اوپک در آستانه تشکیل یکصد و ششمین اجلاس به شدت دو قطبی شده و اعضای این سازمان، بیش از هر زمان دیگری دچار واگرایی شده اند و اختلاف نظرهای سیاسی بیش از هر مقطع دیگری بر این سازمان سایه افکنده است.
الجزایر، ایران، عراق، کویت، لیبی، نیجریه، قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، اکوادور، آنگولا و ونزوئلا قرار است تا پنج روز دیگر در مقر اوپک در وین گردهم آمده و تصمیم سرنوشت سازی را در خصوص وضعیت بازار جهانی نفت اتخاد کنند.
تصمیم 12 عضو اوپک می تواند به کاهش شدید قیمت نفت دامن بزند و یا اینکه باعث حفظ و یا افزایش نرخ این منبع انرژی شود.
اما آنچه که در آستانه اجلاس 166 اوپک جلب توجه می کند، وجود دو دستگی دراین سازمان و دو قطبی شدن آن است که می توان ریشه آن را در تحولات سیاسی خاورمیانه جستجو کرد.
با وجود اینکه در هفته های اخیر قیمت نفت به طور بی سابقه ای کاهش یافته است، برخی مقامات نفتی کشورهای عضو اوپک، واکنشی در برابر آن نشان نداده و حتی به طور تلویحی نیز آن را تایید کرده اند.
برخی دیگر از اعضا در مقابل درخواست کشورهایی که خواستار کاهش تولید به منظور مقابله با کاهش قیمت شده اند، واکنش منفی نشان داده و بر حفظ سقف تولید کنونی نفت تاکید کرده اند که به معنای کاهش بیشتر قیمت است.
قطب بندی در میان کشورهای عضو اوپک، حول دو کشور ایران و عربستان که هر کدام داعیه های سیاسی و منطقه ای جداگانه ای دارند، شکل گرفته است.
محور ایران - ونزوئلا در پی کاهش تولید و افزایش قیمت
برخی از اعضای اوپک حساسیت بیشتری نسبت به کاهش شدید قیمت نفت داشته و در این راستا تلاش کرده اند، سایر اعضا را برای کاهش تولید و افزایش قیمت متقاعد کنند.
این گروه که ایران و ونزوئلا در محور آن قرار دارند، دیدارهای متعددی را با سایر اعضا برگزار و گفت و گوهایی را انجام داده اند.
بیژن نامدار زنگنه برای هماهنگ کردن دیدگاه اعضای اوپک در آستانه اجلاس 166 مذاکراتی را با برخی از اعضای این سازمان انجام داد که از جمله آنها می توان به دیدار با مقامات نفتی عراق، ونزوئلا، کویت، قطر و امارات متحده عربی اشاره کرد.
در این دیدارها وضعیت بازار نفت، دلایل کاهش قیمت و راهکارهای مقابله با افت بیشتر قیمت ها مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته است.
زنگنه در خصوص جزییات مذاکرات با مقامات کویتی و قطری، می گوید: هدف از این سفرها مشورت های متعارفی است که معمولا هنگام خروج بازار از حالت عادی، اعضای اوپک چه بصورت تلفنی چه بصورت حضوری بویژه در زمان نزدیک به برگزاری اجلاس انجام می دهند.
وی خاطرنشان می کند: در این دیدارها دلایل کاهش قیمت نفت و راهکارهای جلوگیری از آن بررسی شد.
وزیر نفت درباره اینکه در این مذاکرات دیدگاه ایران به چه میزان به این دو کشور نزدیک بوده است، تصریح کرد: در این دیدارها دیدگاه های مختلفی بحث و بررسی شد؛ به صورت درصدی نمی توان تخمین زد که چند درصد دیدگاه های ایران به این دو کشور نزدیک بوده است، زیرا هم اکنون زمان تبادل نظرها است تا در اجلاس پیش رو درباره آن تصمیم گیری شود.
رایزنی های نفتی زنگنه تنها به اعضای اوپک خلاصه نمی شود و وزیر نفت کشورمان به سراغ آذربایجان، صادرکننده عمده انرژی که در اوپک عضو نیست، نیز رفته است.
زنگنه در ترکیب هیاتی به ریاست حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران به باکو سفر کرد و مذاکراتی را در حوزه های مختلف انجام داد.
ونزوئلا نیز عضو دیگر اوپک است که به علت وابستگی شدید به درآمدهای نفتی، در پی جلوگیری از افت قیمت نفت خام است و در این راستا، رایزنی هایی را با اعضای اوپک شروع کرده است.
وزیر خارجه ونزوئلا که همزمان با کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی سفرهای دوره ای خود را به برخی از کشورهای تولیدکننده نفت آغاز کرده، در سومین ایستگاه به ایران رسید تا پیش از نشست آذرماه اوپک برای مقابله با سقوط قیمت نفت تشکیل می شود، با مقامات کشورمان دیدار کند.
وزیر خارجه ونزوئلا پیش از ایران به قطر و الجزایر سفر کرد و با عبدالله بن ناصر بن خلیفه الثانی، نخست وزیر قطر و عبدالعزیز بوتفلیقه رئیس جمهوری الجزایر دیدار کرد.
وزیر خارجه ونزوئلا پس از دیدار با زنگنه، کشورمان را به مقصد روسیه ترک و با مقامات این کشور صادرکننده نفت دیدار و گفت وگو کرد.
عربستان، حمایت از تثبیت تولید
عربستان که جایگاه بزرگترین تولیدکننده نفت در اوپک را در اختیار دارد، حامی تثبیت وضعیت فعلی شناخته شده و از کاهش عرضه نفت خام توسط اوپک و کاهش سهمیه ها استقبال نکرده است.
این کشور به دلیل دارا بودن نقش تعیین کننده در تصمیم گیری های اوپک از جمله مراکز اصلی رایزنی مقامات نفتی کشورهای مختلف در هفته های اخیر بوده است.
فواد معصوم رئیس جمهوری عراق و عبدالله الثانی نخست وزیر لیبی هفته پیش گفتگوی جداگانه ای را با مقامات سعودی در ریاض انجام داده اند و همچنین النعیمی وزیر نفت عربستان به آمریکای لاتین سفر کرده است.
وزیر انرژی کویت نیز که در اغلب موارد از سیاست های نفتی عربستان حمایت می کند در این خصوص می گوید: احتمالا میزان تولید نفت اوپک در ٢٧ نوامبر در وین کاهش نخواهد یافت.
هرچند عربستان به عنوان حامی جدی کاهش نیافتن تولید اوپک شناخته می شود، اما برخی اخبار حاکی از آن است که النعیمی وزیر نفت این کشور در سفر اخیر خود به مکزیک مذاکراتی را در خصوص کاهش تولید نفت توسط سایر کشورهایی که در اوپک عضویت ندارند، انجام داده است.
در صورت صحت این خبر به نظر می رسد که عربستان نقشی مبهم را در بازی قیمت نفت بازی می کند و تلاش دارد که محوریت خود در تعیین قیمت ها را حفظ و جایگاه خود در بازار جهانی نفت را تثبیت کند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی