش از سه برابر شد که تولیدکنندگان به همین دلیل نتوانستند بدهی های خود را به بانک ها پس دهند که این امر عاملی برای بروز نخستین معوقات بانکی شد.
این استاد اقتصاد تصریح کرد: در چنین شرایطی بانک ها به سمت بنگاهداری حرکت کردند و مدل کسب و کار بانک ها دچار تغییر اساسی و تولید زمینگیر شد و تعامل میان بنگاههای خرد و بزرگ تقلیل یافت. دولت هم که در سالهای یادشده خرج زیادی کرده بود تبدیل به بزرگترین بدهکار شد.
وی ادامه داد: در سال های یادشده دولت تعهدات زیادی ایجاد کرده بود که نتوانست از عهده آنها برآید. زمانی هم که می خواستیم وضعیت اقتصادی را ارزیابی کنیم که دولت چه میزان بدهکار است، هیچ عددی نبود و فقط تخمین بود که از دفاتر می آمد.
وی افزود: زمانی که وزارت امور اقتصادی و دارایی که وظیفه آن تخمین دارایی دولت است می خواست آنها را حساب کند هیچ خبری از بدهکاری دولت به موسسات نبود که این امر نشان می داد این موضوع برای دولت خیلی مهم نبود که چگونه با طرف قرارداد خود می خواهد رفتار کند.
مشاور اقتصادی رئیس جمهور گفت: در ابتدای مسئولیت دولت یازدهم، زمانی بود که قیمت ارز لحظه به لحظه تغییر می کرد و تحریم ها نیز به منزله ماشه ای بود که بر اقتصاد مشکل دار ایران کشیده می شد.
همه عوامل ورود و خروج از رکود باید در نظر گرفته شود
نیلی معتقد است: برای خروج از رکود باید عواملی که ما را به این شرایط وارد کرد، مطالعه کنیم و برای خروج از رکود در نظر بگیریم.
به گفته این کارشناس اقتصادی، اقتصاد ایران با 2 مقطع تا پایان سال 92 مواجه بود که شامل وفور درآمدهای نفتی و تحریم ها بود.
وی اظهار داشت: بنگاههای اقتصادی به دلیل واردات ارزان قیمت تحت فشار قرار گرفتند و اقتصاد ایران با چهار چالش جدی نظیر تنگناهای مالی، ادامه یافتن رکود، رشد منفی سرمایه گذاری و تحریم ها ذکر کرد.
این استاد دانشگاه گفت: وقتی در سال 92 رشد سرمایه گذاری منفی شد تبعات آن در سال 93 خود را نشان می دهد و بالطبع اگر امسال سرمایه گذاری ها افزایش یابد باید آثار آن را در سال 94 مشاهده کنیم.
محیط اقتصاد ایران هنوز با تورم بالا مواجه است
نیلی با اشاره به اینکه محیط کلان اقتصادی در کشور هنوز با نرخ تورم بالا مواجه است، گفت: بسته خروج از رکود تورمی روی چند عامل شامل تعامل بین المللی، ثبات اقتصاد کلان، بهبود فضای کسب و کار، نظام تامین مالی و فعالیت های پیشران تمرکز یافته است.
وی گفت: در چنین شرایطی انتظار رونق نداریم و اصلاح شرایط کنونی اقتصادی زمان زیادی نیاز دارد.
به گفته نیلی، باید رشد اقتصادی یک تا سه درصدی را تجربه کنیم، برنامه خروج از رکود تورمی برنامه توسعه ای نیست و نمی توان از آن انتظار جامعیت داشت.
مشاور اقتصادی رئیس جمهور ادامه داد: به طور یقین خیلی از عوامل در این برنامه برای خروج از رکود نیامده است. به طور مثال در شرایط کنونی با بحران آب مواجه هستیم اما این موضوع که در این برنامه نیامده است. به عبارتی این سندی مسئله محور است و نباید انتظار جامعیت از آن داشت.
بسته سیاستی سند کوتاه مدت است
نیلی معتقد است: سند یادشده سندی کوتاه مدت است و اقتصاد ایران نیاز به اصلاح عمیق دارد. خروج از رکود به معنای خروج پایدار و نه موقتی است و الزاما باید غیرتورمی باشد. بی ترد به قیمت ایجاد تورم نمی خواهیم از رکود خارج شویم.
مشاور اقتصادی رئیس جمهور ادامه داد: در سند یادشده برخی از عوامل دیده شده و شرایط بنگاههای اقتصادی بهتر از گذشته می شود.
لکوموتیو صنعت باید راه بیفتد
نیلی گفت: لکوموتیو صنعت باید راه بیفتد که به دنبال آن دیگر بخش ها نیز فعال خواهند شد. تقاضایی که در بیرون صنعت ایجاد می شود تبدیل به تحرکی دوباره خواهد شد.
وی یکی از پیشرانهای مهم را بهینه سازی مصرف انرژی عنوان کرد و گفت: صادرات غیرنفتی می تواند محرک تقاضا شود.
مشاور اقتصادی رئیس جمهور در پایان اظهار داشت: تلاش در این است که هر آنچه غیر از تورم بوده و می تواند روی تولید تاثیر بگذارد، در بسته سیاستی یادشده مورد توجه قرار گیرد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی