ماه‌عسل نفتی تمام شدنفت، گاز و پتروشیمی 

سالهای 2008 تا اواخر 2013 یک دوره‌ نه چندان خوش‌خیم سیاسی و ژئوپلتیک را برای قدرتهای بزرگ تجربه کرد. این امر به قدرت‌های بزرگ اقتصادی متشکل از آمریکا، اتحادیه اروپا، چین، روسیه، برزیل و ژاپن اجازه داد تقریبا به طور انحصاری روی احیای اقتصادی خود تمرکز کنند، اما اکنون علائم مشخصی وجود دارند مبنی بر اینکه دوران فراغت از بی‌ثباتی ژئوپلتیک به پایان رسیده است.

به نقل از نیویورک تایمز، توماس فریدمن، تحلیلگر بازار نفت نوشت: آخرین ‌باری که جهان شاهد چنین کاهش شدید و دنباله ‌داری در بهای نفت بود(1986 تا 1999) یک سری عواقب سیاسی عمیق را برای کشور‌های وابسته به نفت به همراه داشت. در آن دوران اتحاد جماهیر شوروی سابق سقوط کرد؛ عراق به کویت حمله کرد و یاسر عرفات حمایت شوروی را از دست داد. مشخصا عوامل دیگری در تمام این رخداد‌ها دخیل بوده است، اما در هر مورد کاهش شدید درآمد‌های نفتی به طور مستقیم یا غیرمستقیم ایفای نقش داشت.

در ادامه این تحلیل آمده است: اگر امروز کاهش قیمت نفت ادامه پیدا کند، شرایط شگفت آوری به وجود خواهد آمد که برخی از آنها پایان خوشی دارد. تصمیم کوبا برای پایان‌ دادن به روابط خصمانه با آمریکا تا حدودی به دلیل نگرانی هاوانا نسبت به از دست دادن یک بخش یا تمام نفت یارانه‌ای روزانه 100 هزار بشکه ای دریافتی از ونزوئلا(که اکنون در مضیقه مالی قرار گرفته) بوده است. دیگر موارد می‌تواند برهم زننده ثبات باشد. جهان امروز به شدت مرتبط یا وابسته‌تر از دوران قبلی کاهش قیمت اصلی نفت است که هنوز اینترنت اینقدر در جهان گسترش نیافته بود. جهان امروز بازیگران بسیار بیشتری از جمله ابرقدرت‌ها و شخصیت‌های ابرقدرت و هکرهایی دارد که می‌تواند شرکت‌ها و کشور‌ها را با سلاح سایبر بی‌ثبات کنند.

ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه چندی پیش گفت، کاهش درآمد‌ نفتی روی مردم روسیه به دلیل مقاومت آنها اثر ندارد. واکنش من به این حرف این بود: آقای پوتین این مقاومت مربوط به دوران قبل از حضور طبقه متوسط شهری قابل توجه در روسیه است. طبقه‌ای که شما با درآمدهای هنگفت نفت و گاز به ایجاد آن کمک کردید. امروز تعداد بسیار بیشتری از مردم روسیه به خارج از کشور سفر کرده، خودروی شخصی دارند(به ترافیک شدید مسکو نگاه کنید)، کالاهای مصرفی غربی استفاده می‌کنند و می‌بینند که بقیه مردم جهان چطور زندگی می‌کنند. بیایید ببینیم که امروز چقدر مقاوم هستند. آلکسی کودرین وزیر دارایی سابق روسیه به فایننشال تایمز گفت: استاندارد‌های زندگی مردم در روسیه پایین خواهد آمد و این دردناک خواهد بود. فعالیتهای اعتراضی افزایش خواهد یافت.

تحریمهای غرب علیه بانک‌های روسیه به همراه کاهش شدید ناگهانی قیمت نفت و خروج سرمایه‌ها که ناشی از تحریم‌ها است به معنای این است که روسیه شاهد یک شکاف خطرناک بین سرمایه‌های ورودی به اقتصاد این کشور و آنچه که این کشور برای پرداخت بدهیها و پول کالاهای وارداتی به آن نیاز دارد، ایجاد خواهد کرد. پوتین نمی‌تواند بدون لغو تحریم‌های غرب از زیر این فشار خارج شود. برای این منظور لازم است او تصرف کریمه اوکراین و مداخله در امور این کشور را کنار بگذارد.

نیویورک تایمز نوشت: اگر پوتین بپذیرد که ماجراجویی در اوکراین اشتباه بوده به شکل شدیدی احمق به نظر خواهد آمد و مقامات کرملین چاقوهای خود را علیه وی تیز خواهند کرد. اگر وی عقب‌نشینی نکند مردم روسیه تاوان زیادی را پرداخت خواهند کرد. در هر صورت نظام روسیه با عواقب غیرقابل پیش‌بینی روی اقتصاد جهانی تحت فشار خواهد گرفت. به خاطر داشته باشید که سقوط اقتصادی روسیه در سال 1998 نیز ناشی از کاهش قیمت نفت بود.

یک کاهش طولانی‌ مدت در قیمت نفت روی الجزایر و کشور‌های عربی حاشیه خلیج ‌فارس جایی که رژیم‌های قدیمی از قیمت‌های بالای نفت برای افزایش مزایای دولت و خرید سکوت مردم در دوران بهار عربی استفاده کرده اند. همچنین در دورانی که ماشین‌آلات و نرم‌افزار تضمین‌کننده این است که کارگران در کشور‌های توسعه یافته باید مهارت‌های خود را بالا ببرند چه اتفاقی برای کشور‌های عربی در حال توسعه که از پول نفت برای پنهان کردن ناکارآمدی در دانش خود استفاده کرده‌اند خواهد افتاد؟ دولت نظامی مصر به شدت نیازمند پول نفت اعراب برای سپری‌ کردن بحران خود است. یک خبر خوب این است که گروه تروریستی داعش که به قاچاق نفت وابسته است با کاهش قیمت نفت سریع‌تر از قبل سقوط خواهد کرد.

در همین حال رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه شبیه نسخه کوچکی از ولادیمیر پوتین به نظر می‌رسد. وضعیت اردوغان غم انگیز است زیرا تلاش زیادی را برای تبدیل ترکیه به یک قدرت اقتصادی انجام داد اما امروز براساس اعلام فایننشال تایمز ترکیه سالانه به بیش از 200 میلیارد سرمایه خارجی(بیشتر از یک چهارم تولید ناخالص ملی) احتیاج دارد تا روند رشد کنونی خود را حفظ کند. با کاهش قیمت نفت سرمایه‌گذاری خارجی اعراب و روسیه در این کشور کاهش خواهد یافت. هفته گذشته اردوغان از سوی اتحادیه اروپا(یکی از منابع سرمایه گذاری در ترکیه) مورد انتقاد قرار گرفت و ارزش لیره این کشور در برابر دلار کاهش بیشتری پیدا کرد.

اگر قیمت نفت برای مدت طولانی پایین باقی بماند، بسیاری از سران منطقه مجبور خواهند بود بهای سیاست‌های جنون‌آمیز خود را بپردازند.

ایسنا