نقش یوان در مبادلات جهانی با وجود اقدام اخیر چین در کاهش ارزش این ارز، به سرعت رو به گسترش است به طوریکه یوان با کنار زدن ین ژاپن، اکنون چهارمین ارز پراستفاده در مبادلات جهانی است. بلومبرگ در گزارشی به بررسی اهمیت پیوستن یوان به سبد "حق برداشت مخصوص" پرداخته است.
"حق برداشت مخصوص" چه است؟
صندوق بین المللی پول در سال 1969 که سیستم تبادل ارزی برتون وودز از هم پاشید، برای افزایش نقدینگی جهانی "حق برداشت مخصوص" را ایجاد کرد. اگرچه "حق برداشت مخصوص" از نظر تکنیکی یک ارز نیست اما به کشورهای عضو صندوق بین المللی پول که آن را در اختیار دارند اجازه می‌دهد از ارزهای این سبد که در حال حاضر دلار، یورو، ین و پوند هستند برای تامین نیازهای تراز پرداختشان برداشت کنند. ارزش "حق برداشت مخصوص" در حال حاضر بر مبنای نرخ این چهار ارز است.
چه میزان حق برداشت مخصوص استفاده شده است؟
در مقایسه با حدود 11.3 میلیارد دلار دارایی‌های ذخیره جهانی، معادل حدود 280 میلیارد دلار "حق برداشت مخصوص" تا سپتامبر ایجاد و به اعضای صندوق بین المللی پول داده شده است. آمریکا تا ماه اوت حدود 50 میلیارد دلار موجودی "حق برداشت مخصوص" را گزارش کرد.
چرا چین به شدت به دنبال این جایگاه برای یوان است؟
ژو شیااوچوان، رییس بانک مرکزی چین در یک سخنرانی در سال 2009 اظهار کرد بحران مالی جهانی ریسک سیستم پولی جهانی متکی به ارزهای ذخیره ملی را بارز کرد. وی بدون اینکه از یوان نام ببرد، خواستار جایگاه قوی‌تری برای "حق برداشت مخصوص" و گنجانده شدن ارزهای اقتصادهای بزرگ در این سبد شد.
مقامات چینی از آن زمان شفافیت بیشتری داشته اند. شی جین پینگ، رییس جمهور چین ماه گذشته پس از دیدار با باراک اوباما، رییس جمهور آمریکا در کاخ سفید، از این کشور برای حمایت از یوان برای پیوستن به "حق برداشت مخصوص" تشکر کرد. جلب موافقت صندوق بین المللی پول به اصلاح طلبان در دولت چین اجازه می‌دهد استدلال کنند که حرکت این کشور به سوی یک اقتصاد مبتنی بر بازار در حال به ثمر نشستن است.
چرا صندوق بین المللی پول احتمالا با پیوستن یوان موافقت خواهد کرد؟
استفاده جهانی از یوان از زمانی که صندوق بین المللی پول در آخرین بازبینی خود با قرار گرفتن آن در سبد ارزهای "حق برداشت مخصوص" مخالفت کرد، افزایش یافته است. طبق گزارش سیستم ارتباطات مالی بین بانکی جهانی موسوم به سوییفت، یوان با داشتن 2.79 درصد سهم از پرداختهای جهانی، در ماه اوت چهارمین ارز پراستفاده در جهان بوده است.
صندوق بین المللی پول از شاخصهای متعددی استفاده می‌کند تا "قابل استفاده بودن راحت" یک ارز را که معیار قرار گرفتن در سبد "حق برداشت مخصوص" است، بسنجد. کارکنان صندوق در گزارشی که ماه اوت منتشر شد اعلام کرد یوان در شاخصهای مهمی مانند استفاده در ذخایر رسمی، اوراق قرضه و مبادلات ارزی، همتایان بین المللی خود را دنبال می‌کند اما در این گزارش تاکید شد که 24 مدیر صندوق که تصمیم نهایی را می‌گیرند باید در این باره قضاوت کنند.
بسیاری از اقتصادهای بزرگ شامل آمریکا، آلمان و انگلیس اظهار می‌کنند که آماده اند از قرار گرفتن یوان در سبد "حق برداشت مخصوص" حمایت کنند البته به شرطی که این ارز به معیار صندوق بین المللی پول عمل کنند. حمایت از یوان روابط میان چین و کشورهایی مانند انگلیس را که درصدد تبدیل لندن به قطب بزرگ مبادلات یوان است، تحکیم خواهد کرد.
همچنین افزوده شدن یوان به این سبد ممکن است به بهبود موقعیت صندوق بین المللی پول در برابر چین کمک کند. چین و سایر اقتصادهای نوظهور تحت اصلاحات توافق شده در سال 2010 قرار بود نفوذ بیشتری در این نهاد داشته باشند اما کنگره آمریکا هنوز با این تغییرات موافقت نکرده است.
سرنوشت دارایی‌های معادل یوان در بلندمدت چه خواهد بود؟
طبق برآورد بانک استاندارد چارترد و شرکت سرمایه گذاری ای ایکس ای، اگر یوان به سبد ارزی صندوق بین المللی پول ملحق شود حداقل یک تریلیون دلار از ذخایر جهانی به یوان مهاجرت خواهند کرد.
طبق گزارش موسسه مالی بین المللی بانک جهانی (آی اف سی)، صدور اوراق بهادار معادل یوان معروف به اوراق پاندا از سوی شرکتهای خارجی در چین ممکن است در پنج سال آینده از 50 میلیارد دلار فراتر رود.
به گفته هوا جینگ دانگ، نایب رییس و خزانه دار در موسسه مالی بین المللی، زمانی که یوان چین بخشی از سبد "حق برداشت مخصوص" شود، مدیران ذخیره بانک مرکزی و سرمایه گذاران بین المللی به شکل اتوماتیک خواهان جمع کردن دارایی‌های معادل یوان خواهند شد.
ایسنا