صنعت خودروسازی کشور، پس از فراز و نشیب‌های بسیار و گذر از روزهای خاکستری تحریم که برندهای معتبر خودرو را نیز با مهر تولید داخل زیر سوال برده بود، امروز، سکوی پرتاب بهره‌گیری از ثمره توافقات را روبه‌روی خود می‌بیند. قهر طولانی برندهای اروپایی با ایران نیز رو به پایان است و همان‌هایی که خودروسازی کشور را ترک کرده بودند، با پای خود بازگشته‌اند تا بار دیگر بازار خودرو ایران را خانه خود بدانند.
در این میان، شریک قدیمی فرانسوی ایران‌خودرو، با بوق و کرنای بسیار، برای ورود به ایران، راه‌های مختلفی را در پیش گرفته است؛ چراکه خودروساز داخلی نیز که در دوران تحریم، به اجبار، قطعات چینی را در تولید پژو 206 به کار بست و با نشان پژو فرانسه روانه بازار کرد، از این تمایل استقبال کرده است؛ از سویی، ادامه روند گذشته در ماه‌های اخیر، صدای مشتریان را درآورده است. اما شرایط نابسامان بازار خودرو کشور ورود شرکتهای اروپایی و سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت خودرو کشور، را تسریع بخشیده است. چنانچه انجمن قطعه‌سازان کشور اعلام کرده است: «کلیت ورود شرکتهای اروپایی در برنامه 10 ساله خودرو مطرح است و علاقه اروپایی‌ها برای ورود به بازار خودرو کشور بر کسی پوشیده نیست اما نباید در این مسیر غیرهوشمندانه رفتار کرد.»
در این راستا، کارشناسان نسبت به نحوه همکاری و تعامل با خودروسازان هشدار می‌دهند و معتقدند «خیلی نباید از ابراز تمایل اروپایی‌ها ذوق زده شد.» آن طور که فعالان صنعت خودرو می‌گویند؛ «هم‌اکنون قهر طولانی شرکتهای اروپایی به پایان رسیده است؛ با این وجود نباید برای شروع کارها عجله کرد و این‌طور نیست که ما از تمایل شدید شرکتهای اروپایی بسیار ذوق زده باشیم و بی‌گدار به آب بزنیم.» بر این اساس، خودروسازان شروطی را برای ورود سرمایه‌گذاران به بازار تعیین میکنند. در عین حال هاشم یکه‌زارع مدیرعامل گروه خودروسازی ایران‌خودرو نیز در این رابطه گفته است: خودروسازان جهانی، از جمله پژو باید بدانند آن دوران که خودروسازان خارجی هر زمان که دوست داشتند وارد بازار ایران می‌شدند و هر زمان که دوست داشتند به بهانه‌هایی چون تحریم، کار را متوقف می‌کردند، تمام شده است.
محمدباقر رجال، رییس انجمن سازندگان قطعات و زیرمجموعه‌های خودرو نیز در این راستا تاکید کرد: همه‌چیز باید بر اساس برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های آگاهانه صورت گیرد، تا آغاز همکاری بین‌المللی در صنعت خودرو، به سکوی پرتاب توسعه کشور بدل شود.» البته شرکت ایران خودرو تاکید کرده که در مذاکرات خود با طرف فرانسوی، صحبت‌های متعددی برای دریافت غرامت از شرکت پژو بیان کرده اما هنوز به نتیجه مناسبی در این رابطه دست پیدا نکرده است. در این میان، محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت جدایی پژو و رها کردن صنعت خودرو کشور را پس از 40 سال همکاری، مورد انتقاد قرار داد و گفت: ما دیگر نباید مصرف‌کننده محصولات قدیمی پژو باشیم. این سخنان از سوی مدیران و مقامات صنعت خودرو کشور بیانگر آن است که رویکرد ایران در برخورد با سرمایه‌گذاران خارجی و ورود برند‌ها به بازار خودرو کشور تغییر کرده است و ایران امروز در ابتدای مسیر توسعه با درایت هر چه تمام‌تر گام برمی‌دارد.
قهر شرکتهای اروپایی پایان یافت
محمدباقر رجال، رییس انجمن سازندگان قطعات و زیرمجموعه‌های خودرو در این باره، اظهار کرد: برای ورود سرمایه‌گذار به صنعت خودرو کشور، در ابتدا باید ترتیبی داده شود که زمینه جلب اعتماد سرمایه‌گذاران فراهم آید. وی با بیان اینکه با نهایی شدن توافقات، چشم‌انداز روشنی برای توسعه صنعت خودرو کشور تصور می‌شود، گفت: هم‌اکنون قهر طولانی شرکتهای اروپایی به پایان رسیده است و همان کشورهایی که با شروع تحریم‌های سختگیرانه علیه ایران، کشور را ترک کرده بودند، حالا با پای خود بازگشته‌اند تا همکاری‌های گذشته را از سر بگیرند. وی افزود: با این وجود نباید برای شروع کارها عجله کرد، زیرا شرایط ایران امروز را نمی‌توان با سال‌های گذشته یکسان دانست. میل به توسعه و پیشرفت در جای جای صنعت کشور موج می‌زند و همه مسوولان و مقامات اقتصادی و مدیران صنعتی کشور، شروط ویژه‌یی را برای شرکای بی‌وفای قدیمی در نظر دارند.
خیلی ذوق‌زده نشویم
محمدباقر رجال البته تاکید کرد: این‌طور نیست که ما از تمایل شدید شرکتهای اروپایی بسیار ذوق زده باشیم و بی‌گدار به آب بزنیم. همه‌چیز باید بر اساس برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های آگاهانه صورت گیرد، تا آغاز همکاری بین‌المللی در صنعت خودرو، به سکوی پرتاب توسعه کشور بدل شود. وی افزود: با این رویکرد، نباید انتظار داشت با نهایی شدن توافقات، تا پایان سال جاری تحولات چشمگیری در صنعت خودرو ایجاد شود. برای تحقق این زمینه‌چینی‌ها، باید زمان یک تا 2 ساله درنظر داشته باشیم. وی همچنین گفت: ما باید به عنوان طرف سرمایه‌گذاران خارجی، در نخستین قدم جلب اعتماد شرکتهای متقاضی را در دستور کار قرار دهیم، زیرا به لحاظ بازار کشور، زمینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد و خودروسازان و مقامات کشور باید این اطمینان را در قوانین و شروط سرمایه‌گذاری‌ها نیز لحاظ کنند تا اطمینان خاطر برای طرف‌های اروپایی به وجود آید.
4 کشور در انتظار ورود به ایران
رییس انجمن سازندگان قطعات و زیرمجموعه‌های خودرو همچنین با اشاره به سفر قطعه‌سازان ایرانی به وین برای انجام مذاکرات اولیه، بیشتر تمایل همکاری را از سوی کشور‌های آلمان، اتریش، فرانسه و انگلیس عنوان کرد و گفت: البته تعدد شرکتهای انگلیسی بسیار کمتر از دیگر کشور‌ها بود اما نقطه مشترک تمام شرکتهای اروپایی تمایل بسیار و رقابت برای حضور در بازار ایران است. وی افزود: مذاکرات و جلسات اینچنینی که از ماه‌های اخیر آغاز شده است، زمینه‌سازی برای ایجاد شناخت دو طرفه است که موجب آشنایی با موقعیت‌های و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در ایران و همچنین شناخت سیاست‌های طرف‌های خارجی می‌شود.
هوشمندی در همکاری با خارجی‌ها
این فعال صنعت خودرو خاطرنشان کرد: این مذاکرات به صنعت خودرو کشور محدود نمی‌شود و در شرایط کنونی در زمینه‌های گوناگون از جمله نفت، انرژی، راه و ساختمان نیز تمایلات سرمایه‌گذاری خارجی با جدیت مطرح است که بطور کل، صرف زمان مناسب، نخستین گامی است که باید از سوی مدیران صنعتی کشور برداشته شود. رییس انجمن قطعه‌سازان کشور، خاطرنشان کرد: کشور‌های اروپایی به دنبال فروش هستند و منافع مالی خود را از سرمایه‌گذاری در ایران در نظر می‌گیرند. این ما هستیم که باید از فرصت‌های سرمایه‌گذاری که در اختیار کشور‌های دیگر قرار می‌دهیم به درستی استفاده کنیم تا صنایع مختلف کشور به بازار جهانی راه پبدا کند و ایران در منطقه خاورمیانه نیز، حرفی برای گفتن داشته باشد.
برنامه 10 ساله برای ورود اروپایی‌ها
محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیات‌مدیره انجمن سازندگان قطعات و زیرمجموعه‌های خودرو نیز در رابطه با ورود فرانسه با قرارداد جدید پژو، گفت: کلیت ورود شرکتهای اروپایی در برنامه 10 ساله خودرو مطرح است و علاقه اروپایی‌ها برای ورود به بازار خودرو کشور بر کسی پوشیده نیست اما تا برجام قطعی نشود، نمی‌شود به هیچ سوالی پاسخ منطقی داد. وی افزود: در شرایطی که هنوز وضعیت بانک‌های و حساب‌های بین‌المللی مشخص نیست و توافقات هنوز به مرحله اجرا نرسیده است، نمی‌توان از شروع همکاری با پژو یا هر برند دیگری در صنعت خودرو کشور سخن گفت. وی با تاکید بر اینکه هر آنچه در ماه‌های اخیر به عنوان مذاکره با کشور‌های اروپایی صورت گرفته است، زمینه‌چینی برای آشنایی با هدف‌های سرمایه‌گذاری و شرایط قانونی و تعهدات فی‌مابین است، گفت: نباید با دیدگاه عجولانه و در حاشیه، حضور میهمانان اروپایی اخیر را در صنعت کشور قطعی دانست.
بررسی ورود پژو به بازار
نجفی‌منش خاطرنشان کرد: تحریم‌های امریکا برای جلوگیری از پا گرفتن صنعت ایران بود که این مانع بزرگ در حال برداشته شدن است. در این شرایط برای نجات صنعت خودرو کشور نباید اشتباهات گذشته را دوباره تکرار کنیم. وی افزود: تعاملات صورت گرفته بین شرکت ایران خودرو و پژوی فرانسه، عملا یک مساله درون سازمانی است که پرداختن به آن از سوی مجموعه‌های غیرمرتبط یک عمل غیرکارشناسی تلقی می‌شود. به همین منظور، انجمن قطعه‌سازان نمی‌تواند به این مساله ورود کند.
کاهش تیراژ تولید خودروسازان
بر اساس این گزارش، تمایل خودروسازان به مشارکت با اروپایی‌ها و خارجی‌ها در بازار ایران در شرایطی است که رکود در بازار خودرو همچنان ادامه دارد و نخریدن خودروهای صفر منجر به دپوی خودروها در انبار و بیکاری کارکنان خودروسازی‌ها شده است. در همین راستا، یک مقام مسوول از کاهش تولید در ایران خودرو و دبیر انجمن قطعه‌سازان از خروج 50 هزار نفر از صنعت قطعه‌سازی خبر می‌دهند. در حالی که کمپین نخریدن خودروهای صفر، منجر به زیان انباشته 4200 میلیارد تومانی خودروسازان شد، حالا «ساسان قربانی» گفته است: با افزایش هزینه‌ها و کاهش سفارش، قطعه‌سازان داخلی به تدریج تعدیل نیروی انسانی خود را آغاز کرده‌اند و هم‌اکنون بسیاری از قطعه‌سازان با کمتر از 50 درصد ظرفیت نصب شده خود کار میکنند.
تعدیل نیروی 50 هزار نفری
دبیر انجمن قطعه‌سازان ایران همچنین معتقد است؛ با وجود اینکه بیش از 190 هزار نفر تاکنون در صنعت قطعه‌سازی کشور شاغل بودند، اما به علت بروز برخی نارسایی‌ها از جمله کاهش تولید خودرو، تاکنون بالغ بر 50 هزار نفر از فعالیت در این بخش خارج شده‌اند. این در حالی است که از 3ماه پیش تعدیل نیروی انسانی متخصص در صنعت قطعه‌سازی آغاز شده که در پی کاهش تولید خودروسازان داخلی، بیش از 35 درصد نیروهای انسانی آموزش دیده صنعت قطعه‌سازی کشور نیز از این صنعت خارج شده‌اند. قربانی همچنین اذعان کرد: تاکنون بیش از یک هزار و 200 قطعه ساز در کشور فعال بوده‌اند که با ادامه کمپین نخریدن خودروهای صفر کیلومتر، تعداد زیادی از شرکتهای قطعه ساز فعالیت خود را متوقف کردند.
افزایش شدید هزینه‌های قطعه‌سازان
سخنگوی شورای سیاست‌گذاری خودرو خاطرنشان کرد: تا 3 ماه پیش قطعه‌سازان می‌توانستند هزینه‌های خود را تا حدودی پوشش دهند، اما تدوام نخریدن خودروهای صفر کیلومتر مشکلات متعددی برای شرکتهای قطعه‌سازی کشور به وجود آورده است. دبیر انجمن قطعه‌سازان ایران با اشاره به کاهش فروش خودروهای داخلی، یادآور شد: رکود اقتصادی، کمپین نخریدن خودروهای صفر کیلومتر و انتظار کاهش قیمت سه عامل مهم در کاهش فروش خودروهای صفر کیلومتر هستند، هرچند این عوامل در تعطیل شدن شرکتهای قطعه‌سازی کشور نیز تاثیر گذاشته‌اند. دبیر انجمن قطعه‌سازان خودرو ایران افزود: طی 6 ماهه نخست سال جاری شاهد کاهش 3/8 درصد تولید نسبت به مدت مشابه سال گذشته بودیم و شرکتهای خودروسازی در شهریور ماه امسال حدود 50 درصد افت تولید داشتند.
تولید روزانه ایران خودرو زیر 1000 شد
در همین حال، یک مقام مسوول در صنعت خودرو از کاهش تیراژ تولید در خودروسازی‌ها خبر داد و در این خصوص گفت: حجم تولید روزانه ایران خودرو به زیر هزار دستگاه رسید. یک مقام مسوول در صنعت خودرو با گلایه از اینکه اعلام ارائه وام 25 میلیونی خرید خودرو باعث تشدید رکود بازار خودرو شده است، اظهار کرد: مردم با اعلام این خبر دست از خرید برداشته و منتظر اجرایی شدن تخصیص این وام هستند. وی با بیان اینکه دولت باید چند روز قبل از اجرایی شدن این وام خبر آن را اعلام می‌کرد، افزود: در حال حاضر خرید و فروش خودرو راکد است و کمتر خریداری در بازار دیده می‌شود که این امر خود تاثیرات منفی را بر صنایع وابسته به صنعت خودروسازی می‌گذارد. این مقام مسوول در صنعت خودرو ضمن بیان اینکه تولید روزانه ایران خودرو در اردیبهشت ماه حدود 2 هزار و 400 دستگاه بود، افزود: میزان تولید روزانه این شرکت در مهرماه به حدود 910 دستگاه رسیده است که این رقم نشان از رکود جدی بازار خودرو دارد. وی تصریح کرد: البته خوشبختانه پیش بینی می‌شود با رفع برخی مشکلات تولید روزانه ایران خودرو به هزار و 500 دستگاه و سایپا به هزار دستگاه در آبان ماه برسد.
تعادل