کارشناسان و تحلیلگران بازار سرمایه از حجم و ارزش پایین معاملات به‌عنوان نشانه‌ای برای انتظار بازار برای ورود نقدینگی مناسب نام می‌برند؛ نقدینگی که از قابلیت ماندگاری بالایی در بازار برخوردار باشد و با کمترین تغییرات بازار از آن خارج نشود. اگرچه در کنار تصمیم وزیر اقتصاد، رئیس سازمان بورس نیز برای جذب این نقدینگی سه تصمیم مهم که شامل افزایش دامنه نوسان، توقف عرضه‌های اولیه و انتشار مستقیم اطلاعات ناشران بورسی روی سامانه کدال می‌شود را در پیش گرفت تا به واسطه رفع ابهام از مذاکرات هسته‌ای، کاهش نرخ سود بانکی، رکود در بازارهای رقیب و نیز فرارسیدن فصل مجامع شرکت‌ها و تقسیم سود، بر جذابیت این بازار بیفزاید، اما به نظر می‌رسد که این اقدامات هنوز به مذاق سرمایه‌گذاران خوش نیامده تا به این واسطه منجر به حرکت پول‌های پارک شده از بازار پول به سمت بازار سرمایه شود.
یک کارشناس بازار سرمایه، از بازار سرمایه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای حیاتی اقتصاد بازار آزاد که در آن عرضه و تقاضا عامل تعیین‌کننده قیمت و ارزش واقعی است، نام برد. سیاوش صبور با توجه به اهمیت نقش عرضه و تقاضا در بورس تهران مانند هر بورس دیگری در قیمت‌گذاری، تفاوت بورس تهران نسبت به سایر بورس‌ها را مورد اشاره قرار داد و اظهار کرد: در بورس تهران در سمت عرضه شرایطی وجود دارد که اجازه می‌دهد دولتی‌ها و نیمه دولتی‌ها در زمان لزوم دست به ماشه شوند و عطش تقاضا را نه در یک هفته یا چند روز بلکه در چند ساعت فرو بنشانند. البته این عرضه‌ها اگر به‌صورت نرمال و منطقی باشند، هیچ ایرادی نمی‌توان گرفت و موجب افزایش نقدشوندگی نیز خواهد شد.
وی از استفاده و به‌کارگیری ابزارهای کنترلی از جمله اعمال محدودیت سفارش‌گذاری برای نماد تازه‌وارد «مبین» یا محدودیت در اعمال حجم به‌عنوان اقداماتی در سمت تقاضا یاد و اضافه کرد که این قبیل اقدامات در عرضه و تقاضا سبب شده است بورس در کوتاه‌مدت به بازاری کنترل‌شونده به جای بازار آزاد تبدیل شود.
این کارشناس بازار سرمایه در برابر این سوال که آیا روند کنونی بورس قابل توجیه است یا نه؟ چرا با وجود تفاهم لوزان قیمت‌ها به 2 تا 3 ماه پیش بازگشته‌اند و در حقیقت سرمایه‌ها کجا هستند، عنوان کرد: اینکه آیا بازار شامل فاکتورهای جزئی اثر‌پذیر است یا فاکتورهای جزئی تشکیل‌دهنده روند کلی، موضوعی قابل چالش است و نمی‌توان از یک زاویه به آن نگاه کرد؛ اما حقیقت امر و نقطه مشترک آن است که باید هر فاکتور جزئی را از لحاظ قدرت (اثر‌گذاری بر سرمایه)، زمان و هدف مورد تحلیل قرار داد.
صبور ادامه داد: برای بررسی دقیق‌تر و علمی‌تر پدیده‌های نوظهور در بورس (مانند آنچه این روزها رخ داده است و تحلیلگران عمدتا پاسخی برای یافتن چرایی روند نزولی ندارند) باید کمی هم از تجربیات بازارهای بین‌المللی استفاده کرد و البته چاشنی تجربیات داخلی را به آن افزود.
بر این اساس وی یک مفهوم بنیادی در کلیه بازارهای کارآ، نیمه‌کارآ یا کارآیی ضعیف را مورد اشاره قرار داد؛ مفهومی که با پول تعریف می‌شود و اهمیت بالایی دارد.
وی این مفهوم را پول هوشمند عنوان و آن را سرمایه جدیدی معرفی کرد که به‌عنوان سرمایه نهادی و به شکلی منسجم وارد بازار می‌شود و نه صرفا سرمایه‌گذاری‌های مستقل و اندک. در زمانی که پول هوشمند وارد می‌شود عمدتا خرده‌فروشی منسجم در بازار افزایش یافته و حجم معاملات به واسطه ورود سرمایه‌های درشت به‌صورت منسجم افزایش می‌یابد.
این کارشناس بازار سرمایه نکته قابل اهمیت را ورود این سرمایه به بازار ذکر کرد که معمولا قیمت‌ها در سطوحی مشخص ثابت می‌مانند و افزایش ناگهانی قیمت به خصوص در هنگام ورود پول هوشمند دیده نمی‌شود. در این میان هر چه این تحولات در بازه بزرگتری رخ دهند، قدرت آن روند بیشتر خواهد بود.
وی ادامه داد: حجم بالای معاملات به خصوص توسط بازیگران ثانویه، قیمت را به سمت بالا هدایت می‌کند و با رشد قیمتی، عمده بازیگران اصلی (وارد‌کنندگان پول هوشمند) اقدام به شناسایی سود و خروج از بازار در قله‌ها می‌کنند و در این محل خرید در بالاترین قیمت‌ها برای سهامداران خرد و اصطلاحا موج‌سواران رخ می‌دهد.
صبور در برابر این سوال که آیا روند پول هوشمند در بورس تهران هم رخ می‌دهد یا نسخه‌های بازارهای بین‌المللی در بورس تهران بی‌اثر است، پاسخ داد: با توجه به شواهد موجود، پدیده پول هوشمند نه یک بار بلکه دوبار طی چند ماه اخیر در بورس تهران رخ داده است.وی ادامه داد: مطابق روند شاخص کل، پدیده پول هوشمند نخستین بار در یک بازه حدودا 25 روزه در مهر ماه سال 93 رخ داد و این موضوع در بهمن و اسفند 93 به مدت 40 روز کاری مجددا تکرار شد. این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: هر دو دوره مذکور پیش از نشست مهم مذاکرات ایران با 1+5 رخ دادند و در هر دو، شاخص کل تا سقفی که تحلیلگران تکنیکال به آن معتقدند، رشد کرد.
وی معتقد است که عوامل فاندامنتالی (بنیادی)، موجب ایجاد پدیده پول هوشمند شد اما توقف روند همزمان با عرضه‌های بسیار سنگین و بی‌سابقه توسط حقوقی‌ها و کلیت بازار رخ داد. از سوی دیگر اغلب‌خریدهای سهام در کف‌های قیمتی و زمانی صورت گرفته است که کلیت بازار در خواب زمستانی بوده و عملا کمتر امیدی به بازگشت وجود داشت.
صبور در مورد قدرت معاملات پول هوشمند نیز گفت: پول هوشمند در دوره دوم در مقایسه با پدیده نخست قدرتی بیش از 3 برابری داشته است؛ به آن معنا که امیدواری در رفع تحریم‌ها در دور نهایی مذاکرات لوزان بسیار بیشتر از ژنو بود (در اینجا فرض شده است که بتوان مجموعه بازار را با شاخص کل سنجید اما ممکن است در واقعیت میزان رشد سهام متفاوت از مقدار نشان داده شده در شاخص باشد). این کارشناس بازار سرمایه از احتمال رفع ریسک سیستماتیک بازار (رفع تحریم‌ها) به‌عنوان مساله ای نام برد که قدرت بالایی به حرکت این پول به بازار داد به گونه ای که کمتر کسی انتظار تعادل زودهنگام آن را داشت و اهداف بالایی در میان بازار برای سهام مختلف شنیده می‌شد.
وی درخصوص قدرت حرکت آخر پول هوشمند، به معاملات بازار سرمایه در هفدهم فروردین ماه اشاره و از آن به‌عنوان زمانی یاد کرد که بیشترین ارزش معاملات بورس در دوره رکود رخ داده است؛ به‌گونه‌ای که این معاملات حدود 742 میلیارد تومانی بورس (بدون احتساب سایر بازارها) توانست عطش تقاضا را برطرف سازد؛ ضمن آنکه در روزهای بعد نیز پس‌لرزه‌های معاملات ادامه یافت و حجم‌های قابل توجهی را به خود اختصاص داد.
صبور ادامه داد: میزان این فروکش در بازه دو تا سه روزه بسیار قوی بود به‌طوری که بورس تهران که عموما در بهترین حالت طی 16 ماه اخیر به‌طور متوسط ارزش روزانه‌ای معادل 150 تا 160 میلیارد تومان را تجربه می‌کرد با عرضه مجموعا 1000 میلیارد تومانی راهی برای صعود بیشتر نداشت.
تغییرات روز گذشته شاخص کل بورس
دنیای اقتصاد