باتوجه به شرایط دوران پس از برجام، این روزها مدیران حوزه‌های اقتصادی درصدد تهیه برنامه‌های جامع و جذاب برای جذب سرمایه‌گذاران هستند. حال وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان یکی از تصمیم‌گیران مهم بخش‌های اقتصادی کشور، طی دستورالعملی به سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، ماموریت واکاوی برنامه‌های جذاب سرمایه گذاری در حیطه‌های معدنی را به این نهاد واگذار کرده است. در این برهه زمانی که درآمدهای دولتی باتوجه به کاهش قیمت نفت افت پیدا کرده است، ابرقدرت‌های دولتی سرمایه‌گذاری در بخش معادن را بهترین جایگزین برای جبران کاهش درآمدهای‌های نفتی خود می‌پندارند. در این راستا، «تعادل» از 40 طرح جذاب برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی که به عنوان فرصت‌های جدید در این حوزه معرفی شده است، رونمایی می‌کند.
در زمینه معرفی فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری در بخش معادن و صنایع معدنی ایران، «ایمیدرو» به عنوان نهاد اصلی متولی این بخش، دستورالعمل جذب سرمایه در حوزه‌های معدن و فولاد را در قالب چهار بخش «حمایت‌ها»، «اهداف استراتژیک»، «روش‌های پذیرش سرمایه‌گذار» و «شرایط ویژه» تبیین کرد. در این راستا، در تفکیک روش‌های پذیرش سرمایه‌گذار 7 مدل به صورت A. B. C و... طراحی و تعریف شده است که در ادامه مسیر سرمایه‌گذار از پذیرش سرمایه خود پشیمان نشود. در متن کامل این بخش درباره تعریف مدل‌های یادشده آمده است: مدلA: « فروش و واگذاری کل طرح»، مدل B: «وام به معنای دریافت تسهیلات از بانک‌ها یا موسسات مالی و اعتباری»، مدل C: «گشایش اعتبار اسنادی با استفاده از تسهیلات اعتبار خارجی (FINANCE) »، مدل D: «مشارکت در قالب سهام به معنی ایجاد شرکت جدید و شراکت در سهام آن»، مدلE: BUY-BLACK «به موجب این نوع قرارداد، صادرکننده تجهیزات موافقت می‌کند محصول تولیدی همان تجهیزات را خریداری کند» مدلF: BOT (ساخت-بهره‌برداری-واگذاری) «در این مدل شرکت شرکت‌هایی در قبال امتیازاتی، اقدام به اجرای پروژه‌های سنگین (به لحاظ مالی) کرده و مدت محدودی از پروژه‌های اجرا شده منتفع می‌شود و سپس پروژه‌های در حال احداث بطوری که امکان فعالیت کامل را داشته باشد، بلاعوض به طرف دیگر که عموما دولت‌ها یا شرکت‌های وابسته به دولت هستند، انتقال می‌یابد.» مدل G: BOO «که بر ساس آن، ساخت، مالکیت و بهره‌برداری تعریف شده است.» ازسوی دیگر اما، با وجود رونمایی برنامه راهبردی وزارت صنعت در مهرداد ماه سال جاری، توجه کمرنگی به بخش‌های معدنی استراتژیک در این برنامه اعمال شد و این موضوع یکی از نقدهای اساسی در چارچوب این برنامه به شمار می‌رود. ضعفی که ظاهرا در برنامه فرصت‌های جدید معدنی و حوزه فولاد، جبران شده و به نوعی می‌توان گفت که یکی از استراتژی‌های دولتمردان در رونق بازار مواد معدنی، جذب سرمایه‌گذاری در این بخش به شمار می‌رود.
طبق برآوردهای صورت گرفته، میزان سرمایه‌گذاری در بخش‌های جذاب فولادی به میزان 4 هزار و 581 میلیون دلار برآورد می‌شود. در عین حال، به مجموع حوزه‌های معدنی با احتساب فولاد، 14 هزار و 606 میلیون دلار سرمایه تزریق خواهد شد. بنابراین انتظار می‌رود که دولتمردان با تسهیل قوانین و مقررات نسبت به جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی بشتابند تا بلکه در این برهه زمانی که قرار است افسار اقتصاد کشور را سرمایه‌گذاران به یدک بکشند، رونقی صورت گیرد. بر اساس این گزارش، حمایت از بهینه‌سازی، بومی‌سازی و توسعه فناوری‌های مورد نیاز بخش معدن و صنایع معدنی، توسعه زیرساخت‌های اطلاعاتی و ارتباطی مورد نیاز بخش، ایجاد زیرساخت‌های لازمه جهت توسعه، حمایت از صادرات محصولات معدنی و صنایع معدنی با ارزش افزوده بالا، تلاش جهت هدایت سرمایه‌های داخلی و خارجی به بخش معدن و صنایع معدنی کشور به‌منظور اکتشاف، تجهیز و بره‌برداری از جمله موضوعات استراتژی «ایمیدرو» در دوران پسابرجام محسوب می‌شود.
7 کلید راهگشای سرمایه‌گذاری
همچنین بر اساس اعلام سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، حمایت در تامین مواد اولیه مصرفی از قبیل سنگ آهن برای فولادی‌ها، تامین زیرساخت‌های مورد نیاز از قبیل آب، برق، گاز و...، اختصاص زمین در مناطق ویژه جهت استفاده از مزایای خاص و راه‌های دسترسی به اسکله‌های مورد نیاز، حمایت در اخذ مجوزهای قانونی مورد نیاز، معرفی نیروهای متخصص بخش معدن و صنایع معدنی برای کمک در اجرای پروژه، حمایت از بازاریابی محصولات تولیدی و تخصیص مشوق‌های ویژه به طرح‌های واقع در مناطق محروم، 7 کلید راهگشای «ایمیدرو» در حوزه سرمایه‌گذاری به شمار می‌رود. در شرایط ویژه «ایمیدرو» در معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری معدنی آمده است که «طرح‌هایی که در مناطق محروم واقع می‌شوند» از مشوق‌های خاص قانونی از قبیل معافیت‌های مالیاتی و امکان سرمایه‌گذاری مشترک با سازمان‌های توسعه‌یی از جمله ایمیدرو برخوردار خواهند شد.
البته اخیرا برخی کارشناسان، در زمینه اینکه معدنکاران چه میزان مشتاق به سرمایه‌گذاری در مناطق محروم هستند، گفتند: «متاسفانه دولتمردان در زمینه تامین زیرساخت‌ها تنها وعده وعید می‌دهند و کمبود امکانات لازم نیز از جمله موضوعاتی دست و پاگیر برای رونق و توسعه صنایع معدنی به شمار می‌رود؛ بنابراین معدنکاران بیشتر ترجیح می‌دهند که از این نوع اختیارات دولتی صرف‌نظر کنند.»
کاهش محسوس تولید فولاد
براساس این گزارش، طرح‌های جذب سرمایه در حوزه معدن و فولاد در شرایطی منتشر شده که آمار تولید فولاد در کشور کاهش پیدا کرده است. بر اساس آمار، طی 6 ماهه نخست سال جاری فولاد ساز کشور8 میلیون و 202 هزار و 399 تن فولاد خام تولید کردند. این رقم در مدت مشابه سال 93، 8 میلیون و 355 هزار و 210 تن بود. فولاد‌سازان کشور از ابتدای فروردین تا پایان شهریور امسال، در این میان، شرکت‌های بزرگ فولاد ساز شامل «فولاد مبارکه» 2 میلیون و 718 هزار و 191 تن، «فولاد خوزستان» یک میلیون و 722 هزار و 625 تن، «ذوب آهن اصفهان» یک میلیون و 173 هزار و 349 تن، «فولاد هرمزگان» 579 هزار و 669 تن، «سبا» 387 هزار و 787 تن، «فولاد خراسان» 334 هزار و 436 تن، «فولاد آلیاژی ایران» 144 هزار و 247 تن و نیز «گروه ملی صنعتی فولاد ایران» 102 هزار و 695 تن فولاد خام تولید کردند. میزان تولید فولاد خام ایران طی 6 ماهه نخست امسال در مقایسه با رقم مدت مشابه سال گذشته، 1.8 درصد کاهش یافت. افزون بر این در مدت یاد شده، 8 میلیون و 177 هزار و 427 تن انواع محصولات فولادی (تیرآهن، کلاف، ورق عریض، میلگرد، ورق خودرو، ورق گرم، لوله و غیره) در کشور تولید شد که نسبت به میزان تولید مدت مشابه سال 93 (8 میلیون و 844 هزار و 885 تن)، 7.5 درصد کاهش نشان می‌دهد.
بنا به این گزارش، فولاد ایران در حالی کاهش تولید را تجربه می‌کند که فولاد جهانی ماه‌های پی در پی به دلیل افت تقاضا، روند کاهشی را در پیش گرفته است. بر اساس آخرین آمار انجمن جهانی فولاد (9 ماهه سال 2015)، میزان تولید 65 کشور فولادساز جهان، یک میلیارد و 212 میلیون و 316 هزار تن بوده که حاکی از کاهش 2.4 درصدی تولید فولاد خام نسبت به میزان تولید مدت مشابه پارسال (یک میلیارد و 242 میلیون و 502 هزار تن)، است.
راه‌اندازی ۷ طرح معدنی تا پایان سال
همچنین بر اساس این گزارش، ۷ طرح معدن و صنایع معدنی تا پایان سال توسط سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران راه‌اندازی می‌شوند. براساس پیش بینی‌ها تا پایان سال جاری قرار است ۱۰ طرح راه‌اندازی شوند که تاکنون ۳طرح اسکله منطقه ویژه صنایع معدنی و فلزی، پتاس خور و بیابانک و پایلوت پترولیوم کک با رقم سرمایه‌گذاری ۹۵ میلیون دلار افتتاح شده‌اند.
بر این اساس، قرار است ۷ طرح آنتیموان سفیدآبه، پایلوت تیتانیوم کهنوج، آهن اسفنجی شادگان، آهن اسفنجی چهار محال و بختیاری، زغال‌شویی سواد کوه، سالن ریخت آلومینیوم المهدی (واگذار شده) و احداث جاده و خطوط انتقال برق با ارزش سرمایه‌گذاری ۲۷۷ میلیون دلار راه‌اندازی شوند. در میان طرح‌های سال جاری دو پروژه آهن اسفنجی شادگان و چهار محال و بختیاری هر کدام با ۱۲۰ میلیون دلار، بیشترین سهم از سرمایه‌گذاری را به خود اختصاص داده‌اند. ارزش سرمایه‌گذاری طرح‌هایی که ایمیدرو در سال جاری افتتاح می‌کند، به ۳۷۲ میلیون دلار می‌رسد.
تعادل