کاهش فاصله قیمتی بورس و بازار و ضعف نسبی تقاضا در کنار امید به بهبود وضعیت فعلی در کنار پتانسیل تردید از دورنمای معاملات مواردی است که کاهش حجم معاملات محصولات پلیمری بورس کالای ایران در هفته گذشته را موجب شد. با توجه به کاهش شدید قیمت نفت و نوسانات نرخ محصولات مختلف، هم‌اکنون بازار وارد یک فاز ترس و تردید شده ولی به بهبود معاملات نیز امیدوار است. این شرایط یک دوگانگی گسترده را در بازار پدید آورده است.
نویسنده:
محمد‌حسین بابالو
در هفته‌ای که گذشت رینگ محصولات پتروشیمی و پالایشی در بورس کالای ایران شرایط خاصی داشت. بسیاری از کالاها با افزایش جذابیت، بالابودن حجم تقاضا، رقابت و افزایش قیمت‌ها رو‌به‌رو شدند، ولی بخش بزرگ‌تری از کالاهای این رینگ شرایط متفاوتی داشتند. ضعف نسبی جذابیت، عدم وجود تقاضای محسوس و قدرتمند در تالار اصلی، ورود به مچینگ، ثبت حجم بزرگی از تقاضا در قیمت‌هایی کمتر از قیمت‌های پایه، تمایل بازار به کاهش قیمت‌ها در کنار افزایش بسیار آرام تعداد خریداران و بازگشت به بازارهای داخلی و بورس کالا و بسیاری رخدادهای دیگر را می‌توان واقعیت‌ها و ویژگی‌های هفته گذشته دانست. در هفته قبل در رینگ محصولات پالایشی شاهد معامله 274 هزار و 61 تن انواع مختلف محصولات بودیم که به نسبت هفته قبل و معامله 244 هزار و 227 تن از افزایش محسوسی حکایت می‌کند. این در حالی بود که حجم معامله محصولات پلیمری به‌عنوان مهم‌ترین بخش از معاملات محصولات پتروشیمی برابر با 40 هزار 997 تن بود که در مقایسه با هفته گذشته و حجم معامله 50 هزار و 346 تن شاهد کاهش 10 هزار و 600 تنی حجم معاملات هستیم. این مطلب که نیاز به تحلیل و تفسیر دارد از کاهش جذابیت بورس کالا درخصوص بسیاری از معاملات حکایت می‌کند. به‌صورت کلی حجم معامله در انتهای شهریورماه تاکنون در مسیر افزایش قرار داشته، ولی در هفته گذشته به نسبت هفته ماقبل آن با کاهش نسبی حجم معاملات رو به رو شدیم. واقعیت آن است که در بازار داخلی تحرک و جذابیت خرید افزایش یافته و تولیدکنندگان با افزایش حجم تولید رو‌به‌رو شده‌اند. این رخداد که دقیقا برابر با افزایش حجم تقاضا خواهد بود مطلبی است که پتانسیل افزایش حجم معاملات در بورس کالا را تقویت می‌کند. به عبارت ساده‌تر افزایش حجم تولید در واحدهای پایین‌دستی و مصرف‌کننده محصولات پتروشیمی باید با افزایش حجم معاملات در بورس کالا همراه شود که عدم وقوع چنین رخدادی نشان می‌دهد که خریداران محصولات مورد نیاز خود را از بازار داخلی تامین می‌کنند. ساده‌ترین دلیل هم نزدیکی قیمت بورس و بازار است که هم جذابیت سفته‌بازی و واسطه‌گری را کاهش داده و هم جذابیت خرید از بورس کالا را تضعیف می‌کند. از طرفی می‌توان جذابیت عرضه‌ها را نیز ضعیف ارزیابی کرد که عدم عرضه بسیاری از کالاهای جذاب مثل مواد اولیه شیمیایی را نیز باید مزید بر علت دانست. هم اکنون طرز فکر کاهشی بر بازار محصولات پتروشیمی وجود دارد، زیرا کاهش شدید قیمت نفت این ذهنیت را تقویت کرده است. با توجه به کاهش قیمت نفت انتظار کاهش قیمت مواد اولیه صنعت پتروشیمی مخصوصا نفتا وجود دارد که در ضعف تقاضا و انتظار روانی کاهش قیمت‌ها، دورنمای قیمت این قبیل محصولات نزولی ارزیابی می‌شود. در بازار داخلی هم این طرز فکر وجود دارد و کاهش حجم خرید و توجه خریداران اصلی به محموله‌های کوچک‌تر که از بازار داخلی ساده‌تر تامین می‌شود شاهدی بر این مدعاست. نکته قابل توجه در روزهای قبل کاهش جذابیت معاملات پلی‌پروپیلن‌ها و پلی‌اتیلن‌های ترفتالات بود. پلی‌پروپیلن‌ها مخصوصا گریدهای نساجی و شیمیایی همیشه با جذابیت بالایی رو به رو
بوده ولی این جذابیت تضعیف شده است. توجه خریداران به بازار داخلی به جای بورس کالا و حتی تضعیف جذابیت تولید، ضعف نسبی بازارهای صادراتی و انتظار کاهش قیمت‌ها را می‌توان دلایل اصلی این رخداد دانست که البته پلی‌اتیلن ترفتالات نساجی همچنین ویژگی‌هایی داشته‌اند. البته در مورد پلی‌اتیلن ترفتالات بطری به دلیل کاهش تقاضای فصلی برای نوشیدنی‌های خنک و شیرین می‌توان کاهش جذابیت را منطقی ارزیابی کرد.
درخصوص قیر شرایط مطلوبی در هفته پیش وجود داشت که اغلب آن به رینگ معاملات صادراتی باز می‌گشت. تا جایی که روز چهارشنبه و در تالار صادراتی، 105 هزار و 300 تن انواع قیر شرکت نفت جی مورد معامله قرار گرفت. علاوه بر این، 14 هزار و 150 تن انواع قیر شرکت‌های نفت پاسارگاد، توسعه نفت هرمزان، تولیدی بشکه و قیر صنعتی و آسفالت راه دژپا، نگین گام پارس و معماران تجارت آفتاب نیز مورد دادوستد قرار گرفت. مهم‌ترین و جذاب ترین کالاها در هفته گذشته را می‌توان پلی‌اتیلن سنگین تزریقی OFF - 2200J درجه 2، پلی‌اتیلن سبک فیلم 0075 ، پلی‌اتیلن سنگین لوله CRP100N، پلی‌استایرن مقاوم 7240، پلی‌استایرن انبساطی 300 و 400، پلی‌وینیل کلراید S65، پلی‌وینیل کلراید OFF - S65 درجه 1، پلی‌اتیلن سنگین اکستروژن EX3، پلی‌اتیلن سنگین فیلم F 7000، پلی‌اتیلن سبک فیلم 0200، پلی‌اتیلن سبک خطی AA 0209 و نهایتا پلی‌اتیلن ترفتالات بطری BG781 دانست. تعداد کم این کالاها و پراکندگی عرضه محدود آنها مهم‌ترین دلایل توجه بالای بازار به این معاملات است. در هر صورت و از تعداد محدود کالاهای جذاب هفته گذشته می‌توان به ضعف نسبی معاملات پی برد. از سویی با توجه به کاهش قیمت نفت و دورنمای کاهش بیشتر قیمت‌های جهانی محصولات پتروشیمی و حتی کاهش محدود برخی از قیمت‌ها در بازار، پتانسیل تردید افزایش یافته تا جایی که بسیاری از خریداران به دلیل ترس از کاهش بیشتر قیمت‌ها از خرید خودداری کرده و به میزان ضرورت خرید می‌کنند. به نظر می‌رسد این استراتژی که شاید در برخی از زمان‌ها مفید واقع شود تا پایان مهرماه و مخابره قیمت‌های پایه جدید میهمان بازار خواهد بود. با توجه به این مطلب شاید این جو تردید در بازار باز هم ادامه داشته باشد.
اگر به شرایط جهانی توجه کنیم، مهم‌ترین رخداد را می‌توان کاهش شدید قیمت نفت دانست که پتانسیلی برای کاهش قیمت‌های محصولات پتروشیمی در بازارهای داخلی و خارجی خواهد بود؛ البته کاهش قیمت نفت فاکتوری برای کاهش درآمدهای دولت نیز هست؛ بنابراین شاید روند تزریق ارز در داخل با مشکل رو به رو شود.
این مطلب در شرایط فعلی که در بازارهای جهانی هم ارزش دلار صعودی است می‌تواند پتانسیلی برای افزایش قیمت ارز در بازار داخلی باشد. با توجه به شرایط خاص قیمت‌گذاری برای قیمت پایه محصولات پتروشیمی و پلیمرها در بورس کالای ایران (احتساب قیمت‌های منطقه خلیج‌فارس و قیمت ارز آزاد و لحاظ کردن تخفیف 5 درصدی) شاید این رخداد احتمال کاهش قیمت پایه در بورس کالای ایران را تضعیف کند.
از سویی با توجه به کاهش قیمت‌های جهانی و انتظار تضعیف تقاضای صادراتی و همچنین ثبات قیمت‌ها در بورس کالای ایران، شاید برای روزهای آینده بتوان به افزایش حجم و تنوع عرضه‌ها در بورس کالای ایران امیدوار بود. این رخداد که قطعا با استقبال خریداران رو‌به‌رو خواهد شد می‌تواند داده مهمی برای تقویت بازار و حمایت از صنایع کوچک‌تر پایین دستی
قلمداد شود.
مهم‌ترین رخدادهای مؤثر بر بازار در هفته آینده
- کاهش شدید قیمت‌های جهانی نفت
- کاهش قیمت محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی و دورنمای کاهش بیشتر آن
- بالابودن قیمت دلار در بازار آزاد
- انتظار برای افزایش حجم و تنوع عرضه‌ها در بورس کالای ایران
- انتظار برای بازگشت خریداران به بازار
- دورنمای افزایش حجم تولید در صنایع پایین‌دستی و واحدهای مصرف‌کننده محصولات پلیمری
- نزدیکی به روزهای پایانی ماه و کاهش مجوز خرید برای بسیاری از فعالان بازار
- کاهش جذابیت سفته‌بازی و واسطه‌گری و کاهش بیشتر فاصله قیمتی بین بورس و بازار برای کالاهای رایج
- ترس و تردید از کاهش بیشتر قیمت‌های در بورس و بازار
- توجه بیشتر بازار به انواع آف گرید
- ثبات سیاسی ایجاد شده در افغانستان و انتظار افزایش حجم تقاضای این کشور برای مصنوعات پلیمری
- فراگیرشدن سرمای هوا و بارش باران و همچنین افزایش جذابیت بسیاری از کالاهای پلیمری یا محصولات مرتبط
دنیای اقتصاد