با صادرات ۲۰۵ تخته فرش دستباف از استان کرمانشاه می‌توان گفت طلسم صادرات این فرش پس از گذشت سال‌ها شکسته شد. فرش کرمانشاهی همواره رونق خوبی در داخل کشور داشته اما صادرات آن به کشورهای خارجی ۲۰ سال با مانع مواجه شده بود.
به گفته کارشناسان، تولید فرش دستباف در استان کرمانشاه شغل دوم مردم این استان محسوب شده و بسیاری از زنان کرمانشاهی در منازل خود به فرشبافی اشتغال دارند. همچنین در این استان حدود ۷۰ کارگاه فرشبافی وجود دارد که به صورت متمرکز و غیرمتمرکز به تولید فرش می‌پردازند. گرچه مردم استان کرمانشاه برای گذران زندگی خود به صورت سفارشی طرح فرش تبریز و شیراز را می‌بافند، اما استان کرمانشاه طرح‌های بیجار، بازو بندی، حسین آباد، گلسرخ، سورن آباد، دوگل حبشی، اکبرآباد و گلابی را از سال‌های دور در نقش و نگار فرش‌های خود حفظ کرده است.
در شهرستان سنقر که مرکز تولید فرش دستباف در استان کرمانشاه است، فرش‌هایی از ۱۲ رج تا ۸۰ رج بافته می‌شوند. بیشترین درآمد مردم این شهرستان از فرشبافی حاصل می‌شود. از مرحله نخست تولید تا فرش‌های بافته شده آماده تحویل، همگی در این شهرستان انجام می‌شوند.
مدیران استان کرمانشاه پس از پیگیری‌های فراوان موفق شدند حدود ۱۴ هزار و ۳۰۰ نفر از بافندگان روستایی استان کرمانشاه را از مزایای بیمه تامین اجتماعی بهره‌مند کنند.
علی رضا چراغی، رییس اداره فرش استان کرمانشاه به صمت می‌گوید: پس از گذشت ۲۰ سال توسط یکی از تولیدکنندگان فرش دستباف، این محصول را صادر کردیم و این کار شروع موفقی برای آینده است. امسال حدود ۲ تن معادل ۲۰۵ تخته فرش به کشور عراق صادر کردیم. بیشتر فرش‌های بافته شده در کرمانشاه از سوی تاجران کرمانشاهی به تهران منتقل شده و از گمرک پایتخت به دیگر نقاط جهان صادر می‌شود. زمینه صادرات فرش از کرمانشاه توسط یکی از تولیدکنندگان کرمانشاهی فراهم شده و با همکاری اداره فرش و اداره گمرک استان کرمانشاه پس از مدت‌ها فرش این استان از گمرک استان کرمانشاه صادر شد.
او می‌افزاید: به طور معمول فرش‌های کرمانشاهی همواره فروش خوبی داشته و فرشبافان این استان هرگز مشکلی در حوزه بازار و خریدار نداشتند. بسیاری از بافندگان کرمانشاهی از شهرهای تبریز و شیراز سفارش گرفته و فرش‌های آنها به صورت سفارشی به استان‌های آذربایجان شرقی و استان فارس ارسال می‌شوند. امروزه تولیدکنندگان با توجه به سفارش فرش خود را می‌بافند و اگر سفارش بافت فرش‌های تبریزی و یا دیگر طرح‌ها به آنها داده شود، فرش‌های استان‌های دیگر را می‌بافند که فرش‌های سفارشی در بیشتر موارد برای صادر کردن به کشورهای دیگر بافته می‌شوند.
چراغی عنوان می‌کند: در چند سال گذشته نظارت شدیدی بر بیمه فرشبافان و قالیبافان استان کرمانشاه اعمال کرده‌ایم و فرشبافان نیز تولیدات خوبی را به بازار ارائه کرده‌اند. گرچه آمارهای میزان تولیدات فرش به دلیل خانگی بودن شغل فرشبافی هرگز دقیق نیست اما با توجه به آماری که از بافندگان فرش استان کرمانشاه گرفتیم سال گذشته حدود ۴۸ هزار متر مربع فرش در استان کرمانشاه بافته شده است. بیشتر این فرش‌ها به استان‌های دیگر یا به خارج از کشور ارسال شده‌اند. عمده فعالان در حوزه فرش دستباف استان کرمانشاه بافندگان خانگی هستند. به جز این افراد بیش از ۷۰ کارگاه فرشبافی به صورت متمرکز و غیرمتمرکز در استان کرمانشاه موجود بوده که عمده بافندگان ما زیر نظر این کارگاه‌ها به تولید فرش می‌پردازند.
او می‌گوید: در سال‌های گذشته برای اجرای قانون بیمه فرشبافان استان کرمانشاه تعامل خوبی با اداره تامین اجتماعی این استان داشتیم و درحال‌حاضر حدود ۱۴ هزار و ۳۰۰ نفر از بافندگان روستایی استان کرمانشاه در حال استفاده از مزایای بیمه قالیبافی هستند. این افراد عمده تولیدات فرشبافی را انجام داده و ما نظارت مستقیم بر تولیدات این افراد داریم. به گفته چراغی، اداره فرش استان کرمانشاه هر ساله در این استان نمایشگاه تخصصی فرش در اردیبهشت یا خرداد ماه برگزار می‌کند. در ۱۸ خرداد ماه امسال نیز قرار است این نمایشگاه برگزار شود. از فرشبافان استان کرمانشاه و سایر استان‌ها برای حضور در این نمایشگاه دعوت می‌شود. در این نمایشگاه تولیدکنندگان فرش دستباف بازار خوبی برای فروش فرش‌های خود دارند. در آبان ماه امسال نیز نمایشگاه فرش برگزار می‌شود که این نمایشگاه ویژه تولیدکنندگان و فرشبافان استان کرمانشاه بوده و همواره از فروش خود در این نمایشگاه راضی هستند.
او می‌افزاید: بیشتر طرح‌های قدیمی فرش استان کرمانشاه در این استان بافته می‌شوند اما بیشتر تولیدکنندگان ما با توجه به سفارش مشتری طرح فرش را انتخاب کرده و تنها برخی از کارگاه‌های فرشبافی استان کرمانشاه از طراحان فرش نیز استفاده می‌کنند.
بازار متلاطم فرش کرمانشاه
گرچه مدیران استان کرمانشاه معتقدند که بازار فروش فرش‌های کرمانشاهی همواره از رونق برخوردار بوده اما تولیدکنندگان می‌گویند که درحال‌حاضر بازار فرش این استان با مشکلات بی‌شماری مواجه شده است.
محمد نادر حیدریان مدیرعامل شرکت تعاونی فرش دستباف به صمت می‌گوید: سنقر مرکز تولید و بافندگی فرش در استان کرمانشاه بوده و حدود ۹۰ درصد از فرش‌های استان کرمانشاه در این شهرستان بافته می‌شود. گره بافت این فرش‌ها، گره ترکی بوده و تقریبا تمام طرح‌های فرش‌های کشور در این شهرستان بافته می‌شوند. بسیاری از طرح‌هایی که در این استان بافته می‌شوند ادغامی از طرح‌های مختلف هستند طرح‌هایی که از گذشته در این منطقه بوده مانند طرح‌های بیجار، بازو بندی، حسین آباد، گلسرخ، سورن آباد، دوگل حبشی، اکبرآباد و گلابی که در این منطقه بافته می‌شوند.
به گفته او درحال‌حاضر طرح‌ها را به نام مناطق مختلف می‌شناسند. در سنقر فرشبافی برای تکمیل معاش زندگی بوده و شغل نخست مردم این منطقه نیست. بیشتر بافندگان فرش در این شهرستان خانم‌ها هستند. حیدریان عنوان می‌کند: در سنقر مشکلات بسیاری در حوزه فرشبافی وجود دارد. به عنوان نمونه حتی جاده مناسبی برای دسترسی به این شهرستان وجود ندارد و حمل‌ونقل فرش‌ها همواره با مشکلات بسیاری همراه است. همچنین شرایط بازار فرش نیز مناسب نبوده که موجب کاهش قیمت فرش‌ها شده و کشورهای دیگر با قیمت اندک فرش‌های خود را به ایران ارسال می‌کنند. نیمی از درآمد مردم سنقر از پشمی که برای بافت فرش به کار می‌رود گرفته تا فرش‌های بافته شده از فرشبافی حاصل می‌شود.
او می‌گوید: کارگاه فرشبافی من به صورت نیمه متمرکز فعالیت می‌کند؛ این کارگاه ۱۰ نفر کارمند ثابت داشته و ۶۰۰ قرارداد فرشبافی برای تولید ۶۰۰ تخته فرش در تمام اندازه‌ها و تمام طرح و رنگ‌ها در آن منعقد شده است. کارگاه ما سالانه هزار و ۲۰۰ تخته فرش تولید می‌کند. محصولات تولید شده در این کارگاه؛ فرش، گبه و تابلو فرش هستند. قیمت این فرش‌ها متری ۵۰۰ هزار تومان است. از ۱۲ رج تا ۸۰ رج در سنقر فرش بافته می‌شود. فرش‌های ما به تهران و شیراز ارسال می‌شوند.
فرش کرمانشاه ریشه تاریخی دارد
به گفته کارشناسان، هنر فرشبافی میان مردم کرمانشاه ریشه تاریخی دارد. مردم این استان با بافندگی به اقتصاد خانواده کمک می‌کنند.
نصرت الله سپهر، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه به صمت می‌گوید: به دلیل بافت یکدستی که فرش استان کرمانشاه دارد از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. هنر فرشبافی متعلق به ایرانیان بوده و مردم ایران تجربه‌ای به قدمت تاریخ در حوزه فرشبافی دارند. با وجود این تجربه چند هزار ساله، شرایط آب و هوایی استان کرمانشاه و روحیه هنرمندانه مردم این استان، مردم استان کرمانشاه همواره در فصل زمستان به فرشبافی می‌پردازند تا از این طریق به اقتصاد خانواده کمک کنند. مردم این سرزمین مردم کوشایی بوده و فرهنگ کار و تلاش در میان مردم کرمانشاه ریشه تاریخی دارد.
او می‌افزاید: این موارد بر بافت فرش کرمانشاهی تاثیر گذاشت و موجب شد تا نوآوری‌ها و ابتکاراتی را در حوزه طرح و نقش و رنگ فرش داشته باشیم. به ویژه فرش‌های حسین آباد سنقر، فرش سید عبدالله، فرش سیخ کبابی، فرش دوگل، فرش سه گل و... از جمله فرش‌هایی هستند که در این استان تولید می‌شوند. استان کرمانشاه دارای مواد اولیه مرغوبی برای فرشبافی بوده و لوازم اندکی برای بافت فرش در این استان نیاز است. این موارد دست به‌دست هم داده تا فرشبافی در استان کرمانشاه رونق خوبی داشته باشد. همین ویژگی‌ها در بازار خارج از کشور جای خود را پیدا کرد و موجب شد تا شناسنامه خاص و ویژه باشد. این خاص بودن به دلیل مواد اولیه مرغوب، روحیه هنرمندی مردم استان کرمانشاه و شیوه‌های جدید نوآورانه در حوزه فرشبافی بود.
سپهر عنوان می‌کند: از سوی اداره میراث فرهنگی استان کرمانشاه اقداماتی در جهت بهبود اوضاع فرشبافی در این استان انجام شده، به عنوان نمونه کارگاه‌های فرشبافی در استان کرمانشاه را توسعه دادیم، کارگاه‌ها و مغازه‌هایی را در اختیار هنرمندان فرشبافی قرار دادیم. دوره‌های آموزشی مصالح و مواد خام فرشبافی را برگزار کردیم.
روزنامه صمت