به گزارش ارانیکو و به نقل از روابط عمومی و امور بین الملل بورس کالای ایران، دکتر حسین پناهیان با اشاره به اقدام این بورس در خصوص دسترسی مشتریان و مصرف‌کنندگان خرد پایین‌دستی پتروشیمی به خرید محصولات پتروشیمی از بورس، اظهار داشت: هر چند که سه سال پیش عرضه محصولات پتروشیمی در لات‌های 500 تنی صورت می گرفت ولی هم اکنون حداقل حجم محموله‌های پتروشیمی عرضه شده در بورس کالا، به 10 تن کاهش یافته است و با استفاده از سامانه مشتریان خرد که توسط بورس کالای ایران طراحی و راه‌اندازی شده است، به سادگی امکان خرید محصولات پتروشیمی در حجم‌های پایین برای صنایع پایین‌دستی در این بورس فراهم شده است. البته رقم 10 تن را هم بر پایه منطق کشف نرخ تعیین کرده‌ایم ولی بدین معنی نیست که تقاضای کمتر از 10 تن متقاضی کاملا بدون جواب می‌ماند.
وی در توضیح اقدام دیگری که بورس کالای ایران برای شفاف‌سازی بازار محصولات پتروشیمی انجام داده است، گفت: با وجود این که وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان متولی بخش صنعت پایین‌دستی و بالادستی پتروشیمی در کشور ، سامانه بهین‌یاب را برای شناسایی و فیلتر عرضه‌کنندگان و مصرف‌کنندگان واقعی محصولات پتروشیمی طراحی کرده بود، بورس کالای ایران نیز به منظور شفاف سازی، سرمایه‌گذاری فوق‌العاده سنگینی را انجام داد تا بتواند سیستم‌های معاملاتی خود را به سامانه بهین‌یاب متصل کند.
پناهیان افزود: به رغم انتقاداتی که نسبت به این سامانه مطرح می‌شود، در مقطعی حساس، این سامانه کارکردهای درستی داشته است به طوری که مثلا با راه‌اندازی این سایت هشت میلیون تن تقاضای کاذب از سامانه معاملاتی بورس کالا خارج شد. تقاضایی که صرفا موجب تحریک غیرواقعی قیمت‌ها می‌شد.
وی تاکید کرد: به هر حال ما مسوولیت داشتیم تا نشان دهیم که دلالی محصولات پتروشیمی در جای دیگری رخ می‌دهد و افرادی که دارای اهلیت لازم نیستند، در بورس کالا حضور ندارند. بدین ترتیب بود که مصرف‌کننده خرده پای محصولات پتروشیمی که تا پیش از این اقدامات، ناگزیر بود نیاز خود را از خریدار عمده تامین کند، نسبت به برنامه‌ریزی تولیدی خود، آسوده خاطرتر تصمیم‌گیری کرد.
مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه با بیان اینکه جایگزینی ارز متقاضی بجای ارز مبادله‌ای در معاملات، از جمله درخواست‌های بورس کالا بود، که جامه عمل به خود پوشید، گفت: در سال‌های گذشته، دلیل عمده‌ای که باعث می‌شد، برخی از انگیزه‌های سودآوری غیر تولیدی یا تجاری حول بازار محصولات پتروشیمی شکل بگیرد، این بود که برخی از تولید‌کننده‌ها وارد سایت بهین‌یاب می‌شدند و به دلیل اختلاف نرخ ارز آزاد و مبادله‌ای و به منظور کسب سود بیشتر، مواد اولیه خریداری شده را به جای تولید، در بازار آزاد می‌فروختند. به همین دلیل بورس کالا، مکاتباتی را با وزارت صنعت داشت تا اینکه در 12 تیر 93 وزارت صنعت به این خواسته ما جواب داد و ارز متقاضی را جایگزین ارز مبادله‌ای کرد.
وی در خصوص آثار اجرای مصوبه آزادسازی قیمت ها توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت خاطرنشان کرد: هر چند به ظاهر یک افزایش قیمت مشاهده می‌شد ولی چون که پیشتر مصرف‌کننده پایین‌دستی امکان خرید نداشت، ناچار بود محصول مورد نیاز خود را به قیمت نهایی خریداری کند و درواقع با این اتفاق تنها فاصله نرخ ارز مبادله‌ای و آزاد به جیب عده ای خاص می رفت اما حالا محصول به مصرف‌کننده واقعی می‌رسد.
پناهیان افزود: همچنین در مقطع خرداد سال 1393 برای محصولات پلیمری، طی یک ماه، دو میلیون و 300 هزار تن تقاضا در سیستم بهین یاب ثبت شده بود به این دلیل که آن ارز دو نرخی، برای عده‌ای جذابیت ایجاد کرده بود و ما هم به طور دائم خواستار اصلاح این موضوع بودیم. با جایگزینی ارز متقاضی بجای ارز مبادله‌ای، تقاضای مورد اشاره به حدود 300 هزار تن کاهش یافت، نه به این دلیل که تولید کاهش یافته باشد بلکه با وجود حفظ سطح تولید قبل، تقاضای بازار واقعی شد و انگیزه های صرف سوداگرانه از میان رفت.
مدیرعامل بورس کالای ایران با بیان اینکه باید به منظور کشف قیمت کارآ تر در بورس کالا، حجم تولید مجتمع های پتروشیمی برای رصد بازار در اختیار بورس کالای ایران گذاشته شود، گفت: خدمات پس از فروشی که برخی شرکت‌ها به عنوان انتظارات از بورس مطرح می‌کنند، فروش‌های اعتباری است که قابل ارائه بوده و هست والا تضمین کیفیت کالای معامله شده که جزء ذات بورس است.
وی افزود: درخواست آنها این بود که شرکتی که کالایش را می‌فروشد، بهای مورد معامله را مثلا 6 ماه آینده دریافت کند. نه تنها این شیوه فروش در بورس کالا ممکن است بلکه شرکت‌های پتروشیمی طی سال گذشته حدود 4 هزار میلیارد تومان فروش داشتند که با وجود دریافت پول، شش ماه بعد کالا خود را تحویل دادند. البته بسیاری از شرکت‌های دیگر نیز این کار را انجام می‌دهند. لذا در شرایط رکودی و رونق بازار یک کالا وضعیت خرید و فروش‌های اعتباری در بورس کالا انعطاف لازم را داراست.
مدیرعامل بورس کالای ایران با تاکید بر لزوم کوتاه‌تر کردن زمان تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی از سوی مراجع تصمیم گیر دولتی، گفت: در وضعیت کنونی قیمتگذاری همیشه با تاخیر انجام می‌شود ولی راهکار لازم برای حل این مشکل، کوتاه‌تر کردن فاصله زمانی قیمتگذاری است چرا که وقتی فاصله زمانی برای تعیین قیمت‌پایه در بورس ماهانه بود با وجود کاهش قیمت جهانی نفت، نرخ های داخلی کاهش مورد انتظار فعالان صنعت را برآورده نکرد و زمانی این تعیین نرخ پایه به دو هفته رسید که بازار نفت به روند صعودی برگشت و طبیعتا وقتی بازار نفت برگشت وضعیت به گونه ای تغییر کرد که مثلا حدود 3000 تن کالا عرضه می شود ولی تقاضا برای آن 30 هزار تن است و این در حالی است که در گذشته برای همین کالا، متقاضی وجود نداشت.
وی در ادامه در خصوص مشوق‌های بورس برای مجتمع های پتروشیمی گفت: عایدی شرکت‌های عرضه‌کننده بسیار بیشتر از درآمد ناشی از فروش محصول است. به عنوان مثال کل کارمزدی که برای معاملات حدود 20 هزار میلیارد تومانی پتروشیمی‌ها در سال گذشته در بورس‌کالا در نظر گرفته شده حدود 15 میلیارد تومان است، این در حالی است که در سال گذشته 9 میلیارد و 600 میلیون تومان بابت جرایم تاخیر از مشتریان دریافت کردیم و به شرکت‌های پتروشیمی بازگرداندیم و از سوی دیگر بر اساس قانون 260 میلیارد تومان دیگر نیز به نام معافیت مالیاتی نصیب همین شرکت‌های پتروشیمی عرضه کننده در بورس کالا شد. چرا که سازمان مالیاتی این قانون را برای شرکت‌های بورسی اجرا می‌کند که هر قدر کالا در بورس عرضه شود 10 درصد از مجموع سود حاصل از عرضه در بورس کالا از مالیات معاف است.
مدیرعامل بورس کالای ایران در پایان خاطر نشان کرد: خوشبختانه با عزم جدی دولت تدبیر و امید بدون شک بورس کالا هر چه بیشتر نقش کامل خود را در تخصیص بهینه منابع و افزایش هر چه بیشتر قدرت رقابت بنگاه‌های اقتصادی ایفا خواهد کرد که نتایج آن موجب بهبود شرایط کلان اقتصاد کشور خواهد شد.