بیش از هفت ماه از تفاهم بانکها برای کاهش سود سپرده بانکی گذشت؛ اما با وجود تغییر نرخ‌ها در تابلوها و پشت شیشه‌ها باز هم می توان به راحتی بانک یا موسسه‌ای را برای سپرده گذاری پیدا کرد که حتی به اندازه سود یکساله به مشتری خود یکماهه و گاهی روز شمار سود می دهد.
از 13 اردیبهشت ماه امسال که ساماندهی نرخ سود بانکی رسما کلید خورد و بانک مرکزی نرخ های توافق شده بین بانکها را برای اجرا به آنها ابلاغ کرد دوره مشخصی برای اجرای کامل این مقررات در بین تمامی بانکها وجود ندارد.
علی رغم اینکه در ماههای ابتدایی این تغییر، رییس کل و معاونانش در بانک مرکزی معتقد بودند که بیش از 90 درصد بانکها سودهای جدید یعنی روزشمار 10 درصد و یکساله 22 درصد را اجرا می کنند و اندکی تخلفات طبیعی است، اما در همان دوره نیز مراجعه به شعب بانکها بیانگر موارد دیگری بود.
روی تابلوی های داخلی بانکها و یا اطلاعیه هایی که روی شیشه دربهای ورودیشان نصب شد دیگر اثری از تبلیغات سودهای روز شمار بالای 20 درصد و یکساله بیش از 27 و حتی 30 درصد وجود نداشت و اغلب در حال حاضر هم وجود ندارد و اعلام شده که برای حسابهای سوددار، روز شمار 10 درصد، سه ماهه 14 درصد، شش ماهه 16 درصد ، 9 ماهه 18 درصد و یکساله 22درصد سود پرداخت می شود که این ارقام ظاهرا با دستورالعمل بانک مرکزی مغایرتی ندارد.
با وجود اینکه در یکی دو ماه ابتدایی تخلف از سودهای تفاهمی بیشتر بود و کم کم بانکهای بیشتری سودهای جدید را اجرا کردند؛ اما باز هم مدتی است که نرخ سودها به هر طریقی مغایر با ابلاغیه بانک مرکزی اجرا می شود.
این روزها شاهدیم که برخی بانکها حتی روی شیشه های ورودی خود اطلاعیه سود ویژه زده‌اند که مراجعه و پرسش از آنها نشان می‌دهد که سود روزشمارشان همان 10 درصد است، اما برای سپرده قبل از یک سال سودهای 22 درصد می پردازند.
در چند مورد بودند بانکهایی که اگر سپرده ای که برای آن اغلب حداقلی هم تعریف می شود در قالب سپرده بلند مدت قرار گیرد، اما مشتری بعد از یک ماه در هر زمانی برداشت کند سودی معادل 22 درصد به آن تعلق می گیرد به عبارتی دیگر به اذعان خود بانکها به مشتریانشان یک ماهه سود 22 درصد می پردازند.
این درحالی است که پیش از این اگر مشتری سپرده ای بلند مدت باز می کرد و تا قبل سه ماه تصمیم به خروج سرمایه می گرفت نه تنها سود اختصاص یافته به وی 10 درصد یعنی به اندازه روزشمار بود بلکه جریمه هم می شد. در عین حال که اگر بعد از سه ماه برداشت می کرد سود 14 درصد به او اختصاص می یافت.
یکی از مدیران شعب درباره علت اقدام به چنین موردی می گوید که خروج سرمایه از بانکها باعث شده تا ما به گونه ای دیگر عمل کنیم و در کنار باز کردن سپرده کوتاه مدت 10 درصد و بلند مدت 22 درصد راهی هم برای جذب سپرده و ممانعت از خروج بیشتر منابع مشتریان داشته باشیم.
وی این را هم یادآور شد که ما از جمله بانکهایی هستیم که خود مدعی پایبندی به سودهای ابلاغی بوده و حاضر نبودیم که خارج از آن عمل کنیم. اما وقتی در این چند ماه دیدیم بقیه بانکها به هر طریقی سودهای بالاتری پرداخته و مشتریان را جذب می کنند تصمیم گرفتیم تا سودهای یک ماهه در قالب سپرده بلندمدت را به 22 درصد برسانیم.
در برخی بانکها هم به سپرده های سه ماهه که طبق قانون سود 14 درصد تعلق می گیرد سود 22 درصد پرداخت می شود. در عین حال که بانکهایی هم هستند که به بهانه طرح ویژه حتی سود روز شمار 22 تا 23 درصد برای مشتریان تعیین کرده اند.
اما در تعدادی دیگر ، زمان خاص و یا طرح ویژه هم مدنظر نیست و در حالت عادی برای سپرده گذاران سود روزشمار 22 و یک ساله تا 27 درصد هم باز می شود که البته این قبیل بانکها و موسسات خارج از نظارت بانک مرکزی و بدون مجوز هم نیستند.
توصیه های بانک مرکزی و ادامه بی توجهی بانکها
بنا بر این گزارش در حالی در مسیر تعیین شده برای نرخ سود بانکی انحراف وجود داشته و به راحتی قابل لمس است که اخیرا رییس کل بانک مرکزی مدیران عامل بانکها را دور هم جمع کرد و به آنها در این مورد هشدار داد.
سیف با توصیه به بانکها برای نظارت بر عملکرد واحدهای خود و حل معضلات بازار بانکی با آنها اتمام حجت کرد که نباید اجازه دهند بازار خارج از منطق پیش برود تا بانک مرکزی مجبور شود در این قبیل مسائل ورود کرده و مثل گذشته نرخ‌های تکلیفی را به بانکها تحمیل و با اقدامات دستوری و خاص آنها را به نظم بکشاند.
رییس کل بانک مرکزی خطاب به مدیران شبکه بانکی اعلام کرد که برخی از مدیران عامل بانکها از ما درخواست می‌کنند نرخ سود را دستوری کنید، اما بانک مرکزی در حال حاضر این رویکرد را دنبال نمی‌کند؛ چرا که بدترین حالت ممکن است و رقابت در بازار بانکی را مخدوش می‌کند .هر چند که آمار نشان می دهد که بانکها بعضا از سقف‌های تعیین شده برای نرخ سود سپرده بانکی انحرافاتی داشتند که در پی آن انتقادات در این زمینه زیاد بوده و حتی افکار عمومی خواهان رعایت نظم و انضباط از سوی بانکها هستند.
این در حالی است که پیش‌تر هم بانک مرکزی بارها در اطلاعیه و بخش نامه هایی به بانکها از آنها خواستار پایبندی به سودهای سپرده ای که خودشان آنها را توافق کرده بودند شده بود، اما با این وجود فاصله آنها با تفاهم انجام شده هر روز بیشتر از قبل می شود.
ایسنا