لیدرها به بورس برمی‌گردند؟

بازار سهام در حالی در واکنش به خبرهای حمایتی، در آستانه بازسازی شاخص قرار گرفته که به‌زعم کارشناسان به غیر از نمادهای پالایشگاهی که ماه‌ها بسته مانده‌اند، سایر گروه‌های بورسی با افت قابل توجه در قیمت سهم روبه‌رو‌ شده‌اند. در همین حال در شرایط فعلی شرایط برای بازیابی چند صنعت در بورس هموار است که در این میان معدنی‌ها، سیمانی‌ها، خودرو و پتروشیمی‌ها شرایط بهتری دارند؛ ضمن اینکه نمادهای پالایشگاهی همچنان در انتظار تعیین تکلیف کیفی‌سازی مانده‌اند و در عین حال بانک‌ها به مرور، شرایط خاصی را برای سر به سر کردن سودهای مکلف به پرداخت در مقابل دریافت سودهای بیشتر از صنایع در ابهام سر می‌کنند. ضمن اینکه ادامه مذاکرات هسته‌ای سایه خود را همچنان بر صنایع داخلی حفظ کرده است. دیروز اولین روز کاری این هفته در بورس اوراق بهادار با افزایش 334 واحدی شاخص کل همراه شد و با رشد نیم درصدی تا 66 هزار و 273 واحد بالا رفت. بازار روز گذشته شاهد معامله 322 میلیون سهم به ارزش 764 میلیارد ریال بود که ارزش آن نسبت به روز چهارشنبه 14 درصد و حجم آن 15 درصد کاهش ثبت کرد.


تایید مصوبه واگذاری نرخ‌گذاری خوراک گازی پتروشیمی‌ها به دولت از سوی شورای نگهبان که اواخر هفته گذشته اعلام شد، صنعت پتروشیمی را در مسیری امیدبخش برای رفع نگرانی از افت حاشیه سود قرار داده است. بر این اساس این گروه به‌عنوان یکی از لیدرهای سنتی بازار دوباره در مسیر بهبود نرخ سهم قرار گرفته است؛ به‌طوری‌که نماد «فارس» که در هفته‌های قبل مرتبا روزانه مقادیر زیادی از شاخص کل بازار سرمایه را کاهش می‌داد، در این روزها دوباره با تاثیر مثبت بر شاخص ظاهر شده است؛ به‌طوری که دیروز این نماد بیش از 135 واحد بر رقم شاخص کل بورس افزود. در این میان نماد «وغدیر» که عمده ترکیب پرتفوی آن سهام پتروشیمی است، نیز مورد توجه سهامداران قرار گرفته که افزایش 59 واحدی بر شاخص در جریان معاملات دیروز، نشانه مثبتی برای تداوم فعالیت آن به حساب می‌آید. در همین حال نماد «تاپیکو» (سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین) دوباره مورد توجه قرار گرفته است. این نماد نیز با افزایش 42 واحدی بر شاخص کل مثبت ظاهر شده است.

نمادهای پالایشگاهی که هفته گذشته در یک خبر مبهم درخصوص به تعویق افتادن کیفی‌سازی آنها بر سر زبان‌ها افتادند، همچنان به‌عنوان پتانسیل تاثیر‌گذار بر بازار مطرح هستند. هفته‌های قبل بررسی امکان به تعویق افتادن کیفی‌سازی پالایشگاهی‌ها تا پایان سال 94 در نشست فعالان بازار با رئیس جدید سازمان بورس مطرح شده بود و این شرکت‌ها نیز در هفته‌های اخیر گزارش‌هایی از تولید و فروش خود را پس از مدت‌ها راهی بازار کرده‌اند. هفته گذشته همچنین تصویب تاسیس صندوق تثبیت بازار به‌عنوان بخشی از لایحه خروج از رکود تورمی در مجلس، موج تازه‌ای از خوش‌بینی‌ها را راهی بازار سرمایه کرده است. همچنین روز گذشته خبر رسید که دیوان عدالت اداری رای به توقف موقت در پرداخت بهره مالکانه در 2 شرکت بزرگ معدنی بورسی کرده است. بنا بر این گزارش در حالی که شرکت‌های معدنی از سال ۹۲ ملزم به پرداخت 30 درصد بهره مالکانه به دولت شده‌اند، دیوان عدالت اداری رأی مهمی در این خصوص صادر کرد. دیوان عدالت اداری به توقف موقت پرداخت بهره مالکانه از سوی شرکت‌های چادرملو و گل گهر رای داده است. این اتفاق سومین خبر مثبت برای بازار سرمایه در یک هفته اخیر است.

فارغ از فضای اقتصادی این روزها دور دیگری از مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب در جریان است که بر اساس برخی از خبرها طرف ایرانی و آمریکایی در این مذاکرات در حال تدوین پیش‌نویسی برای توافق هستند که ظاهرا امروز یکشنبه قرار است در مذاکرات مطرح شود. این سخنان توسط خبرنگار المانیتور مطرح شده است. گفته شده طرفین در حال کار کردن روی یک چارچوب واقعی هستند.

این اخبار در حالی بورس را از ریسک‌های سیستماتیک دور و خوشبینی‌ها را تقویت می‌کند که کارشناسان همچنان به تداوم اخبار مثبت در بازار سرمایه امیدوارند.

حسین خزلی خرازی، کارشناس و فعال بورس در تحلیلی از بازار سهام در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» معتقد است: بازار تقریبا پس از یک سال ادامه روند ریزشی و تعدیلی خود به مرور آماده بالا رفتن شاخص کل می‌شود. این در حالی است که تقریبا به غیر از نمادهای پالایشگاهی که حدود10 تا 11 ماه بسته مانده‌اند، سایر نمادها بین 20 تا 60 درصد افت قیمت سهم داشته‌اند. در عین حال همه عوامل آماده بالا رفتن قیمت سهام و سنگینی کفه تقاضا و خرید سهم‌اند. به گفته خرازی تاثیر مصوبه شورای نگهبان برای واگذاری نرخ‌گذاری خوراک گازی پتروشیمی‌ها به دولت موجب شد که برای سهام پتروشیمی‌ها صف خرید تشکیل شود؛ با این حال حجم معاملات بازار همچنان کم است و تقریبا یک‌پنجم حجم میانگین بازار در شرایط عادی است، اما امید می‌رود با رسیدن خبرهای خوبی از این دست در بازار سرمایه تقاضا برای خرید سهم افزایش یابد.

خرازی درخصوص برخی نگرانی‌ها از قطع گاز سیمانی‌ها وامکان تعطیلی آنها، این نگرانی‌ها را مردود دانست و گفت: قطع گاز سیمانی‌ها با هماهنگی خود آنها صورت گرفته که به دلیل انباشت کلینکر در انبار شرکت‌های سیمانی بوده و از این رو نیاز به تولید مازاد ندارند. خرازی گروه سیمانی را از 3 زاویه دارای پتانسیل افزایش قیمت ارزیابی کرد. به گفته او خروج از رکود اقتصادی و افزایش پروژه‌های عمرانی دولت اولین عاملی است که شرایط بهتری را برای این صنعت فراهم خواهد کرد. وی در توضیح دومین عامل هم گفت: محدودیت‌های صادراتی سیمان به عراق که تا کنون به دلیل مشکلات امنیتی وجود داشته، سال آینده برداشته می‌شود و امکان افزایش صادرات سیمان به عراق و حتی سوریه بخش مهمی از پتانسیل سود آوری این صنعت را بالا می‌برد. او تغییر رویکرد ساخت و ساز در ساخت بزرگراه‌ها و راه‌های کشور را در افزایش استفاده از بتن به جای قیر و آسفالت عامل دیگری برای این صنعت بر‌شمرد. بازار خودرو در حالی همچنان به‌عنوان صنعت مهم بازار سرمایه با انباشت زیان در سهام مواجه است که بهبود تولید و فروش موجب احیای این صنعت از ابتدای امسال شده است. خرازی با بیان این مطلب فروش خوب و تولید قابل توجه توسط خودرو‌سازان بورسی را عاملی برای بهبود چشم‌انداز کاری آنها عنوان کرد. او جایگاه این صنعت را در قالب گزارش‌های 9 ماهه خوب ارزیابی کرد. خرازی درخصوص تاثیر گزارش‌های 9 ماهه در بازار سرمایه نیز گفت: گزارش‌های 9 ماهه اغلب حسابرسی نشده‌اند و مدیران اغلب به انتشار آمارهای تولید و فروش بسنده می‌کنند و در کل در شرایط میان دوره‌ای اغلب پیش‌بینی‌ها محتاطانه است؛ به نحوی که اگر پیش‌بینی‌ها محقق نشد، بدقولی به وجود نیامده باشد. درخصوص گزارش‌ها باید گفت که مشکل بنیادی وجود ندارد اما همچنان این گزارش‌ها با احتیاط اعلام می‌شود. وی افزود: پیش‌بینی پوشش سود در حالی نسبت به سال 92 تقریبا 18 درصد بالاتر بوده است که امسال در همین بازار به دلیل افت قیمت نفت 160 هزار میلیارد تومان از ارزش بازار کاسته شد. این نشان می‌دهد که بازار دارای ریسک سیستماتیک است و ابهام درخصوص مسائل کلان اقتصادی در سال‌های 94 و 95 مهم‌ترین‌ مشکل پیش روی بورس است. این فعال بازار سرمایه همچنین درخصوص تاثیرات نرخ بهره بانکی و انتظارات برای سود‌ده ماندن صنعت بانکداری در بازار سرمایه افزود: همتی، مدیر عامل بانک ملی به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ بانک دولتی کشور، هفته گذشته بر این نکته تاکید داشت که بانکی‌ها مداوم 25 درصد سود سپرده می‌پردازند و باید در شرایط فعلی حداقل 33 درصد سود از تسهیلات‌گیرندگان دریافت کنند که بتوانند با کسر هزینه‌های بانک، این سود را بپردازند؛ در حالی که با توجه به شرایط فعلی کسب و کار این نرخ سود حتما شکسته خواهد شد.

انتظار برای سود‌دهی بانک‌ها و خروج از نگرانی‌ها برای سود‌ده ماندن این صنعت در حالی به دو عامل گشایش ارتباطات بین‌المللی با بانک‌های جهانی و در عین حال بازیابی توان بازپرداخت سودهای تعهد شده گره خورده است که در این میان برخی کارشناسان پیش‌تر از وجود تقاضا برای تسهیلات حتی با نرخ‌های گران برای رفع گرفتاری‌های برخی صنایع گرفتار و بدهکار خبر داده بودند.خزلی خرازی در این زمینه معتقد است: در حال حاضر هیچ صنعتی حتی بازرگانی و واردات هم به‌طور مداوم توان ایجاد سود 33 درصدی را ندارد.تنها راه این است که بانک‌ها در این عرصه به رقابت با هم وادار شوند تا بین خودشان خود به خود نرخ سود به سمت تعدیل شدن پیش برود.

وی در پاسخ به این سوال که منابعی که به نوعی از نظام بانکی خارج می‌شوند، آیا به شرط منحرف شدن از سایر بازارهای موازی همچون ارز و سکه و مسکن می‌توانند به‌عنوان یک نقدینگی با ریسک‌پذیری محدود در بازار سرمایه موجب هیجانی شدن بازار و نوسان‌گیری‌های کوتاه‌مدت بشوند، گفت: تا‌کنون هیچ مطالعه علمی در کشور درخصوص جریان نقدینگی بین بازار سرمایه و بازار پول و همبستگی رفتاری آنها صورت نگرفته است.در واقع نمی‌توانیم بگوییم که نقدینگی که از بازار سهام خارج شده به‌صورت سپرده‌ها در بانک‌ها جای گرفته یا خیر و بالعکس. اما در بورس‌های پیشرفته دنیا کاملا این همبستگی مشخص است و مطالعه شده که به‌طور مثال به ازای هر یک درصد افت در نرخ سود سپرده‌های بانکی چه میزان به شاخص بورس افزوده می‌شود. به گفته وی در کشور ما به دلیل وجود بازارهای زیر‌زمینی فراوان و آمارهای غیر قابل اتکا این امکان وجود ندارد.ازاین رو انتظار برای کاهش نرخ سود بانکی و بهبود بازار سرمایه چندان هم قابل بحث نیست و نمی‌توان عدد و رقمی در این راستا بیان کرد.

مسعود‌رضا طاهری

روزنامه دنیای اقتصاد