تازه‌ترین آمار گمرک از صادرات غیرنفتی، حکایت از رویت ویروس نفت در صادرات بهمن‌ماه دارد. با کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی در ماه‌های اخیر و سرایت آن به فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی، ارزش کالاهای صادراتی ایران در بهمن‌ماه با افت حدود 50 درصدی روبه‌رو شده است. پیش از این با بررسی روند ناهم‌جهت شاخص بهای کالاهای صادراتی و تغییرات نرخ ارز، شکل‌گیری نشانه جدید در صادرات غیرنفتی تحت‌عنوان سرایت ویروس کاهش قیمت نفت به کالاهای صادراتی با منشأ نفتی پیش‌بینی شده بود.
بررسی‌ها از جدیدترین آمارهای گمرک نشان می‌دهد که در بهمن ماه سال 93 تراز تجاری ماهانه کشور پس از مثبت شدن آن در ماه دی، بار دیگر منفی شد. در بهمن ماه سال جاری صادرات ماهانه کشور با افت حدود 50 درصدی از 7 میلیارد و 439 میلیون دلار در دی ماه به 3 میلیارد و 722 میلیون دلار در بهمن ماه رسیده است که نشان‌دهنده اثر کاهش قیمت نفت در ماه‌های اخیر بر ارزش صادرات در بهمن ماه است. واردات کشور نیز در بهمن ماه سال جاری با افت حدود 12 درصدی از 5 میلیارد و 215 میلیون دلار در ماه دی به 4 میلیارد و 581 میلیون دلار در ماه بهمن رسیده است. تراز تجاری کشور نیز با وجود اینکه در ماه دی به علت رشد شدید صادرات، مثبت شده و به 2 میلیارد و 224 میلیون دلار رسیده بود، در بهمن ماه سال جاری نیز با نزول شدیدی همراه بود و برابر منفی 859 میلیون دلار شد.
آمارهای اخیر منتشر شده از حجم مبادلات تجاری کشور توسط گمرک نشان می‌دهد حجم تجارت خارجی کشور در 11 ماه منتهی به بهمن سال جاری برابر 94 میلیارد و 564 میلیون دلار بوده است که 46 میلیارد و 306 میلیون دلار آن مربوط به صادرات و 48 میلیارد و 258 میلیون دلار آن مربوط به واردات کشور بوده است. بر اساس آمارها، صادرات کشور در 11 ماه منتهی به بهمن سال جاری از نظر ارزشی رشد حدود 22 درصدی و از نظر وزنی رشدی حدود 6 درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل داشته است که این نشان می‌دهد کالاهای صادراتی کشور در 11 ماه منتهی به بهمن دارای کیفیت بالاتری نسبت به کالاهای صادراتی در دوره مشابه سال گذشته هستند. واردات کشور نیز در 11ماه منتهی به بهمن سال جاری با رشد ارزشی حدود 12 درصدی و رشد وزنی حدود 30 درصدی نسبت به دوره مشابه سال گذشته همراه بوده است.
نوسان صادرات در 11 ماه سال جاری
بررسی آمارهای مبادلات تجاری کشور به تفکیک ماه از اول فروردین سال جاری تا بهمن ماه سال جاری نشان می‌دهد واردات کشور نسبت به صادرات با روند ملایم‌تری همراه بوده است. واردات کشور در اردیبهشت ماه سال جاری با رشد بسیار بالا و حدود 105 درصدی همراه بوده اما پس از آن تا بهمن ماه سال جاری روند تقریبا ثابتی را طی کرده است، اما صادرات کشور در این دوره 11 ماهه به خصوص ماه‌های اخیر از نوسانات بیشتری برخوردار بوده است و به واسطه همین نوسانات تراز تجاری کشور نیز در این دوره مقادیر متفاوتی را داشته است. قابل توجه‌ترین نوسان صادرات کشور مربوط به ماه دی بوده که با رشد حدود 101 درصدی همراه بوده و از 3 میلیارد و 698 میلیون دلار در ماه آذر به 7 میلیارد و 439 میلیون دلار در دی ماه سال جاری رسید. بررسی آمارها نیز نشان می‌دهد در راستای رشد 101 درصدی صادرات در دی ماه سال جاری، صادرات محصولات پتروشیمی در دی‌ماه با رشد حدود 254 درصدی نسبت به ماه آذر و صادرات میعانات گازی نیز با رشد حدود 197 درصدی نسبت به ماه آذر همراه بوده‌اند. این در حالی است که در دی ماه سال جاری صادرات سایر کالاها رشد منفی حدود 3 درصدی را داشته است. اما در بهمن ماه سال جاری صادرات ماهانه کشور با افت حدود 50 درصدی همراه بوده است، در همین ماه صادرات محصولات پتروشیمی با افت حدود 87 درصدی نسبت به ماه گذشته به 377 میلیون دلار، صادرات میعانات گازی با افت حدود 37 درصدی به یک میلیارد و 585 میلیون دلار و صادرات سایر کالاها نیز با رشد ارزشی منفی حدود 10 درصدی به یک میلیارد و 760 میلیون دلار رسیده است.
با بررسی آمارهای گمرک در 11 ماه منتهی به بهمن 93 در این دوره، میعانات گازی با رشد ارزشی حدود 44 درصدی نسبت به دوره مشابه سال گذشته به 13 میلیارد و 673 میلیون دلار، صادرات محصولات پتروشیمی با رشد ارزشی حدود 32 درصدی نسبت به دوره مشابه سال گذشته به 13 میلیارد و 148 میلیون دلار و صادرات سایر کالاها نیز با رشد ارزشی حدود 6 درصدی به 19 میلیارد و 485 میلیون دلار رسیده است. این در حالی است که در بهمن ماه سال جاری صادرات میعانات گازی از نظر وزنی افت 45 درصدی، صادرات محصولات پتروشیمی افت 26 درصدی و صادرات سایر کالاها نیز کاهش 23 درصدی در وزن را تجربه کرده‌اند. در راستای افت صادرات در بهمن ماه سال جاری و با توجه به اینکه عمده نیاز کشور از محل صادرات غیر نفتی است، اثرات کاهش صادرات در بهمن ماه سال جاری را می‌توان در ماه‌ها ی آتی مشاهده کرد.
اقلام عمده وارداتی و صادرات غیرنفتی
با توجه به آمار اقلام عمده صادرات غیر نفتی در بهمن ماه سال جاری «پروپان مایع شده» به ارزش 2 میلیارد و 97 میلیون دلار و سهم ارزشی6/43 درصدی در صدر فهرست اقلام صادراتی کشور قرار دارد. «بوتان مایع شده»، «متانول»، «پلی‌اتیلن گرید فیلم با چگالی کمتر از 94 درصد به جز نوع پودری» و «قیر نفت» نیز به ترتیب پس از «پروپان مایع شده» بیشترین حجم صادرات غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین در 11 ماه منتهی به بهمن سال جاری «دانه گندم خوراکی» با 2 میلیارد و 220 میلیون دلارارزش و سهم ارزشی 4/6 درصدی، عمده‌ترین کالای وارد شده به کشور بوده است. «وسایل نقلیه با حجم سیلندر بین 2500-1500 سانتی‌متر مکعب»، «ذرت دامی»، «برنج» و «کنجاله سویا» نیز 4 اقلام عمده وارداتی پس از «دانه گندم خوراکی» بوده‌اند.
کشورهای عمده مقصد و طرف معامله
عمده صادرات کشور نیز در 11 ماه منتهی به بهمن سال جاری به «چین» با سهم ارزشی 26/17 درصد و پس از آن به «عراق»، «امارات متحده عربی»، «افغانستان» و «هند» بوده است. پنج کشور عمده طرف معامله به لحاظ ارزش واردات کشور نیز «چین» با سهم ارزشی 24 درصد و پس از آن از «امارات متحده عربی»، «جمهوری کره»، «ترکیه» و «هند» بوده است.
دنیای اقتصاد