به گزارش ارانیکو، سال 2014 علائم متضادی در بازار جهانی اورانیوم دریافت شد. در حالیکه دست‌اندرکاران بازار جهانی از مازاد عرضه صحبت می کردند، تمامی تولیدکنندگان عمده، به استثناء Kazatomprom و Cameco،مجبور شدند تولید خود را کاهش دهند. تنها دو شرکت Kazatomprom و Camecoموفق به افزایش درآمدهای خود طی سال 2014 شدند. این درحالیست که چین، هندوستان و روسیه درصدد افزایش ظرفیت نیروگاهی خود برآمده و شرکت کانادایی Cameco نیز اولین محموله‌های سنگ معدن اورانیوم خود را در مجتمع «سیگار لیک» فرآوری نمود. ظرفیت اسمی این مجتمع 16000 تن اورانیوم در سال می‌باشد.
در چین نیز گروه انرژی اتمی CGNPC از ماه می فعالیتهای بهره‌برداری از معادن Husab خود در کشور نامیبیا را آغاز کرده است. تمامی این عرضه جدید پاسخگوی نیاز نیروگاههای هسته‌ای جدید در حال احداث خواهد بود. از این رو، افزایش قیمت اورانیوم که انتظار می‌رفت به دلیل افزایش تقاضا رخ دهد دیگر چندان محتمل نخواهد بود زیرا بازیگران اصلی بازار، از جمله چین، در تلاش هستند تا وابستگی خود به منابع خارجی را کاهش دهند. دلیل اصلی اصلاح قیمتها افزایش تقاضا نبوده، بلکه عدم توانایی تولیدکنندگان در برآورده کردن انتظارات قیمتی مشتریان می باشد.
فاکتورهای رشد:
تقاضای ژاپنی‌ها دیگر عامل تعیین کننده‌ای در بازار جهانی اورانیوم محسوب نمی‌شود. در سال 2014 حتی یک راکتور اتمی در این کشور راهاندازی مجدد نشده و تنها دو راکتور در نیروگاه «تاکاهاما» در ماه دسامبر گذشته مجوز آغاز فعالیت دریافت کردند و از هنگام وقوع حادثه نیروگاه فوکوشیما در ماه مارس 2011، تنها یک راکتور در نیروگاه Oi موفق شده فعالیت خود در ماه ژوئیه 2012 را از سر گیرد.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که به دلیل هزینه‌های بسیار بالای الکتریسیته در ژاپن، نیروگاههای اتمی این کشور نهایتاً مجبود هستند فعالیت مجدد خود را از سر گیرند. اما مقامات این کشور تلاش دارند تا از صدور مجوز آغاز بکار نیروگاههای هسته‌ای این کشور شانه خالی کنند و لذا انتظار نمی‌رود که روند تدریجی آغاز بکار آنها به اندازه توقف فعالیتشان بر بازار اورانیوم تأثیر گذار باشد.
تمام شرکتهای فعال در بخش اورانیوم، در گزارشات خود بطور مستمر از گسترش بازار انرژی هسته‌ای صحبت می‌کنند که در رأس آنها چین قرار دارد. این کشور قصد دارد تا سال 2020 40 تا 50 گیگاوات به ظرفیت تولید برق هسته‌ای خود اضافه کند. پس از حادثه فوکوشیما، مقامات این کشور صدور مجوز احداث نیرگاههای اتمی جدید را متوقف کردند و اکنون بدلیل فراهم بودن زیرساختها، عملیات ساخت با سرعت بیشتری ادامه خواهد یافت.
در سال 2014 چین با راهاندازی سه راکتور جدید، 3 گیگاوات به ظرفیت تولید برق خود اضافه نمود و در ماه مارس 2015 نیز با راهاندازی سه راکتور ، بیش از 3 گیگاوات دیگر به ظرفیت خود افزود. از آغاز سالجاری میلادی چین چهار راکتور اتمی جدید راهاندازی کرده است. در حال حاضر ظرفیت تولید برق نیروگاههای هسته‌ای این کشور حدود 23 گیگاوات می‌باشد که تا پایان سال سه راکتور یک گیگاواتی نیز بدان افزوده خواهد شد. بر اساس گزارش اتحادیه World Nuclear Association-WNA ، در حال حاضر 26 نیروگاه اتمی در این کشور در حال ساخت می‌باشند.در این صورت ظرفیت نیرگاههای هسته‌ای چین تا سال 2020 به 49 گیگاوات خواهد رسید که در محدوده هدف تعیین شده خواهد بود.
روسیه نیز گرچه در صدد افزایش ظرفیت نیرگاههای هسته‌ای خود برآمده اما روند معتدل‌تری را دنبال می‌‌کند. در حال حاضر تنها 9 نیروگاه، با ظرفیت 7968 مگاوات، در این کشور در حال ساخت است. شرکت «روس اتم» قصد دارد تا پایان سالجاری دو راکتور را وارد مدار نماید. نماینده شرکت روس اتم در قزاقستان تأکید کرد که طی سال آینده میلادی نیز 3 راکتور اتمی آغاز به کار خواهند کرد. بر اساس گزارش شرکت «روس‌اتم» ، نیروگاه برق هسته‌ای شناور این کشور بنام « آکادمیسین لومونوسوف» به ظرفیت 70 مگاوات طی سال جاری تکمیل خواهد شد. این نیروگاه هسته‌ای بر روی یک کشتی یخ‌شکن روسی ساخته شده و دولت روسیه قصد دارد تا با انتقال چنین نیروگاههایی به سواحل شهرهای کوچک، برق مورد نیاز آنها را تامین نماید.
بازیگر بزرگ بعدی هندوستان می‌باشد. در این کشور 21 راکتور هسته‌ای با ظرفیت کل 5302 مگاوات وجود دارد. اتحادیه جهانی انرژی اتمی گزارش کرده که در سال 2015 این نیروگاهها به 1579 تن اورانیوم برای سوخت خود نیاز خواهند داشت. همچنین شش راکتور با ظرفیت 4300 مگاوات نیز در دست احداث می‌باشند. براساس گزارش این سازمان، میزان تولید داخلی اورانیوم هند، 400 تن در سال است.
آیا تقاضا برای اورانیوم تا سال 2020 پاسخ داده خواهد شد؟ شرکتهای تولیدکننده امیدوارند که با افزایش سطح قیمت اورانیوم به 60 تا 65 دلار( در هر پوند وزنی) ،توسعه ظرفیتهای تولیدی جدید رونق یابد. بر اساس اظهار تولیدکنندگان، در حال حاضر بازار اورانیوم با مازاد تولید 3000 تا 5000 تنی روبرو است. این میزان اورانیوم قادر خواهد بود مصرف سوخت سالانه 10 تا 12 نیروگاه 1000 مگاواتی را تأمین نماید.
شرکت فرانسوی Areva تخمین می‌زند که تا سال 2020 میزان عرضه و تقاضا برای اورانیوم به نقطه سر‌به‌سری رسیده و با افزایش تولید و ایجاد توازن با تقاضا، این روند تا سال 2035 همچنان پایدار بماند. همچنین انتظار می‌رود که سهم پروژه‌های جدید از تولید جهانی اورانیوم، از 20 درصد در سال 2020، به 60 درصد تا سال 2035 افزایش یابد.
در بخش عرضه:
چین سریعترین نرخ رشد تقاضا را در بین مصرف‌کنندگان اورانیوم دارا می باشد. چین در سال 2013 حدود 1450 تن اورانیوم تولید کرده و موفق شده حجم تولید خود را طی دو سال ماقبل آن در همین سطح حفظ کند. در سال 2015 این کشور به 8161 تن اورانیم جهت سوخت نیروگاهی نیاز خواهد داشت. کارشناسان معتقدند که ذخایر اورانیوم این کشور ناچیز و از خلوص پایینی برخوردار است که در نتیجه بهره‌برداری از آن را پر هزینه و اورانیوم آن گران‌قیمت تمام خواهد کرد. بنا بر اظهار آقای «دو یونبین» رئیس سازمان زمین شناسی هسته‌ای چین، طی 60 سال گذشته 350 ذخیره معدنی اورانیوم را در مناطق مختلف این کشور کشف گردیده و با کشف منابع جدید، ذخایر آن طی 15 سال گذشته دو برابر افزایش یافته است. اما کارشناسان نسبت به این آمار با دیده تردید نگاه کرده و معتقدند که هنوز میزان ذخایر کشف شده کافی نمی‌باشد.
علاوه برآن، چین در کشورهای دیگر نیز اقدام به تولید اورانیوم نموده است. این کشور مالکیت بخش عمده معادن مرکزی اورانیوم Husab واقع در نامیبیا را در اختیار داشته و علاوه برآن اقدام به خرید ۵۰ درصد از سهم دارای حق رای معادن « کالاهاری مینرالز» به مبلغ ۲ میلیارد دلار از شرکت «ریو تینتو» نموده است. شرکت «کالاهاری مینرالز» نیز مالک 43 درصد از سهام شرکت استرالیایی Resources Ltd می باشد که دارای حق معدن Husab با ذخیره 187700 تن اورانیوم می باشد. مدیر شرکت چینی CGNPC در نامیبیا عنوان داشت که تا دسامبر 2015 ذخایر اورانیوم در مالکیت شرکتش به یک میلیون تن خواهد رسید.
بر اساس برآورد کارشناسان برای تامین نیاز 23 گیگاواتی نیروگاههای چین، این کشور نیاز به 400 تن سوخت، یا معادل 4000 تن اورانیوم U308 ، در سال خواهد داشت. بر این اساس،اتحادیه جهانی انرژی اتمی معتقد است که بخشی از 8161 تن اورانیوم (9346 تن U308 ) در چین به مصرفی غیر از یوخت نیروگاهی خواهد رسید.
به نظر می رسد که روسیه، با خرید شرکت معدنی Uranium One ، در حال حاضر مالک ارزانترین، مناسبترین و پایدارترین ذخایر اورانیوم در جهان می‌باشد. این شرکت در سال 2014 موفق به تولید 4032 تن اورانیوم با هزینه تولید 14 دلار در هر پوند گردید. بر اساس گزارش WNA تولید داخلی اورانیوم روسیه در سال 2013 به 3135 تن رسید. بر اساس گزارش شرکت فرانسوی Areva میزان تولید روسیه در سال 2014 نیز،3000 تن برآورد می‌گردد.اما شرکت دولتی «روس اتم» میزان تولید اورانیوم در سال 2013 به 8300 تن بالغ گردیده است.به گزارش WNA روسیه در سال 2015 به 4206 تن اورانیوم نیاز خواهد داشت.
کارشناسان معتقدند که عامل شکل دهنده با بازار اورانیوم «قیمت» خواهد بود. هزینه تولید اورانیوم برای شرکت Uranium One در قزاقستان، 14 دلار\پوند می‌باشد. شرکت Cameco ، که بخش عمده معادنش در کانادا قرار دارد، نیز با هزینه تولید 27.96 دلار کانادا در هر پوند روبرو بوده و انتظار دارد که این هزینه افزایش یابد.
آیا کشورها ترجیح می‌دهند اورانیوم مورد نیاز خود را از منابع خارجی خریداری کرده و یا منابع داخلی خود را توسعه دهند. بنظر می‌آید چین و روسیه مورد دوم را انتخاب کرده و هند مورد اول را. نکته مهم این است که آیا یک دولت از انگیزه و امکانات لازم برای تملک ذخایر جدید اورانیوم برخوردار هست یا خیر. به گفته مدیر یکی از شرکتهای فعال در این زمینه: « فرد ممکن است در تفاوت بین هزینه خرید سوخت هسته‌ای با هزینه خرید و توسعه معدن اورانیوم سردرگم شود.منطق این امر شاید مشابه خرید خانه باشد. در حالیکه هزینه‌های جاری یک خانه شاید برای بسیاری از ما چندان اهمیتی نداشته باشد، اما از آنجا که پولی برای خرید آن نداریم بسیار غیر منطقی خواهد بود.»
یک دیدگاه سنتی می‌گوید که هزینه‌های تولید و تامین نقدینگی در نزد شرکتهای دولتی فعال در زمینه بهره‌برداری اورانیوم یا تولید سوخت هسته‌ای، عامل تعیین کننده‌ای محسوب نمی‌شود. در عمل دولتها بدنبال تهیه ارزانترین منبع اورانیوم برای تامین انرژی مورد نیاز خود بوده و اکراهی ندارند که به سایر روشها متوسل شوند. این نگرش بر بازار جهانی اورانیوم تاثیر گذار خواهد بود. چراکه شرکتهای دولتی با توسل به روشهای ارزان قیمت‌تر تولیدی، که کارایی کمتری نیز دارند، عملاً دسترسی به اورانیوم ارزانتر را محدود خواهند نمود.
در بحث قیمت نیز، شرکتهای تولیدکننده اورانیوم به قیمتهای نقدی و آتی اشاره دارند. از قیمتهای نقدی برای برآوردهای درازمدت استفاده می‌شود اما تأثیر آن متغییر است. اما قیمتهای آتی یا مدت‌دار مطلوبیت بیشتری نزد شرکتها داشته واین امر طی چهار سال گذشته مشهودتر شده است.
کار آسانی نیست که درک کنیم چه عواملی بر قیمتهای نقدی تأثیر‌گذار هستند. در نوامبرسال 2013 قیمتها نسبت به تعطیل شدن مجتمع Kayelekera و وقوع دو حادثه در معادن شرکت ریو تنتو، که منجر به کاهش 50 درصدی تولید این شرکت گردید، هیچ عکس‌‌العملی نشان نداد و در ماه ژوئن 2014 قیمتهای شرکت Cameco برای U308 حدود 28.23 دلار در هر پوند باقیماند. همچنین علیرغم بکار افتادن راکتورهای اتمی جدید در چین و افزوده شدن 4 گیگاوات به ظرفیت تولید برق این کشور طی سه ماهه اول سال 2015، تغییری در قیمتهای نقدی مشاهده نگردید.
کاهش قیمت نقدی بدترین تأثیر خود را بر شرکتهای کوچک خواهد گذاشت.چراکه قادر به حفاظت از خود در معاملات آتی دراز مدت نبوده و هنگامیکه تقاضا مجدداً به بازار بر می‌گردد، رقبایشان فرصت را از آنان گرفته‌اند.
بازار اورانیوم تاکنون شاهد کاهش قیمتها به زیر 20 دلار در هر پوند نیز بوده است. پس دور از انتظار نیست که این روند بار دیگر باز گردد. اما شاید این احتمال صرفاً یک فرضیه باشد، چرا که حتی شرکتهای دولتی، و حتی Kaatomprom نیز، توانایی پاسخگویی به چنین قیمتی نخواهند بود.