کمبود مواد اولیه در بازار فلزات پایه و مشکلات تولید، تولیدکنندگان را مجبور به واردات این محصولات از کشورهای رقیب کرده و این در حالی است که عده‌ای از کارشناسان معتقدند در سال‌های اخیر واردات بی‌رویه برخی محصولات نهایی باعث کاهش توجیه اقتصادی تولید و بی‌انگیزگی تولیدکنندگان داخلی شده است.
اگرچه محدودیت‌های بین‌المللی و هزینه‌های بالای حمل‌و‌نقل دردسرهای زیادی را برای تولیدکنندگان در پی داشته، اما مشکلات داخلی چاره‌ای جز این راه برای آنها باقی نگذاشته است. از طرفی نیز عده‌ای از تولیدکنندگان به واسطه‌ها روی آورده‌اند. به این ترتیب این روزها بزرگ‌ترین دغدغه تولیدکنندگان تامین مواد اولیه برای تولید است.
یکی از تولیدکنندگان پایین‌دستی محصولات آلومینیومی در این رابطه به «دنیای اقتصاد» گفت: بیش از دو سال است که با کمبود مواد اولیه در بازار دست و پنجه نرم می‌کنیم و به دلیل نوسان قیمت‌ها و کاهش تقاضا در مضیقه قرار گرفته‌ایم.
وی افزود: از آن مهم‌تر این است که به دلیل نبود مواد اولیه صنایع تولیدی‌مان با رکود دست به گریبان شده‌اند و صدها کارگر را خانه‌نشین کرده است.
این تولیدکننده پایین‌دستی آلومینیوم مهم‌ترین عامل چالش‌های صنعت را تامین مواد اولیه دانست و تصریح کرد: از مسوولان صنعتی انتظار می‌رود که نسبت به تامین مواد اولیه توجه ویژه‌ای داشته باشند تا صنایع دچار مشکل نشود، زیرا اگر تولید فلزات دچار مشکل و توقف شوند، با کاهش حجم تولید و صعود بیش از پیش قیمت این محصولات مواجه خواهیم شد،چنانچه قادر به تامین مواد اولیه باشیم مشکلی درخصوص تولید نخواهیم داشت.
وی اضافه کرد: افزایش هزینه‌های جاری، تعمیر و نگهداری سیستم‌ها که در نتیجه افزایش عمومی قیمت‌ها اتفاق افتاده یکی دیگر از مشکلات صنایع پایین‌دستی محسوب می‌شود که البته در کنار همه این مشکلات، مشکل کمبود نقدینگی نیز در واحدهای تولیدی وجود دارد و از آنجا که تولیدکنندگان، مواد اولیه برای تولید را باید به‌صورت نقدی خریداری کنند، به همین جهت با مشکلات زیادی رو‌به‌رو هستند. این تولیدکننده اظهار کرد: در حال حاضر نیز بیشتر تولیدکنندگان با سوآپ روزگار می‌گذرانند، در حقیقت مواد اولیه مورد نیازشان را وارد کرده و به مرحله تولید می‌رسانند یا حتی صادر هم می‌کنند اما این در شرایطی است که اگر نقدینگی لازم را در اختیار داشته باشند سودآوری بیشتری را شاهد خواهند بود.
از سوی دیگر وی به قدیمی شدن فناوری در حوزه آلومینیوم اشاره و اظهار کرد: میزان مصرف انرژی این صنعت ۱۵ تا ۲۰در صد بالا‌تر از سایر حوزه‌ها است که امیدواریم با بهره‌مندی از تکنولوژی‌های جدید این مشکل برطرف شود.
وی افزود: در حقیقت صنعت آلومینیوم دارای چند خصوصیت مهم است که یکی از آنها همراه بودن و سازگار بودن با محیط‌زیست است و از آن مهم‌تر جزو صنایعی محسوب می‌شود که تولید آن آلایندگی کمتری برای محیط‌زیست دارد، به‌طوری که در دنیا خیلی از صنایع به فکر جایگزینی آلومینیوم به جای فولاد و سایر صنایع فلزی دیگر هستند.
وی در ادامه گفت: دومین خصوصیتی که آلومینیوم دارد این است که جزو صنایع انرژی‌بر است و از آنجا که خوشبختانه کشور ما سرشار از انرژی عظیم گازی است، می‌توانیم از این ارزش افزوده بالا به خوبی استفاده کنیم؛ مانند همان اتفاقی که اکنون در حوزه خلیج فارس افتاده است، چرا که در آنجا منابع آلومینا و بوکسیت وجود ندارد اما به دلیل فراوانی انرژی هر روز تولیدشان در این حوزه رو به افزایش است.
صنایع تولیدی آلومینیوم داخلی را می‌توان به دو بخش صنایع بالا‌دستی و صنایع پایین‌دستی تقسیم کرد. صنایع بالا‌دستی که از مواد معدنی، آلومینیوم خام تولید می‌کنند و صنایع پایین‌دستی مصرف‌کننده آلومینیوم که قطعه تولید می‌کنند اغلب شرایط مطلوبی ندارند، چرا‌که با توجه به مصرف صنایع کوچک‌تر از آلومینیوم تولیدی شرکت‌های بزرگ، شرکت‌های کوچک‌تر عیار بیشتر و کیفیت بالاتری داشته و تولیدات آنها که بیشتر به‌صورت مصنوعات آلومینیومی است، کیفیت بسیار خوب و جذابیت صادراتی مطلوبی داشته‌اند. این در حالی است که بسیاری از واحدهای کوچک در شرایط فعلی و قیمت بالای شمش آلومینیوم به تولید این کالا از قراضه آلومینیوم روی آورده‌اند که شائبه کاهش کیفیت و افت محدود قیمت تمام‌شده را تقویت کرده است. ضعف بازارهای صادراتی اصلی ایران از جمله عراق به دلیل وجود ناامنی و تضعیف شدید آن و افغانستان به دلیل عدم وجود ثبات سیاسی، باعث شده است که مهم‌ترین بازارهای صادراتی ایران تحت‌الشعاع قرار بگیرد این در شرایطی است که رکود داخلی همچنین کاهش نرخ تورم مواردی است که اجازه نمی‌دهد افزایش قیمت تمام‌شده به تبع رشد قیمت آلومینیوم در بورس کالا به محصول نهایی منتقل شود. این شرایط فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان کوچک‌تر آلومینیوم وارد کرده که نیاز به حمایت بیشتر دولت را بیش از پیش خاطرنشان می‌کند. با توجه به روند ادامه‌دار کاهش موجودی انبارها همچنین ثبات قیمت آلومینیوم در سطوحی نزدیک به 2 هزار دلار در بورس فلزات لندن در کنار دورنمای بهبود بنگاه‌های اقتصادی در جهان و کاهش نرخ بهره در حوزه یورو می‌توان به بهبود تقاضا امیدوار بود که پتانسیلی برای کاهش بیشتر موجودی انبارها و افزایش قیمت آلومینیوم تلقی می‌شود. این شرایط دقیقا به بازار داخلی سرایت کرده و با فرض ثبات قیمت دلار می‌توان حفظ سطوح فعلی را پیش‌بینی کرد و حتی افزایش بیشتر قیمت پایه در بورس کالای ایران را هشدار داد. با توجه به این موارد نیاز به حمایت از صنایع پایین‌دستی توسط دولت و نهادهای رسمی حس می‌شود که افزایش عرضه‌ها در بورس کالای ایران یا حمایت‌های اعتباری برای تامین مواد اولیه مورد نیاز می‌تواند بسیار راهگشا باشد.
بازار جهانی فلز نقره‌ای رنگ
بازار جهانی آلومینیوم در هفته‌ها و ماه‌های گذشته شرایط مبهمی را تجربه کرد. در اواسط و انتهای سال گذشته میلادی به دلیل قیمت بسیار پایین آلومینیوم و همچنین موجودی بسیار بالای آن شاهد ضعف شدید بازار بودیم. این شرایط باعث شد که بسیاری از تولیدکنندگان به سرعت حجم تولید خود را کاهش دهند. از لحاظ فنی آلومینیوم بیش از سایر فلزات به نوسان قیمت‌ها حساس است، زیرا از یکسو حجم تولید آن بسیار بالا بوده و از طرفی سود نسبی تولید پایین است. فرآیند تولید آلومینیوم به گونه‌ای است که در ابتدا بوکسیت به‌عنوان مهم‌ترین ماده معدنی تولید آلومینیوم یا سایر مواد معدنی مشابه پس از فرآوری‌های اولیه به آلومینا به‌عنوان مهم‌ترین ماده اولیه تولید آلومینیوم خام تبدیل می‌شود.
با توجه به فرآیندهای پر هزینه تولید، عدم پراکندگی مطلوب مواد معدنی در اقصی نقاط جهان، هزینه بالای استفاده از الکتریسیته در فرآیند تولید همچنین نقش مهم حامل‌های انرژی در تولید این کالا، فرآیند تولید آلومینیوم در سال 2013 حتی در مورد برخی تولیدکنندگان وارد فاز زیان دهی
شدند که این شرایط باعث کاهش حجم تولید یا حتی توقف تولید بسیاری از تولیدکنندگان مهم جهان شد. از این زمان به دلیل کاهش محسوس حجم تولید و روند آرام بهبود اقتصاد جهانی و تقویت حجم تقاضا شاهد کاهش روزشمار موجودی انبارها بودیم که پتانسیل قدرتمندی برای افزایش قیمت آلومینیوم را پدید آورد. تمامی این موارد در حالی است که هم اکنون شاهد افزایش جذابیت فنی این محصول در بسیاری از صنایع هستیم. ورود این فلز به صنعت خودرو همچنین کسب جایگاه مطلوب‌تر در صنعت ساختمان، فراگیری استفاده از آلومینیوم‌های آلیاژی و استفاده از آلومینیوم‌های سبک‌تر به کمک استفاده از آمیژان‌های سیلیسیوم‌دار همچون سیلیکون متال441،553، 551 و غیره.. استفاده از منیزیم برای افزایش مقاومت فیزیکی و مکانیکی آلومینیوم همچنین کاربرد کادمیوم به منظور انعطاف‌پذیری این فلز در کنار مس، آنتیموان و سایر فلزات غیر‌آهنی به منظور تقویت ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آلومینیوم مواردی است که از لحاظ فنی کاربرد آلومینیوم را هر روز گسترده‌تر کرده است. صنایع بسته‌بندی، صنایع شیمیایی، ساخت ابزارآلات و جایگزینی این فلز در کابل‌های انتقال برق به جای سیم‌های مسی قدیمی، پوشش‌های ساختمان و ساخت لوازم منزل کاربردهای دیگر آلومینیوم هستند که با افزایش سطح رفاه و اهمیت بیشتر مسائل زیست‌محیطی و سلامتی و بهبود سطح تکنولوژی، تقاضا برای این فلز را به‌صورت روزشمار افزایش می‌دهد. با توجه به کاهش موجودی انبارها مدتی است که قیمت آلومینیوم در بازارهای جهانی افزایش یافته است. کاهش نسبی و ادامه‌دار موجودی انبارهای آلومینیوم در هفته‌ها و ماه‌های گذشته نشان می‌دهد که بازار جهانی این فلز به سمت برتری تقاضا نسبت به عرضه حرکت می‌کند. این مطلب که به‌عنوان مهم‌ترین پتانسیل برای افزایش قیمت‌ها تا کنون ایفای نقش کرده است، هنوز هم می‌تواند به افزایش بیشتر قیمت آلومینیوم کمک کند. در روزهای اخیر شاهد افزایش محسوس ارزش دلار بودیم تا جایی که این ارز معتبر جهانی بهترین عملکرد را در مقایسه با 17 سال گذشته خود تجربه کرد. این افزایش تا کنون نتوانسته کاملا به ضرر فلز نقره‌ای تمام شود اما توانسته است که از افزایش قیمت این فلز در هفته‌های گذشته ممانعت به عمل آورد. در هر صورت پتانسیل افزایش قیمت آلومینیوم تا حدودی محدودشده که این توانمندی، همچون یک فنر فشرده‌شده ظرفیت افزایش قیمت این فلز نقره‌ای را در تضعیف مجدد ارزش دلار در ذات خود نهفته دارد.
دنیای اقتصاد