محمد سعیدی و سیروس ناصری در این نشست خبری، از تعاطی افکار متخصصان ایرانی با بازرسان آژانس در سالهای گذشته گفتند و این که تیم مذاکره کننده وارث بدترین وضعیت ممکن است؛ وضعیتی که به مراتب بدتر از پذیرش پروتکل الحاقی است.
بدترین رابطه ایران و آژانس
سیروس ناصری عضو اسبق تیم مذاکره کننده ایران رابطه با آژانس بین المللی انرژی اتمی را ارزیابی کرد و گفت : وضعیت فعلی روابط با آژانس بسیار بد است. یکی از مصیبت هایی که دکتر ظریف و مسوولان تیم مذاکره کننده با آن مواجه هستند همین است. به لحاظ روابط با آژانس در وضعیتی قرار گرفته اند که هر ناظر بی طرفی می گوید هیچ راه حلی ندارد.
عضو اسبق تیم مذاکره کننده هسته ای افزود: ممکن است ما آمریکا را در بحث غنی سازی وادار به تسلیم کنیم اما وضعیت آژانس را طوری طراحی کرده اند که جز تسلیم راهی نیست؛ البته ایران تسلیم نخواهد شد و آژانس در نهایت کوتاه خواهد آمد.
وی شبهه ای را مطرح کرد که در روزهای اخیر به آن دامن زده می شود و آن اینکه مجموعه مذاکره کننده در گذشته دسترسی به مکان های حساس را ساده گرفته بود و اکنون هم همینطور با این مساله برخورد می کند.
ناصری توضیح داد: اتفاقا، هم در آن زمان بسیار سخت گرفته شد و هم در این زمان. ایران عضو معاهده عدم اشاعه است؛ پیرو این معاهده ، ایران پادمان جامع را با آژانس پذیرفته است. آژانس در سال 2003 در مقطعی رگه هایی از غنی سازی های در حد 95 درصد به بالا در ایران پیدا کرده بودند که ما می گفتیم آلودگی است و آنها می گفتند نشانه برنامه نظامی است و آخر ثابت شد که آلودگی بوده است.
عضو اسبق تیم مذاکره کننده هسته ای گفت: این مساله موضوع ایران را تحت ماده 18 قرار داد. طبق ماده 18، کشوری که طرف پادمان است موظف است به هر نوع بازرسی که آژانس بخواهد تن دهد. به این می گویند بازرسی ویژه .به طور شفاهی منتقل شده بود که برنامه بازرسی ویژه وجود دارد. صحبت از این شد که اگر ما قرار باشد این وضعیت را مدیریت کنیم، فعلا در بازرسی ویژه هستیم یعنی روش بازرسی به طور کامل توسط آژانس تعریف و دیکته می شد و مکلف به اجرا هستیم و اگر اجرا نکنیم تخلف کرده ا یم و به ماده 19 و شورای امنیت می رویم.
وی افزود: ما با مجموعه حرکت هایی که کردیم از ماده 18 خارج شدیم، یعنی 'اقدامات فوری و اساسی' را دیگر در قطعنامه ها ندیدید تا نوامبر 2011 (1390) که دوباره این عبارت برگشت. اکنون ما متاسفانه در شرایطی هستیم که بر مبنای پادمان متعهد به آن هستیم، متعهد به پذیرش بازرسی ویژه هستیم که بسیار خطرناک است. باید راهی پیدا کنیم که از این وضعیت فاجعه آمیزخارج شویم.
ناصری گفت: متاسفانه دکتر ظریف در شرایطی وارد مذاکرات شد که یک کیفرخواست جامع تفصیلی 12 ماده ای در آژانس بر مبنای پادمان علیه ایران به طور رسمی و مستند مطرح شده بود. این استنادات تقلبی است و کار سی آی ای و موساد بوده ولی متاسفانه همین مسایل وضعیتی ایجاد کرد که آژانس در گزارش هایش این مسایل را از سال 2011 گنجانده و تکرار کرده است.
وی اضافه کرد: مسوولان انها را رد کردند اما بعد از مدتی به مذاکره در این موارد پرداختند و به این ترتیب صلاحیت آژانس را در طرح این اتهامات پذیرفتند؛ پس، یک کیفرخواست 12 ماده ای داریم که این 12 ماده تقریبا هر بخش جزیی و کلی را که مربوط به یک برنامه نظامی هسته ای است شامل می شود و دکتر ظریف باید یک چنین پرونده بسیار دشواری را حل کند.
ناصری گفت: آیا واقعا درست، منطقی و منصفانه بود که ایران با چنین کیفرخواست مستندی به طور رسمی مواجه شود؟ قطعا نه؛ ولی اکنون هست و وضعیت برنامه هسته ای ایران عادی نخواهد شد تا این مساله به نحوی حل شود.
پروتکل از بازرسی ویژه بهتر است
وی درباره برون رفت از این وضعیت گفت: یک راه این است که بگوییم کاری نکنیم و وضعیت همینطور باقی بماند و اعتنا نکنیم. یک روش دیگر این است که بگوییم با این شرایط مواجه هستیم و باید به آن تن دهیم . در این چارچوب ها نگاه به پروتکل معنا پیدا می کند که پروتکل از بازرسی ویژه به مراتب بهتر است.
ناصری اظهار داشت: الان که در وضعیت بازرسی ویژه هستیم، اگر آژانس دسترسی هایی بخواهد باید داشته باشد و در همه دولت ها دسترسی هایی به او داده شده است. فرض کنید در سال 2011 حدود 260 تا 270 دسترسی به آژانس دادیم در سالی که آژانس چنین با ما دشمنی کرده است.
وی تاکید کرد: مهم این است که بتوانیم برای هرکار خود برنامه مدون و حساب شده داشته باشیم تا بتوانیم به هدفمان برسیم. هدف امروز ما این است که به نوعی از این اتهامات رهایی پیدا کنیم و در آینده تحت بازرسی ویژه نباشیم.
عضو اسبق تیم مذاکره کننده هسته ای ایران گفت: نظر شخص من این است که موارد گذشته را اصلا قبول نداریم؛ اساسش غلط است. یکی از آن موارد مدرک محکمه پسند ندارد. آژانس خودش با فشار آمریکایی ها این موارد را آورده اند، خودشان هم آن را حل کنند؛ اگر طرف مقابل می گوید بدون برطرف کردن این مسایل، توافق حاصل نیست، خودشان ان را برطرف کنند؛ اما اگر نیت و اراده منطقی وجود داشته باشد و حسن نیت از خود نشان دهند، می توانیم بنشینیم و صحبت کنیم. این پاشنه آشیل ما نیست، پاشنه آشیل طرف مقابل است.
انکار آژانس برای امتیاز گیری 1+5
محمد سعیدی در پاسخ به این سوال که آیا آن طور که مذاکره کنندگان ایرانی می گویند PMD در چارچوب سیاسی قابل حل است، گفت: PMD بحث جدیدی نیست. در سال 2006 برای اولین بار آژانس این مساله را مطرح کرد که ایران احتمالا فعالیت های نظامی داشته است.
معاون سابق سازمان انرژی اتمی افزود: از اول مشخص بود اسناد و مدارکی که آژانس ارایه می دهد کذب و ساختگی است . برای اینکه همان زمان این موضوع و مسائل باقیمانده را حل کنیم آقای لاریجانی مدالیته ای با اقای البرادعی، مدیرکل آژانس تنظیم کرد که شامل 6 موضوع باقی مانده از 1985 و بحث PMD بود.
وی اضافه کرد: آن 6 موضوع علی رغم اینکه سالهای زیادی از آن می گذشت به خوبی حل شد. در آن دوران اتفاقا علاوه بر ارائه اسناد و مدارک ساعت ها و روزها و هفته ها در وین و تهران بر سر آن بحث کردیم. یکی از اینها بحث منشا آلودگی ها بود که یک داستانی 18 ساله بود.
عضو اسبق تیم مذاکره کننده هسته ای موضوع بعدی را پلوتونیوم و پلونیوم عنوان کرد و گفت: بسیاری موضوعات دیگر و شش موضوع مطرح شده با گفت و گو، ارائه اسناد دقیق و حساب شده و بعضی مواقع با مصاحبه حل شد. این مصاحبه نه اینکه مصاحبه باشد، در حقیقت بازرسان آژانس در ارتباط با موضوعات هسته ای نوعی تعامل و تعاطی افکار با کارشناسان کشور می کنند تا پازل های خالی خود را که باید به شورای حکام ارائه کنند، پر کنند. در حقیقت نوعی تعاطی فکر بین متخصصان ما و آژانس است.
سعیدی افزود: آن زمان آژانس اعلام کرد که آن شش موضوع حل شده. ماحصل ارائه اسناد و گفت و گو با متخصصان ما بود. متخصصان چنان خوب کارشناسان آژانس رامتقاعد کردند که مسائل باقیمانده 18 ساله، کاملا حذف شد.
معاون اسبق سازمان انرژی اتمی گفت: اما موضوع باقیمانده PMD بود که آژانس در این نقطه یک تخطی کرد. توافقی که در آن دوره با آژانس شده بود این بود که آژانس سوالات خود را مطرح کند و حتی اگر لازم باشد با یکی دو نفر صحبت و اعلام کند.
ناصری در تکمیل این بخش گفت: البته در آن زمان به نام مطالعات ادعایی بود و بعد تغییر اسم پیداکرد و به عنوان PMD مطرح شد.
سعیدی ادامه داد: البته از لحاظ محتوا یکی بود. توافق ما با آژانس این بود که سوالات را مطرح کند و پاسخ ها داده می شود. حتی اگر لازم بود با متخصصانی که درگیر این موضوعات هستند می توانید صحبت کنید. بعد از ارائه گزارش ایران که 117 صفحه بود و چند صفحه هم بعدا به آن اضافه شد، آژانس هیچ تاییدیه ای ارائه نداد.
وی افزود: عملا دست آژانس بسته شد ابهامی برای آژانس نمانده بود. تا یکی دو سال بعد که مجددا با عنوان PMD موضوعاتی را مطرح کرد.
آژانس تخطی کرد
معاون اسبق سازمان انرژی اتمی گفت: واقعیت اینجا است که آژانس عملکردی درستی از خود نشان نداد. می توانست با تعهدی که به ما داده بود این موضوع را تمام شده اعلام کند ولی بعدها به دلیل اینکه مدیر کل آژانس عوض شد و آقای آمانو با تیم و رویکرد جدید آمدند، مساله تغییر پیدا کرد.
در حالی که ایران به تعهداتش در مورد این موضوع به خوبی عمل کرده بود و ساعت ها در تهیه آن اسناد کار کرده بود، آژانس در آن مرحله یک خلاف آشکار انجام داد.
سعیدی گفت: گزارش های بعدی که آژانس به عنوانPMD ارایه داد، همان موارد گذشته بود، منتها با زبان و عبارتی دیگر. در همان دوران، وقتی این اطلاعات داده می شد خودشان به طور غیر رسمی اطلاع می دادند که این اطلاعات از کانال هایی به دست ما رسیده که البته مشخص بود از کجا.
معاون اسبق سازمان انرژی اتمی اظهار داشت: به تعبیر دیگه همه اطلاعاتی که آن کانال های محرمانه به آژانس داده بودد با بازدید های آژانس از پارچین انجام دادند عملا بی پایه بود و نادرستی آنها مشخص بود. عملا آژانس می گفت می خواهم از این نقطه بازدید کنم و اجازه بازدید به بازرسان داده می شد و اجازه نمونه برداری هم داده می شد اما هیچ گاه نه در نمونه برداری و نه در بازرسی ها جواب مثبت نمی گرفتند.
وی نتیجه گرفت: به نظر می رسد نوع رویکردی که آژانس در خصوص PMD با ایران برخورد می کند، بهانه ای بیشتر نیست و برای این است که 1+5 بتواند در حوزه سیاسی امتیازات بیشتری بگیرد. تمام اطلاعات مرتبط با PMD در آژانس نه مبانی حقوقی و نه هیچ مبانی فنی دارد.
گزینه های پیش رو
در پاسخ به این سوال که گزینه های پیش روی ایران در مقابل این اتهامات چه خواهد بود، ناصری گفت: یک گزینه این است که هیچ کاری نکنیم؛ بالاخره آمریکا و 1+5 یا با این وضعیت توافق می کنند یا نمی کنند؛ البته برداشت من این است که حتی اگر هیچ کاری نکنیم آنها ناچار می شوند توافق کنند.
عضو پیشین تیم مذاکره کننده هسته ای افزود: گزینه دوم مسیر حقوقی برای این اتهام هاست. البته بهتر بود این مسیر زودتر شروع می شد؛ چون فرایندهای حقوقی طولانی و چند ساله است. همان زمان که این اتهامات بدون سند مطرح شد، قاعدتا ما باید موضوع را به داوری پادمان ارجاع می دادیم.
ناصری در توضیح این نکته گفت: آژانس فقط حق دارد بر اساس مصوبه کنفرانس بازنگری و تمدید معاهده عدم اشاعه در مواردی که مدرک معتبر داشته باشد ادعایی را مطرح و پیگیری کند. حال آن که آنچه آژانس علیه ایران در آن مقطع سالهای90 – 89 مطرح کرد هیچ سند معتبری پشتوانه اش نبود.
وی اضافه کرد: اگر آن زمان به داوری ارجاع شده بود حتما ما الان در موقعیت قوی تری می توانستیم با آژانس و 1+5 بحث کنیم.
عضو پیشین تیم مذاکره کننده هسته ای گفت: روش دیگر ، روش فنی است، یعنی وارد بحث فنی با آژانس شویم. ما مجموعه ظرفیت و توانمان بسیار بالاست، تجربه ای که در 10 سال گذشته برای ورود به موضوعاتی که آژانس مطرح می کند و خروج موفق از آن داشتیم موثر است. پیش از این سخت ترین مباحث از طریق فنی حل شده است.
ناصری روش دیگر را « سیاسی» ذکر کرد و گفت در این روش با طرف های مذاکره به این نتیجه برسیم که آنها آژانس را مکلف کنند گذشته را پاک کند.
ناصری احتمال داد که در نهایت ترکیبی از این روشها به حل موضوع بینجامد.
او گفت: ما در این مورد چندان اصرار نداریم، علی رغم یک کیفرخواست واقعا ناحق و ظالمانه 12 ماده ای، اگر 1+5 با ما موافقت کند که برنامه هسته ای مان را ادامه دهیم و تحریم ها را بردارد، عملا موضوعات گذشته بسیار خفیف شده است. ضمن اینکه ما هنوز امکان ارجاع به داوری را هم داریم و بعید است که در داوری، آژانس موفق بیرون بیاید.
تلاش لاریجانی و مخالفت برخی مسئولان اجرایی
سعیدی هم دراین باره گفت: در آن زمان هم از طرف ما هم آژانس تفاهم شده بود که حل شود؛ دکتر لاریجانی به خوبی موضوع را طراحی کرده بود که حل و فصل شود، ولی به دلیل مخالفت برخی مسوولان اجرایی در آن دوره متاسفانه این مسیر ادامه پیدا نکرد. آن موقع این امکان وجود داشت که ظرف دو سه ماه این موضوع به طور کلی جمع و جور شود.
سرنوشت فردو بخش دیگری از این نشست بود. این که از ابتدا چه برنامه هایی برایش مطرح بود و اکنون چه سرنوشتی پیش رو دارد.
سعیدی در این مورد گفت: پس از سال ها تلاش، نشست لوزان برای کشور دستاورد بسیار مهمی بود. به خاطر می آورم که سال 1380 برای ساخت نیروگاه بوشهر دچار مشکل بودیم و از خود می پرسیدیم که آیا می توانیم زنجیره سوخت را داشته باشیم؟ اما امروز به جایگاهی رسیده ایم که حق غنی سازی ما پذیرفته شده است. امریکایی ها حتی حاضر نبودند UF6 را بپذیرند؛ ما هم از خود می پرسیدیم آیا می توانیم UF4 را که مرحله ای پایین تر است ، داشته باشیم؟ اما الان غنی سازی را حفظ می کنیم و 5 هزار و 60 ماشین تولید خود را انجام می دهند.
وی افزود: در کنار این، توانستیم یک محور مهم را بعنوان امتیاز از 1+5 بگیریم و آن اینکه امکان تحقیق و توسعه ماشین های پیشرفته را داشته باشیم. به نظر من دستاورد تحقیق و توسعه بیشتر از تعداد ماشین ها اهمیت دارد. یکبار به آقای ظریف گفتم که اگر بتوانید همین تحقیق و توسعه را از غربی ها بگیرید کافی است که خوشبختانه هم تحقیق و توسعه را گرفتند و هم فعالیت 5 هزار و 60 ماشین را.
معاون سابق سازمان انرژی اتمی گفت: تاسیسات فردو را به عنوان رزرو طراحی کردیم نه بعنوان تاسیسات هسته ای. تاسیسات هسته ای غنی سازی ایران نطنز است و خواهد بود. تاسیسات فردو در مرحله ای شکل گرفت که تحقیقاتی داشتیم و از ناحیه برخی کشورها نطنز در آستانه خطر قرار گرفت . برای این که جایگزینی برای نطنز داشته باشیم، فردو طراحی شد. می خواستیم یک تاسیسات جایگزین داشته باشیم.
پروتکل و توافق جامع
ناصری در تکمیل این سخنان گفت: در سال 84 آقای روحانی و آقازاده صحبتی داشتند راجع به اینکه هنوز تاسیسات نطنز آماده نشده است.طراحی خیلی اساسی آن زمان انجام شد و فردو در یکی دو سال به نتیجه رسید.
از همان موقع آمریکایی ها روی فردو حساسیت داشتند و نمی خواستند ما این محل امن را داشته باشیم، به طوری که در مذاکرات آلماتی موضوع اصلی فردو بود.
سعیدی در پاسخ به سوالی درباره پذیرش پروتکل و دسترسی به اطلاعات محرمانه نظامی گفت: نباید با موضوع پروتکل افراطی یا تفریطی برخورد کنیم. اینکه پروتکل دسترسی های بیشتری به تاسیسات هسته ای و غیر هسته ای ما ایجاد می کند برای آژانس قطعی است. بر اساس موافقتنامه پادمان، آژانس دسترسی های محدودی دارد و نمی تواند بجز تاسیسات مشخص شده، به تاسیسات دیگر دسترسی پیدا کند.
وی افزود: اگر توافق جامع شکل بگیرد پروتکل را می پذیریم در غیر این صورت خیر. قطعا پروتکل محدودیت هایی برای ما و دسترسی هایی برای آژانس ایجاد می کند اما این به این معنی نیست که آژانس هر گونه و به هر شکل بخواهد می تواند بازرسی داشته باشد.
معاون اسبق سازمان انرژی اتمی گفت: در زمینه برنامه هسته ای دسترسی های آژانس بیشتر و بازرسی هایش سرزده می شود که البته هیچ مشکلی ندارد چون برنامه هسته ای ما شفاف و روشن است؛ در مورد سایت های غیر از هسته ای، آژانس باید دلایل معتبر ارایه بدهد که مثلا در یک محل فعالیت های هسته ای یا نشانه هایی از فعالیت های هسته ای دیده شده و درخواست بازرسی کند
سعیدی افزود: در صورتی که در این زمینه اختلافی پیدا کنیم و استنادات آژانس مورد قبول ما نباشد، این مساله به عنوان یک موضوع اختلافی به شورای حل اختلاف و داوری آژانس به عنوان مورد حقوقی ارایه می شود. هم ما باید دلایل خود را بیاوریم و هم آژانس باید دلایل خود را ارایه کند.
وی در جواب به این سوال که پس به چه دلیل این موضوع حساسیت زیادی در برخی ایجاد کرده، گفت: این موضوع کاملا فنی و تخصصی است ولی در حال حاضر از حوزه تخصصی خارج شده است و کسانی در حال طرح این مباحث هستند که تخصص لازم را در این حوزه ندارند.
ناصری اظهار داشت: برای اینکه ارزیابی غیرسیاسی و کاملا بی طرفانه ای نسبت به وضعیت داشته باشیم، باید بدانیم اکنون وضعیتمان چیست و در آینده به چه وضعیت جدیدی می رسیم.
تیم مقابل را مشغول می کردیم تا به کارمان برسیم
ناصری در پاسخ به این سوال که دولت اصلاحات چه تعهداتی را به دولت احمدی نژاد تحمیل کرد، گفت:در آن مقطع هیچ تعهد خاصی به مسوولان بعدی منتقل نشد؛ ما هیچ قراردادی در آن زمان نداشتیم، هیچ معاهده و سند تعهد آوری در هیچ مقعطی با سه کشور اروپایی هم نداشتیم؛ البته آنها مایل بودند اما ما با فرایندی که طراحی کردیم توانستیم از این بحث عبور کنیم.
وی افزود: بحث ما روشن بود، اگر طرف مذاکره ما می خواهد توافقی دراز مدت با تعهدات قطعی داشته باشد، باید غنی سازی را بپذیرید و بعد راجع به مسایل دیگر مذاکره کنیم؛ فارغ از آن، باید وضعیت را به شکلی که از تشدید بحران جلوگیری شود اداره می کردیم؛ به طور مشخص یعنی نگذاریم موضوع وارد شورای امنیت شود.
عضو اسبق تیم مذاکره کننده هسته ای اضافه کرد: روشن بود که اگر مساله به شورای امنیت برود فرمان قضیه در دست آمریکایی قرار می گیرد که شورای امنیت از نظر سیاسی تحت تاثیر آنها بود.
بنابر این تعهد خاصی به دولت بعد منتقل نشد، در مقاطع خاص با برنامه ریزی و بر اساس اهداف برنامه هسته ای مان که بازتعریف شده بود یک سلسله اقداماتی را تعلیق می کردیم؛ موادی که تعلیق می کردیم مواردی بود که آنچه در زمینه فنی به آن رسیده بودیم.
ناصری خاطرنشان کرد: قطعنامه ای در شورای حکام زیر سایه نفوذ آمریکا تصویب شد که از ایران خواست کلیه فعالیت های مرتبط با غنی سازی را تعلیق کند. این خواسته هم تحت ماده 18 شورای حکام بود که مثل 41 شورای امنیت جزو موارد اجباری است. بر اساس این ماده خواسته شده بود که 'اساسی و فوری است که ایران از برنامه هسته ای خود اجازه بازرسی کامل و جامع بدهد'
وی گفت: در آن دوران، ما با شرایط این چنینی قطعا موافق نبودیم و به آن تن نمی دادیم، منتها بجای اینکه یک شعار تند بدهیم و در عمل ناگزیر شویم به تدریج کوتاه بیاییم، بازی می کردیم. گفتیم نمی گوییم نه، ولی منظور تعلیق که همه چیز نیست، شما می گویید فقط گاز تزریق نکنید. گاز را هم می گفتیم چون در آن شرایط آمادگی تزریق گاز نداشتیم. تست اولیه ای با 13 سانتریفیوژ در تزریق گاز داشتیم که در اثر آن 10 سانتریفیوژ از بین رفت.
ناصری افزود: بنابر این در شرایطی که لازم بود از نظر فنی ارزیابی کنیم و بتوانیم در مدت زمانی نامشخص مثلا دو سال به درجه ای از اطمینان برسیم که اگر غنی سازی را شروع می کنیم موفق هستیم، آن فعالیت را تعلیق می کردیم.
لذا اول از گازدهی شروع کردیم؛ بر روی این مساله آنها را مشغول کردیم تا این که بتوانیم کارهایمان را جلو ببریم.
عضو اسبق تیم مذاکره کننده ایران اضافه کرد:هر وقت به نقطه ای رسیدیم که به تعداد تعریف شده می رسیدیم، با آن بازی سیاسی می کردیم و می گفتیم فعلا این را می توانیم تعلیق کنیم تا UF6 را بتوانیم تولید کنیم که شاید دشوارترین، مهمترین و تعیین کننده ترین بخش عملیات فنی مربوط به غنی سازی و تولید سوخت هسته ای، همان تولید مواد اولیه UF6 بود که اعضای آژانس حیرت کرده بودند.
وی گفت: این یک کارخانه مهم است؛ فکر کنید بخواهیم یک پالایشگاه بسازیم اما هیچ طرح و پایلوتی نداشته باشیم؛ لازم بود که یک کار پر خطر و بدون اطلاع از نتیجه انجام شود تا UF6 به نتیجه برسد.
ضمن اینکه، UF6 به دلیل این که کارخانه است، روی زمین بود و شاید از نظر نظامی اولین تهدید می توانست کارخانه UF6 اصفهان باشد؛ لذا طراحی عملیاتی ما اینگونه می بود که توجه بر روی UF6 نباشد.
ناصری خاطرنشان کرد: هر نقطه دیگر که ما نیاز به عملیات سنگین بر روی آن نداشتیم را می توانستیم در معرض صحبت قرار دهیم تا بار سنگین اصلی که در مورد تهیه مواد اولیه بود بتواند به نتیجه برسد. فکر می کنم با این که همه آن اقدامات موفق بود، ولی این یک اقدام از همه آنها متمایز و تعیین کننده بود، به دلیل اینکه تمام غنی سازی بدون داشتن مواد اولیه یعنی هیچ.
عضو اسبق تیم مذاکره کننده ایران گفت: با برنامه ریزی به تناژی که تعریف شده بود رسیدیم. در هفته هایی که می بایست به نتیجه نهایی می رسیدیم، به دلیل مشکلات فنی پیش بینی نشده، وضعیت بلاتکلیف مانده بود. با یک فداکاری و در عین حال با هماهنگی کامل بین مجموعه های فنی و سیاسی توانستیم به این نقطه برسیم.
ناصری افزود: در اراک هیچ تعهدی به هیچ وجه داده نشد، آب سنگین تولید شد و مهمتر از آن طراحی آب اراک با آب سنگین کاملا در داخل صورت گرفت که اینها دستاوردهای کوچکی نیست. شاید خود آقایان هم مطئمن نبودند که در این صنعت همه بخش ها بتواند به نتیجه برسد؛ این اهداف به دلیل انسجام و هماهنگی مجموعه های فنی و سیاسی وجود داشت میسر شد؛ یعنی آقایان روحانی و آقازاده می نشستند و کارهای عملیاتی را هماهنگ و زمانبندی می کردند و طبق آن زمانبندی، ما حرکت های سیاسی انجام می دادیم؛ نه بلعکس.
وی اظهار داشت: این طور نبود که ما یک حرف سیاسی بزرگ بزنیم و بعد به مجموعه فنی بگوییم هر کار می خواهید بکنید و آثار سیاسی آن هر چه شد، شد؛ بلکه فعالیت ها کاملا تدوین شده و حساب شده و با برنامه بود.
البته در آن زمان موج انتقادات بسیار سنگینی علیه ما وجود داشت؛ گفته می شد که مجموعه دارد عقب نشینی می کند؛ ولی ما چون می دانستیم داریم اهدافمان را جلو می بریم و علاوه بر آن، انتقاد از ما، برایمان در مقابل طرف مذاکره کننده مفید بود، در مقابل انتقادات سکوت می کردیم.
ناصری تاکید کرد: با این حال، هیچ تعهد خاصی به مجموعه بعدی منتقل نشد و فقط تنها چیزی که می توان گفت یک تعهد بوده است، این است که در آن زمان پروتکل به طور داوطلبانه اجرا شد.
سعیدی هم در پاسخ به این سوال گفت: نگاه ها به برنامه هسته ای ایران باید کاملا ملی و منطبق بر استرتژی دراز مدت باشد. اصلا نباید فکر کنیم اگر کسی انتقادی دارد یا تعریفی می کند، مزاحمتی برای روند کار ایجاد می شود؛ اتفاقا برای یک موضوع بزرگ این چنینی باید همه بتوانند نظر دهند.
معاون اسبق سازمان انرژی اتمی گفت: همانطور که شروع برنامه هسته ای را با نگاهی ملی آغاز کردیم، امروز هم باید با همان نگاه به این مساله توجه شود؛ در همه دوران، تیم مذاکره کننده دنبال یک استراتژی بوده است و آن، حفظ برنامه هسته ای کشور.
سعیدی افزود: در دوره های مختلف در تاکتیک ها تفاوت هایی وجود داشته است؛ روحانی، لاریجانی، جلیلی هر کدام یک شیوه داشتند و الان آقای ظریف یک شیوه را دنبال می کند؛ اما همه یک هدف اصلی را دنبال می کردند و آن هدف، حفظ برنامه هسته ای کشور است.
وی اضافه کرد: نکته دیگر، این است که واقعا در طی این دوران اگر محدودیتی یا تعهداتی پذیرفتیم برای حفظ همان اصل بوده است. اگر در دوره ای پروتکل الحاقی را پذیرفتیم برای این بود که برنامه هسته ای کشور را با آرامش دنبال کنیم و اصل برنامه هسته ای را به خوبی جلو ببریم و الان هم در دوره بسیار حساسی قرار گرفتیم که نقطه عطف برنامه هسته ای ایران است و باید موضوع را به کشورهای غربی به پیش ببریم و به جمع بندی برسیم.
سعیدی گفت: طبیعتا باید دیدگاه های مختلف مطرح شود اما توهین و تهمت زدن با انتقاد کردن متفاوت است؛ اینکه نظریه کارشناسی داده شود مثلا گفته شود پروتکل الحاقی را بپذیریم یا نپذیریم می تواند مطرح شود اما این که صحبت هایی مطرح کنیم که هیچ اشاره ای در پروتکل نشده و یا در روند مذاکرات به آن پرداخته نشده است، شاید مقداری انحراف از برنامه جامع کشور در موضوع هسته ای باشد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی