سرانجام برنامه راهبردی توسعه صنعتی کشور که وزیر صنعت، معدن و تجارت قول آن را در سال 1392 وقبل از تکیه زدن بر صندلی وزارت داده بودند و در مراسم روز صنعت در تیرماه سال جاری رونمایی شده بود منتشر و در معرض ارزیابی فعالان صنعتی و اقتصادی قرار گرفت و البته راهنمایی است برای حرکت کاروان صنعتی و معدنی کشور در ده سال آینده و تا افق 1404.
به گزارش ارانیکو، علیرضا حائری، کارشناس صنعت نساجی در مورد این برنامه اینچنین بیان کرد: هرچند که از تصویب سند چشم‌انداز بیست ساله کشور دهسال می‌گذرد و در واقع دهسال گذشته بدون طرح و برنامه‌ای خاص در جهت تحقق اهداف سند چشم‌انداز گذشت ولی همینکه اینک و برای باقیمانده این مدت برنامه‌ای مشخص داریم جای شکرش باقی است.
وی افزود: تهیه وانتشار این برنامه که به تاکید مسئولین صنعتی کشور یک برنامه راهبردی است و نه سند استراتژی صنعتی، گامی است به جلو در جهت شفاف‌سازی و تعیین اولویت‌های صنعتی و معدنی کشور و دیدگاه مسئولین صنعتی و اقتصادی کشور به صنایع داخلی را بصورت صریح و بی تعارف تبیین مینماید واز طرف دیگر تکلیف سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی کشور را نیز به لحاظ سرمایه‌گذاری و تعیین اولویت‌های بخش صنعت و معدن روشن مینماید. در این برنامه، اولویت‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های صنعت و معدن و همچنین اهداف تعیین شده برای صنایع منتخب مشخص شده است و در کلان قضیه اهدافی منجمله، برنامه 180 میلیارد دلاری برای صادرات غیر نفتی و 120 میلیارد دلاری برای صادرات صنعتی - معدنی و افزایش اشتغال صنعتی – معدنی از سه میلیون چهارصد هزار نفر به چهار میلیون و پانصد هزار نفر در سال 1404 خودنمایی می‌کند.
در بین صنایعی که مورد بررسی قرار گرفته‌اند صنعت نساجی و پوشاک در اولویت یازدهم رشته‌های صنعتی قرار گرفته و برای آن اهدافی منجمله افزایش حجم اشتغال از دویست و هشتاد هزار نفر به پانصد هزار نفر، افزایش سهم ارزش افزوده نساجی و پوشاک در کل صنعت از سه درصد به چهار درصد، صادرات سه میلیارد دلاری در سال 1404 البته با احتساب چرم و کفش و نهایتا رسیدن به رتبه سوم منطقه و پنجاهم در جهان در نظر گرفته شده است.
وی در خصوص شرایط نا برابر و ناعادلانه مقایسه صنعت نساجی با برخی صنایع، علی‌الخصوص در شاخص‌هایی نظیر ارزش‌افزوده، سهم از بازار داخل و صادرات نقطه نظرات خود را اعلام کرده و به بررسی چند مورد در بخش نساجی و پوشاک پرداخت و افزود:
1.بهتر است از همین هدف رسیدن به رتبه پنجاهم جهان در سال 1404 شروع کنیم که برای صنعت نساجی و پوشاک کشور ترسیم شده است. اولا بهتر بود اعلام می‌شد در حال حاضر نساجی و پوشاک ایران در رتبه چندم جهان قرار دارد و اصولا چند کشور در زمینه تهیه و تولید منسوجات در جهان فعال و دارای نام و نشان هستند و آیا کسب رتبه پنجاهم جهان در حوزه نساجی و پوشاک، هدفی رو به جلو است و یا برعکس یک عقب‌گرد میباشد. ثانیا به نظر نمی‌رسد که بیش از پنجاه کشور در جهان و در بخش نساجی و پوشاک دارای اسم و رسمی باشند که ما هدف خود را پس از اجرای یک برنامه ده‌ساله رسیدن به این مرتبه قرار داده‌ایم. به هر حال شان و لیاقت نساجی و پوشاک در کشور ما بیش از رتبه پنجاهم جهان میباشد و رسیدن به این هدف و قرار گرفتن دراین مکان نمی‌تواند افتخاری برای کشور ما و صنعت ریشه‌دار و کهن نساجی باشد. بخاطر داریم که در گذشته‌ای نه چندان دور منسوجات ایران به کشورهایی نظیر انگلستان، آمریکا و ایتالیا صادر می‌شد.
2.در برنامه راهبردی، مسئولین مربوطه هدف نساجی و پوشاک برای سال 1404 در منطقه را، رسیدن به رتبه سوم تعیین نموده‌اند و هدف صادراتی آنرا ، رسیدن به مبلغ سه میلیارد دلار اعلام کرده‌اند در حالیکه بر مبنای آمار ارائه شده در همین سند، ارزش صادراتی فعلی منسوجات کشورهای منطقه مانند ترکیه، بنگلادش، پاکستان و هند بترتیب 28، 25، 14 و 36 میلیارد دلار ذکر شده است. چطور است که ارزش صادرات نساجی، پوشاک، چرم و کفش ما در سال 1404 قرار است به 3 میلیارد دلار برسد وبه اعتبار آن به رتبه سوم منطقه صعود کنیم ؟؟ در حالیکه همین الان صادرات کشورهای نامبرده شده چندین برابرارزش کل تولیدات منسوجات ما و صادرات هدف‌گذاری شده ما میباشد. در نظر داشته باشید که هدف‌گذاری صادراتی صنعت نساجی و پوشاک کشور ترکیه برای سال 2023 که معادل سال 1402 هجری شمسی خواهد بود (دو سال زودتر از سال هدف برنامه راهبردی) بالغ بر 80 میلیارد دلار صادرات است یعنی 26 برابر برنامه صادراتی ایران در حوزه نساجی و پوشاک در آن سال.
3-در برنامه راهبردی ، مصرف سالیانه منسوجات، پوشاک و چرم در کشور، 20 میلیارد دلار اعلام شده است که اگر فرض کنیم 5 میلیارد دلار آن از طریق واردات، قاچاق و کالای همراه مسافر تامین می‌گردد لذا 15 میلیارد دلار ارزش سالیانه تولیدات نساجی و پوشاک در کشور میباشد و چنانچه رشد تقاضای داخلی کشور را سالیانه 5 درصد در نظر بگیریم لذا در سال 1404 با بازاری مصرفی به ارزش 32 میلیارد دلار در کشور روبرو خواهیم بود که اگر هدف صادراتی 3 میلیارد دلاری را نیز به آن بیفزاییم، میباید در سال 1404 جمع ارزش تولیدات منسوجات و پوشاک کشور به 35 میلیارد دلار بالغ گردد( یعنی 133 درصد افزایش ارزش تولیدات داخلی) تا هم بتوانیم نیاز داخل را برآورده سازیم و هم به هدف صادراتی تعیین شده دست پیدا کنیم. متاسفانه برنامه راهبردی وزارت صمت در بخش نساجی و پوشاک در خصوص حجم سرمایه‌گذاری مورد نیاز جهت رسیدن به این اهداف ساکت است ولی می‌توان از راهی دیگر و بصورت تقریبی به آن دست یافت.(در بند شماره 4 توضیح داده‌ام)
در صورت عدم انجام سرمایه گذاری‌های لازم جهت افزایش ارزش تولیدات منسوجات و پوشاک به 35 میلیارد دلار در سال 1404، بخش عمده‌ای از نیاز بازار داخل همچنان میباید از طریق واردات و البته قاچاق تامین شود وبسیار محتمل خواهد بود که بحث اول صنعت نساجی و پوشاک در دهسال آینده همچنان بر محور راه های مبارزه با قاچاق وراهکارهای جلوگیری از قاچاق منسوجات و پوشاک دور خواهد زد البته همانطور که در برنامه راهبردی هم پیش‌بینی شده است چنانچه بتوانیم قبل از سال 1404 به عضویت کامل سازمان تجارت جهانی درآییم موضوع بکلی فرق کرده و دیگر نیازی به مبارزه با قاچاقچیان منسوجات نخواهیم داشت.
4_در برنامه راهبردی اشاره شده است که شاغلین نساجی و پوشاک از 280 هزار نفر فعلی به 500 هزار نفر در سال 1404 افزایش خواهند یافت یعنی بطور متوسط سالی 22 هزار نفر. (البته برنامه در ارائه جزییات این افزایش و رشته‌های مورد نظر ساکت میباشد) به عبارت دیگردر طی دهسال آینده شاهد 78 درصد افزایش تعداد شاغلین در بخش نساجی و پوشاک خواهیم بود که بسیار بیشتر از افزایش شاغلین در کل صنعت در همین مدت میباشد زیرا که شاغلین صنعت و معدن در این مدت از سه میلیون و چهارصد هزار نفر به چهار میلیون و پانصد هزار نفر افزایش می یابند یعنی 32 درصد. در همین سند اشاره شده است که هزینه ایجاد یک شغل در صنعت نساجی و پوشاک معادل 900 میلیون ریال میباشد لذا بفرض ثابت ماندن فرصت های شغلی فعلی در صنعت نساجی و پوشاک و بمنظور افزایش 220 هزار نفری شاغلین این صنعت، نیاز به حداقل 200 هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری در طی دهسال آینده در این بخش میباشد و چنانچه بخش ارزی این سرمایه‌گذاری را 65 درصداز کل هزینه‌ها در نظر بگیریم به مبلغی در حدود 130 هزار میلیارد ریال و یا 4 میلیارد دلار سرمایه گذاری ارزی در طی دهسال آینده نیازمندیم. به عبارت دیگر بطور متوسط سالی 400 تا 450 میلیون دلار( با احتساب تورم سالیانه) سرمایه‌گذاری ارزی نیاز خواهد بود، که عمدتا در بخش خرید ماشین آلات و تجهیزات صنعتی هزینه خواهد شد. به نظر نمی‌رسد که با این حجم سرمایه گذاری سالیانه که در برنامه راهبردی پیش‌بینی شده و تقریبا معادل روند سال‌های اخیر قبل از تحریم‌ها میباشد بتوان شاهد تحولی کیفی و شگرف درصنعت نساجی و پوشاک بود و این صنعت کماکان با همین وضعیت فعلی ادامه حیات خواهد داد.
علیرضا حائری در مورد لزوم ارائه برنامه های یکساله و کوتاه مدت گفت: علی ایحال اینک که برنامه راهبردی توسعه صنعتی که حاصل نگرش مسئولین صنعتی کشور به صنایع مختلف کشور میباشد رونمایی شده است لازم است تا دفتر تخصصی نساجی و پوشاک هم برای تحقق اهداف این سند نسبت به اعلام برنامه های سالیانه خود طی دهسال اجرای برنامه اعم ازروند افزایش صادرات سالیانه، اهداف و بازارهای صادراتی، حجم و محل سرمایه‌گذاری‌های مورد نظر، نحوه افزایش سهم نساجی در ارزش‌افزوده بخش صنعت، محل افزایش 220 هزار نفری شاغلین صنعت نساجی و پوشاک و افزایش سهم منسوجات از بازار داخلی و سایر برنامه‌های خود اطلاع‌رسانی نماید.