پیش از آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی در بورس کالا، واحدهای تولیدی باید برای خرید مواد اولیه مورد نیازشان با دلالان و واسطه‌ها رقابت می‌کردند به‌طوری که مشاهده می‌شد یک واحد تولیدی برای به‌دست آوردن 20تن محصول به ناچار تقاضای 200 تنی را بر تابلوی معاملات ثبت می‌کرد که این اتفاق با توجه به پرداخت 10درصد وجه معامله قبل از شروع معاملات، هزینه خرید آن واحد تولیدی را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌داد. اما خوشبختانه امروز با خروج دلالان از بازار، همه‌چیز شفاف و منطقی شده و یک واحد تولیدی به راحتی می‌تواند مواد اولیه مورد نیازش را از بورس خریداری کنند که این روند مطلوب از اثرات مثبت آزادسازی قیمت‌ها و رشد عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالاست.
تصمیم دولت مبنی بر آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی در دوماه گذشته آثار مشهود و مثبتی از خود بر جای گذاشته و منجر به حذف دلالان از معاملات پتروشیمی و شفاف شدن معاملات این محصول در بورس کالا شده است.
بر اساس این مصوبه، محاسبه قیمت محصولات پتروشیمی در بورس کالا براساس ارز آزاد صورت گرفته و تمامی مجتمع‌های پتروشیمی ملزم به فروش محصولات خود در بورس کالا شدند این در حالی است که پیش از این قیمت محصولات پتروشیمی بر اساس 95درصد فوب خلیج فارس و ارز اتاق مبادله‌یی تعیین و به بورس کالا ابلاغ می‌شد. کارشناسان نیز اعلام می‌کنند که حرکت نقدینگی به سمت تولید، واقعی شدن تقاضاها و سهولت و افزایش قدرت خرید واحدهای تولیدی سه مزیت بزرگ آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران است.
مدیرکالایی شرکت کارگزاری سهم آشنا با بیان اینکه آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی از طریق بورس کالا سه مزیت بزرگ را در بازار پتروشیمی داشته است، گفت: نخستین تاثیر مثبت آزادسازی قیمت‌ها درحذف شکاف قیمتی محصولات در بورس و بازار بود به‌طوری که در گذشته این واسطه‌ها و دلالان بودند که از اختلاف قیمت کالاهای پتروشیمی استفاده می‌کردند و به این ترتیب نقدینگی قابل‌توجهی از مبادلات پتروشیمی به بخش غیرمولد یعنی جیب واسطه‌ها می‌رفت.
سرازیر شدن نقدینگی به بخش مولد
امین شکرریز افزود: اما اکنون که اختلاف قیمت‌ها کمتر شده و نرخ‌های درج شده بر تابلوی بورس تا حدود زیادی واقعی شده است، سود حاصل از فروش کالاها به بخش مولد یعنی تولیدکنندگان اصلی می‌رسد.
وی در خصوص دومین تاثیر آزادسازی قیمت‌ها بر مبادلات محصولات پتروشیمی نیز گفت: اثر دوم آزادسازی قیمت‌ها به کاهش معنادار تقاضا مربوط می‌شود. به‌طوری که تا قبل از آزادسازی قیمت‌ها در بورس، شاهد تقاضای بیش از حد خریداران در مبادلات بسیاری از کالاهای پتروشیمی بودیم که این موضوع مشکلات زیادی را به وجود آورده بود.
شکرریز در این باره گفت: عرضه محدود برخی کالاها در بورس باعث می‌شد خریداران به محض عرضه یک محصول خاص، با حداکثر تقاضا وارد معاملات شوند و به این ترتیب سیستم تسهیم به نسبت باید سهمیه هر یک از خریداران را مشخص می‌کرد. در این شرایط مشاهده می‌شد که واحدهای تولیدی حتی 10درصد نیاز ماهیانه خود را نمی‌توانستند از بورس تامین کنند.
وی افزود: همچنین با توجه به اینکه 10درصد وجه معاملات پتروشیمی باید قبل از انجام معامله پرداخت شود، واسطه‌هایی که پول و مجوز خرید از طریق سایت بهین‌یاب را در اختیار داشتند با درج تقاضای‌های بالا، محصول بیشتری در اختیار می‌گرفتند.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: درآن شرایط واحد تولیدی که برای مثال در یک ماه به 300 تن مواد اولیه نیاز داشت در هر هفته نهایت به 30 تن محصول دست پیدا می‌کرد و به این ترتیب جمع خرید آن واحد تولیدی در پایان ماه به 120 تن می‌رسید؛ این به معنای نداشتن 180تن مواد اولیه بود که تنها حاصل آن روند کاهش تولید بود. مدیرکالایی این شرکت کارگزاری به روند معاملات پس از آزادسازی قیمت‌ها اشاره کرد و گفت: اتفاق بسیار مثبتی که اکنون در تالار پتروشیمی رخ می‌دهد این است که با افزایش عرضه مجتمع‌های پتروشیمی در بورس، واحدهای تولیدی می‌توانند مواد مورد نیازشان را به‌طور کامل خریداری کنند که در صورت ادامه این روند شاهد رشد حجم تولید خواهیم بود.
9میلیون به جای 90میلیون!
وی با اشاره به اینکه مزیت سوم آزادسازی قیمت‌ها به نوعی در دل مزیت دوم نهفته است، گفت: سومین آثار مثبت آزادسازی قیمت‌ها به افزایش قابل توجه قدرت خرید واحدهای تولیدی برمی‌گردد. به‌طوری که در گذشته شرکت تولیدی که به 20تن محصول نیاز داشت، به دلیل تقاضای چندین برابری خریداران و سیستم تسهیم به نسبت مجبور بود که تقاضای بالاتری را در سامانه معاملات ثبت کند.
شکرریز ادامه داد: به این ترتیب بارها مشاهده شد که شرکت‌های تولیدی برای دریافت 20تن محصول تا 200تن تقاضا بر تابلو معاملات درج می‌کردند که با احتساب نرخ میانگین 4500 تومان برای هر کیلوگرم مواد پتروشیمی و پرداخت 10درصد پیش پرداخت قبل از معامله و همچنین اگر ضریب تسهیم به نسبت را 10 در نظر بگیریم، وجه معامله 200 تن محصول معادل 900 میلیون تومان می‌شد که شرکت‌های تولیدی باید 90میلیون تومان را قبل از معامله پرداخت می‌کردند.
این کارگزار افزود: اما اکنون به دلیل خروج دلالان و رشد عرضه‌ها، اگر یک واحد تولیدی به 20تن محصول نیاز دارد با همان 20 تن وارد معاملات می‌شود و این به معنای کاهش قابل توجه هزینه‌های خرید از بورس است.
وی در این باره گفت: در حال حاضر که خریدار مواد اولیه 20تن تقاضا را روی تابلو معاملات می‌برد، (با احتساب همان شرایط قبل) کل وجه معامله 90میلیون تومان و 10درصد آن نیز 9میلیون تومان می‌شود، به این ترتیب همان خریدار دیروز که باید برای خرید 20تن محصول قبل از معامله، 90میلیون تومان پرداخت می‌کرد، امروز 9میلیون تومان پرداخت می‌کند و حتی از دریافت مواد مورد نیازش اطمینان بیشتری دارد. وی در پایان تاکید کرد: برندگان اصلی آزادسازی قیمت‌ها، تولیدکنندگان هستند و در صورت ادامه روند عرضه مجتمع‌های پتروشیمی، اوضاع واحدهای تولیدی به مراتب بهتر از گذشته خواهد شد.
روزنامه تعادل