دیپلماسی خاموش نفتی در بحبوحه کاهش درآمد به یک‌چهارمنفت، گاز و پتروشیمی 

پس از گذشت 5 ماه که قیمت نفت روند نزولی به خود گرفت بالاخره در یک هفته گذشته این روند متوقف‌ و کمی هم مسیر افزایش قیمت را در پیش گرفت.

اگر نگاهی گذرا به این مدت که قیمت نفت روند کاهشی داشت بیندازیم، باید گفت قیمت نفت زمانی بیشترین کاهش را به خود دید که اعضای اوپک در جلسه آخر خود تصمیم گرفتند تا سقف تولید را ثابت نگه دارند و این در حالی است که کارشناسان هشدار داده‌ بوند اگر اوپک تولید نفت خود را تاحد قابل توجهی کاهش ندهد قیمت نفت به کمتر از 50 دلار خواهد رسید اما وزیر نفت ایران در کمال خونسردی می‌گوید: از تصمیم اوپک ناراحت نیستم.

تصمیم اعضای اوپک در حفظ میزان تولید نفت در حالی مطرح می‌شود که با توجه به کاهش قیمت جهانی نفت این انتظار ایجاد شده بود که زنگنه از روابط خود و جایگاه ایران در سازمان اوپک برای مجاب کردن دیگر اعضا در کاهش میزان تولید نفت استفاده کند،اما کرسی‌نشینی وزیر نفت در اوپک در این دوره نتیجه قابل قبولی را به همراه نداشت.

به‌رغم رایزنی گسترده برخی کشورهای عضو اوپک همچون ایران و ونزوئلا برای کاهش سقف تولید نفت اوپک اما در پایان یکصد و شصت و ششمین نشست این سازمان در وین، اعضا تصمیم گرفتند سقف تولید روزانه 30 میلیون بشکه‌ای اوپک را تثبیت کنند.

این تصمیم اوپک موجب شد تا قیمت‌های جهانی نفت به پایین‌ترین سطح در 4 سال گذشته رسید.در طول یکی دو ماه اخیر اظهار نظرهای جالب توجهی از سوی کارشناسان انرژی در مورد علل کاهش قیمت نفت مطرح شده است که برخی از این اظهار نظرها را بازخوانی می کنیم.

مسعود درخشان: دخالت آمریکا تبعات بسیار خطرناکی را به دنبال خواهد داشت

مسعود درخشان که حدود یک ماه پیش در یک جمع دانشجویی درباره علل کاهش قیمت نفت سخن می گفت اعلام کرد تولید نفت غیر متعارف در آمریکا در سال 2014 به 3.5 میلیون بشکه در روز رسیده است.این یعنی 800 هزار بشکه افزایش عرضه نسبت به وضعیت مشابه در سال 2013 و این در حالی است که در سال 2010 تولید نفت از ذخایر غیرمتعارف حداکثر 1 میلیون بشکه در روز بوده است.

وی ادامه داد: کشور لیبی پیشتر 200 هزار بشکه نفت در روز تولید داشت؛ این در حالی است که در ماه سپتامبر تولید این کشور به 900 هزار بشکه در روز افزایش یافته است و انتظار می رود در آینده تولید این کشور به 1.5 میلیون بشکه در روز برسد.

این استاد اقتصاد تصریح کرد: عربستان سعودی نیز در ماه سپتامبر 107 هزار بشکه افزایش تولید داشته است که این افزایش در تولید، موجب انتظار استمرار این افزایش تولید در ماه های آتی خواهد بود. همچنین اعمال تخفیف در قیمت فروش نفت به آسیا برای تحویل در ماه های آینده به بهانه حفظ سهم در بازار آسیا اقدام دیگری است که از سوی عربستان صورت گرفته و منجر به تشدید روند کاهش قیمت از این جهت شده است.

درخشان با اشاره به شرایط تولید نفت در عراق اظهار داشت: کشور عراق قراردادهایی را منعقد و سرمایه گذاری‌هایی در این خصوص در این کشور به عمل آمده است، هرچند برخی از این قراردادها منجر به فسخ شد و در اقلیم کردستان مجددا منعقد شده اند، اما با توجه به سرمایه گذاری های به عمل آمده، در مورد میزان تولید عراق رسیدن به رقم تولید روزانه 7 میلیون بشکه قطعا تا 5 یا 6 سال آینده قابل تصور خواهد بود و رسیدن به رقم 10 میلیون بشکه تولید روزانه برای این کشور دور از دسترس نیست،بنابراین انتظار می رود این کشور به عنوان یک عرضه کننده بالقوه و مهم در آینده محسوب شود.

این استاد دانشگاه همچنین به علل کاهش تقاضای جهانی نفت اشاره کرد و گفت: تولیدات صنعتی در ژاپن، آلمان، فرانسه و چین در اوایل سپتامبر 2014 کاهش یافته است و از طرفی رشد اقتصاد جهانی بر اساس اعلام موسسه IMF در سال 2014 کاهشی پیش بینی شده است.

وی با تاکید براینکه موسسه IEA نیز پیش بینی کرده تقاضای نفت خام به میزان 200 هزار بشکه در سال 2014 کاهش دارد، ادامه داد این احتمال متصور است که گزارش های تهیه شده توسط موسسات گزارشگر مشابه فاقد مبنای واقعی بوده و صرفا برای تصمیم سازی و منحرف نمودن استناد کنندگان به این نوع از گزارش ها باشد.در هر صورت اثر این گزارش ها در تحلیل صاحب نظران مرتبط با این حوزه غیر قابل انکار است،در نتیجه افزایش عرضه نفت خام جهانی (حدود 1٫5 میلیون بشکه در روز) از یک سو و از سوی دیگر کاهش تقاضای جهانی موجب شده است قیمت نفت با کاهش قابل توجه مواجه شود.

درخشان در بخش دیگری از صحبتهایش نسبت به آینده قیمت نفت خاطرنشان می کند، هزینه تولید نفت رستی به جهت ملاحظات فنی و زیست محیطی بسیار بالا است،بنابراین اگر قیمت نفت آنقدر افت پیدا کند که به معادل هزینه تولید نفت رستی برسد این امر برای سرمایه گذاران در این پروژه ها به عنوان خط قرمز و نامطلوب بوده و موجب تضعیف جایگاه امریکا می شود.
این استاد دانشگاه تاکید می کند با توجه به ملاحظات پیش گفته به نظر می رسد آمریکا تاکنون در بازار نفت دخالتی نکرده است، اما اگر دخالت کند تبعات بسیار خطرناکی را به دنبال خواهد داشت بنابراین یافتن هزینه واقعی تولید نفت رستی در آمریکا عامل بسیار مهمی است.

درخشان تصریح می کند میانگین هزینه تولید نفت رستی 90 دلار بوده که الان 70 دلار اعلام شده است از جمله قرائن این است که اگر هزینه تولید نفت رستی کمتر از 70 دلار می بود کشورهایی چون روسیه،کانادا و ونزوئلا که همانند امریکا دارای ذخایر عمده نفت رستی هستند وارد عمل شده و اقدام به تولید از این ذخایر خود می‌کردند.

خطیبی: تحریم و کاهش قیمت نفت از طرف غربی ها طراحی شد

نماینده سابق ایران در اوپک نیز در خصوص قیمت نفت اظهار داشت: غربی ها به طور هماهنگ با تحریم درحال فشار آوردن به کشور ایران هستند؛ در واقع هم تحریم و هم افت قیمت نفت باعث کاهش درآمدهای کشور شده و هر دو در یک راستا توسط دشمنان ما طراحی شده است که به کشور ما فشار بیاورد؛ چرا که بدین صورت درآمدهای نفتی کشور کاهش پیدا می‌کند.

این کارشناس حوزه نفت و انرژی خاطرنشان کرد: همانطور که کشورهای غربی با تحریم‌های نفتی توانسته اند ایران را تحت فشار قرار دهند، از طرف دیگر با کاهش قیمت نفت نه تنها ایران، بلکه تعداد زیادی از کشورهای تولید کننده نفت را تحت فشار قرار داده‌اند.

خطیبی تصریح کرد: کاهش فروش نفت و کاهش قیمت نفت باعث شد که فروش نفت اصلا برای ایران به صرفه نباشد و این مشکلی مضاعف برای کشور ما به وجود آورد.

وی بیان داشت: اگر تحریم ها لغو شود درست است که می‌توانیم آزادانه صادرات نفتی داشته باشیم ولی باز هم باید برای جبران کاهش درآمدهای کشور، نفت بیشتری بفروشیم تا این مقدار کاهش قیمت نفت را جبران کرده باشیم.

مدیر سابق امور بین الملل شرکت ملی نفت افزود: قطعاً امروز درآمدهای نفتی کشور ما نصف شده است.در حال حاضر صادرات نفتی ما به خاطر تحریم ها نصف شده و از طرف دیگر به خاطر کاهش قیمت نفت باز هم در آمدهای نفتی ما کاهش یافت. در واقع درآمدهای نفتی کشور با تحریم و کاهش قیمت نفت به یک چهارم رسیده است.

خطیبی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه تأثیر منفی تحریم‌های نفتی بر اقتصاد کشور بیشتر بود یا تأثیر کاهش قیمت نفت یادآور شد: ذخایر نفتی تا چندین سال وجود دارد؛ اگرچه هر دو گزینه تحریم نفتی و کاهش قیمت نفت تأثیر منفی بر روی درآمدهای نفتی کشور داشته اند ولی کاهش قیمت نفت تأثیر منفی بیشتری بر روی درآمدهای نفتی کشور داشته است.

وی افزود: اگر تحریم ها تا 50درصد درآمدهای نفتی کشور کاهش داده است، کاهش قیمت نفت این درآمدها را تا 60 درصد کاهش داده است؛‌ چرا که قیمت نفت تا 60 درصد هم کاهش یافته است.

خطیبی بیان کرد: همه صادرکنندگان نفت در حال حاضر تحت تأثیر سیاست کاهش قیمت نفت در دنیا قرار گرفته و دچار مشکل شده‌اند؛ اما تحریم های نفتی تنها بر روی درآمدهای نفتی کشور تأثیر گذاشته است.

خطیبی در خصوص نقش روابط دیپلماتیک کشور ها در خصوص کنترل قیمت نفت نیز گفت: قطعاً دیپلماسی نفتی تأثیر زیادی بر کنترل قیمت داشته و نکته اصلی این است که باید در قضیه کاهش قیمت نفت، برنامه هایی برای بهبود قیمت نفت یا برگشتن آن به قیمت سابق از سوی دولت و وزارت نفت انجام شود.

وی یادآور شد: به نظر من دیپلماسی انرژی بسیار در این معضل نتیجه بخش بوده و همانطور که سران نفتی سایر کشورها برای حل این معضل سفرهایی داشتند،‌ انتظار می‌رود ما هم در این قضیه فعال شویم و سعی کنیم با یک دیپلماسی قوی و فعال بازگشت قیمت نفت به نرخ قبلی را زودتر انجام بدهیم.

مدیر سابق امور بین الملل شرکت ملی نفت خاطرنشان کرد: در گذشته هم چنین مشکلاتی برای نفت کشور به وجود آمده است که سعی شده با کم کردن اختلاف‌ها، مشکلات نفتی کمتری برای کشور به وجود بیاید و یا این مشکلات به روش های مختلفی حل شود.

خطیبی با بیان اینکه در حاضر در خصوص قیمت نفت میان اوپکی ها،‌ و غیر اوپکی ها اختلاف نظر وجود دارد تأکید کرد: عده‌ای باید این میان وظیفه اصلی خود را راجع به کم کردن اختلاف نظرها انجام دهند و باید کشور ما در این زمینه فعال باشد و نقش موثری بازی کند.
این کارشناس حوزه نفت و انرژی در پایان گفت: به نظر من از دولت یازدهم در این زمینه انتظار بیشتری می‌توانیم داشته باشیم و ایران با توجه به نقش فعال خود در اوپک تا پیش از این، می تواند بسیار دقیق و پخته تر برای تنظیم بازار نفت اقدام کند تا زمان این افت قیمت نفت کاهش پیدا کند.

کاظم پور اردبیلی در دسترس نیست

اما از حسین کاظم پور اردبیلی نماینده ایران در اوپک در دولت یازدهم که این روز ها باید پرکارترین فرد در صنعت نفت باشد، هیچ خبری از وی وجود ندارد.

خبرنگار فارس چندین بار قصد داشت تا نظر وی را در مورد علل کاهش قیمت نفت جویا شود که متاسفانه وی حاضر به مصاحبه نیست و در اکثر موارد نیز تلفن همراه خود را پاسخ نمی دهد.

به هرحال آخرین اظهار نظری که از وی در رسانه ها منتشر شده است مربوط به جلسه قبل از اوپک است که در در پاسخ به اینکه نظر ایران درباره کاهش قیمت نفت در روزهای اخیر چیست؟ اعلام کرده است: در این مورد باید آقای زنگنه به عنوان وزیرنفت اظهار نظر کند.

وزیر نفت: من پیشگو نیستم

وزیر نفت هم در حاشیه سالگرد تاسیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی در پاسخ به این سوال که شما اینده قیمت نفت را چگونه ارزیابی می کنید می گوید: من پیشگو نیستم.

فریدون فشارکی: کاهش قیمت نفت تا دو سال ادامه دارد

فریدون فشارکی رییس موسسه مشاوره بین‌المللی فکت گلوبال انرژی (FACT) می گوید رشد تولید نفت ایالات‌متحده در سال‌جاری یک‌میلیون‌و٢٠٠‌هزار بشکه در روز بوده است. رشد تقاضای جهانی برای نفت، امسال تنها ٨٠٠‌هزار بشکه در روز بوده است، در حالی که قرار بود تقاضای جهانی نفت به یک‌ میلیون‌ و ٣٠٠‌هزار بشکه افزایش یابد، به عبارت دیگر رشد تولید نفت ایالات‌متحده حدود ٦٠‌درصد بیش از رشد تقاضای جهانی نفت است.

وی با اشاره به اینکه با کاهش قیمت نفت به اقتصاد ایران و روسیه ضربه وارد می‌شود، تصریح کرد: اینکه ایالات‌متحده از این اتفاق برای بهره‌برداری‌های بعدی‌اش خوشحال شود هم قابل کتمان نیست اما این نکته مهم است که بدانیم عربستان برای منافع خودش به کاهش قیمت نفت کمک کرده است.

فشارکی ادامه داد می دهد پیش‌بینی می‌شود شرایط قیمت‌های پایین نفت تا یکی، دوسال ادامه داشته باشد.عربستان هم ضرر بزرگی از این رویارویی خواهد کرد.

وی اظهار می کند عربستان سعودی یا باید سیاست حفظ سهم بازارش را حتی به بهای کاهش قیمت‌های نفت پیش می‌گرفت یا اینکه منتظر می‌شد تولید نفتش تا شش‌میلیون‌و500‌هزار بشکه در روز کاهش یابد. عربستان، جدا از تولیدات «نفت شیل»، با عادی‌شدن شرایط ایران، لیبی،‌نیجریه و عراق باید نزدیک سه‌میلیون بشکه از تولید نفتش را کنار بگذارد تا قیمت‌های بالا برقرار بماند. یعنی اینکه تولید فعلی نفت عربستان (9میلیون‌و590هزار بشکه در روز) باید به حدود شش‌میلیون‌و500‌هزار بشکه برسد. این موضوع برای امنیت عربستان استراتژیک است. عربستان نمی‌خواهد تولید نفتش به سطح شش‌میلیون بشکه برسد اما قیمت نفت صددلار باشد. استراتژی سعودی‌ها این است که «باید آن‌قدر مهم باشم که دنیا برای تامین نفتش، به من متکی باشد».

خبرگزاری فارس