نمایشگاه هفدهم نفت با یک روز تاخیر افتتاح شد. این اما، تنها ویژگی خاص هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت و گاز تهران نبود. معاون اول رییس‌جمهور، دیروز بی‌آنکه از سالن شرکت‌کنندگان خارجی بازدید کند در مراسم افتتاحیه نمایشگاه گفت: «آمادگی داریم تا با 44 شرکت (کشور خارجی) مهمان (در نمایشگاه) 44 میلیارد دلار قرارداد پر سود ببندیم.» مدیر نمایشگاه بین‌المللی نفت و گاز، پیش از محمدرضا رحیمی اعلام کرده بود: «315 شرکت خارجی از 44 کشور در نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی تهران حضور یافته‌اند.»
بیشتر غرفه‌های سالن شرکت‌کنندگان خارجی یا به شرکت‌های ایرانی که نمایندگی یک «برند خارجی» را گرفته‌اند اختصاص داده شده بود یا به شرکت‌های چینی، کره‌ای و روسی اختصاص داشت. غرفه‌های طبقه دوم سالن شرکت‌کنندگان خارجی هم، هنوز کاملا پر نشده بود. برخی شرکت‌ها نظیر شرکت «گلوبال پتروتک» هم تنها به دلیل آنکه در دوبی ثبت شده‌اند غرفه‌ای بزرگ در سالن شرکت‌های خارجی گرفته‌اند. همه سهام این شرکت که سال گذشته مجموعا دو میلیارد دلار قرارداد از نفت گرفته، ایرانی است. شرکت توتال فرانسه هم امسال برای نخستین‌بار در نمایشگاه بین‌المللی نفت و گاز تهران شرکت نکرد و تنها ترجیح داد الگوی خود را در قالب شرکت روغن‌سازی مشترک بهران- توتال که نیمی از آن متعلق به ایران است به نمایشگاه بفرستد. OMV اتریش و استات اویل نروژ اما همچنان حاضر بودند. هرچند شرکت نروژی غرفه‌اش را چون دفتر تهرانش، کوچک کرده بود. کاش آقای معاون اول، پیش از اعلام آمادگی برای امضای 44 میلیارد دلار قرارداد با 44 کشور حاضر در نمایشگاه! از سالن شرکت‌کنندگان خارجی ایران دیدن می‌کرد.
استناد رحیمی به آمارهای سال 89 به جای 90
محمدرضا رحیمی در مراسم افتتاحیه هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت و گاز، پالایش و پتروشیمی تهران، صنعت نفت را موتور محرکه اقتصاد کشور معرفی کرد: «به همین دلیل است که کشورهای غربی، صنعت نفت ما را تحریم کرده‌اند که این تحریم‌ها به فرصت تبدیل شده است.» و بعد از آن گفت: «صنعت نفت به عرصه عملی شعار «ما می‌توانیم» تبدیل شده است.» معاون اول رییس‌جمهور گفت: «60 درصد تکنولوژی صنعت نفت در اختیار شرکت‌های داخلی است که تا پایان برنامه پنجم توسعه، تامین تجهیزات از داخل به 85درصد افزایش می‌یابد.» وی تکیه بر منابع داخلی را به معنای عدم استفاده از توانمندی شرکت‌های خارجی ندانست: «امسال منابع قابل‌توجهی جهت سرمایه‌گذاری در صنعت نفت اختصاص داده شده است. 35 میلیارد دلار هم در صندوق توسعه ملی برای حمایت از بخش خصوصی کنار گذاشته‌ایم.» رحیمی با آنکه سال 90، یک ماه پیش تمام شده، در سخنانش به آمارهای سال 89 استناد می‌کرد: «در سال 89، مصرف بنزین به 59 میلیون لیتر تقلیل پیدا کرد و با کمک پتروشیمی، تولید بنزین را به 66 میلیون لیتر رساندند که ما شش‌میلیون لیتر زیادی بنزین داشتیم. گاهی برای بدحالی دشمنان محموله‌ای از بنزین صادر می‌کنیم.» مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، هفته گذشته از واردات بنزین سوپر، طی سال 90 خبر داده بود. معاون اول رییس‌جمهور در بخش دیگر از سخنانش ایران را در آینده‌ای نزدیک مرجع قیمت‌گذاری فرآورده‌های نفتی معرفی کرد.
وزیرخارجه نیجریه: به دلیل تحریم نیامده‌ام
وزیر خارجه نیجریه مهمان ویژه مراسم افتتاحیه بود. وی به همراه محمدرضا رحیمی و رستم قاسمی، از بخشی از نمایشگاه نفت دیدن کرد. بعد هم با معاون وزیر و رییس سازمان توسعه تجارت ایران، به اتاق جلسه رفت تا خبرنگاران، مذاکراتش را نشنوند. وقتی از او درباره تولید اوپک و افزایش تولید عربستان و تحریم ایران سوال شد پاسخ داد: «من نه برای تحریم آمده‌ام نه برای عربستان و نه برای اوپک؛ من برای شرکت در کمیسیون مشترک بین دو کشور به ایران آمده‌ام.»
نگو، نگو؛ محرمانه است
معاون اول رییس‌جمهور وقتی به غرفه شرکت ملی فلات قاره رسید به‌صورت مستقیم از طریق اینترنت با مدیر سکوی ابوذر در خلیج‌فارس صحبت کرد. بعد از آن «شرق» از مدیر سکوی ابوذر خواست تا میزان تولید این سکو را اعلام کند. وی در حال پاسخگویی بود که چند نفر از مسوولان غرفه شرکت فلات قاره دسته‌جمعی فریاد زدند: «نگو، نگو محرمانه است.» او هم روی سکو در خلیج‌فارس سکوت کرد. به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، تولید نفت ایران در ماه مارس به سه‌میلیون و 350 هزار بشکه کاهش یافته است. پس از انجام بازدید، «شرق» از معاون اول رییس جمهور پرسید:
آقای رحیمی، آیا رفع تحریم‌های صنعت نفت و تحریم بانکی به‌عنوان پیش‌شرط تفاهم در مذاکرات ایران با 1+5 در بغداد مطرح خواهد شد؟
جواب این سوال را قبلا داده‌ام. بگذارید من بروم.
قاسمی: عربستان طولانی‌مدت نمی‌تواند
سخنان وزیر نفت در مراسم افتتاحیه نمایشگاه، کلی بود: «امروز صنعت نفت در بخش توسعه و بازار به‌رغم تحریم‌ها از ارزش زیادی برخوردار است.» رستم قاسمی اما، دوشنبه‌شب در گفت‌وگو با شبکه «شبکه انگلیسی صداوسیما» ایران حرف‌های مهمی زده بود: «عربستان سعودی نمی‌تواند به طور طولانی‌مدت جایگزین برای ایران در تامین نفت بازارهای جهانی باشد.» وزیر نفت از سعودی‌ها گله هم کرد: «با وجود آنکه طرف سعودی در نشست اخیر اوپک اظهار داشته که عربستان به دنبال گرفتن سهم نفت ایران در بازار جهانی نیست، اما سیاست جدید عربستان خلاف این را نشان می‌دهد؛ چرا که ریاض اعلام کرد که برای جبران کمبود نفت ایران در بازار آماده است.» قاسمی تاکید کرده است که تولید نفت عربستان موقت است و قطعا نمی‌تواند ادامه پیدا کند: «ما همواره خواسته‌ایم که سقف تولید اوپک حفظ شود.» وی با اشاره به کاهش قیمت نفت بعد از مذاکرات بین ایران و 1+5 گفت: «این امر معمولا در فصل‌هایی مخصوصا در تابستان در مقایسه با زمستان اتفاق می‌افتد.» قاسمی در گفت‌و‌گویش با «پرس‌تی.وی» با تکرار اینکه، ایران مشتریان نفتی خود را دارد گفت: «اگر کشورهای دیگر، سیاست‌های ستیزه‌جویانه خود علیه جمهوری‌اسلامی ایران را تغییر دهند، ایران آماده است که صادرات خود را از سر گیرد.»
پیشرفت 60درصدی در 21 ماه
وزیر نفت در سخنرانی افتتاحیه‌اش از پیشرفت 60درصدی یکی از فازهای پارس‌جنوبی در 21 ماه خبر داد و آن را یک رکود جهانی دانست: «از حضور شرکت‌های خارجی استقبال می‌کنیم اما این به معنی عدم توانمندی داخلی‌ها نیست.» وی تاکید کرد: «جایگزینی نفت ایران در بازار برای کسی متصور نیست.» رستم قاسمی با اشاره به لزوم سرمایه‌گذاری 200میلیارد دلاری در طول برنامه پنجم گفت: «پس از پایان برنامه، یک میلیارد و 400 میلیون مترمکعب گاز و بیش از پنج میلیون بشکه نفت تولید خواهد شد.» وی از جذب 30 میلیارد دلار در سال گذشته خبر داده این آمار باید ثبت شود تا چهار سال دیگر مورد سوال قرار گیرد.
قرارداد سوییس امضا شده است؟
نمایشگاه نفت فصل مصاحبه‌های مطبوعاتی و گاهی با آمار تکراری است. جواد اوجی، مدیرعامل شرکت ملی گاز، دیروز در نشستی مطبوعاتی از نهایی‌شدن قرارداد صادرات گاز به عراق خبر داد و اعلام کرد صادرات گاز به دو کشور حاشیه خلیج‌فارس و یک کشور اروپایی در دستور کار قرار دارد: «25 میلیون مترمکعب گاز به عراق خواهیم فرستاد.» از اوجی درباره قرارداد صادرات گاز به سوییس سوال شد. وی گفت: «این قرارداد هنوز امضا نشده است. کجا امضا شده است.» قرارداد صادرات گاز به سوییس با کلی پوشش خبری در زمان وزارت غلامحسین نوذری، در محل وزارت خارجه ایران امضا شد. اما مذاکره درباره قیمت آن به بعد موکول شد که همان موقع هم مورد انتقاد برخی رسانه‌ها قرار گرفت: «کشور ترکیه هزینه ترانزیتی تعیین کرده است. بحث‌ها هنوز زمین مانده است. اما مذاکرات ادامه دارد. قرار است جلسه سه‌جانبه‌ای برگزار کنیم.» اوجی، حجم واردات گاز کشور در سال گذشته را 33میلیون مترمکعب در روز و صادرات را 30میلیون و 500هزار مترمکعب در روز عنوان کرد و افزود: «حوزه صادرات گاز ایران را کشورهای نخجوان، ارمنستان و ترکیه تشکیل می‌دهند.» اوجی همچنین از افزایش دو برابری تولید گاز تا سه سال آینده خبر داد و گفت: «تولید گاز تا سه سال آینده به یک‌میلیارد و 400میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.»
قراردادهای مشارکت در تولید چگونه واگذار می‌شود؟
تصویب قانون نفت در مجلس، یکی از مهم‌ترین اتفاقات ماه آخر سال گذشته در مجلس شورای اسلامی بود. پیش از آغاز مراسم افتتاحیه «شرق» از معاون پارلمانی وزیر نفت می‌پرسد:
آقای بازرگانی، آیا شما مجوز امکان امضای قراردادهای «مشارکت در تولید» در قانون نفت را تایید می‌کنید؟
«بله»، تایید می‌کنم که مجوز مشارکت در تولید در قانون نفت هست. این گام موثری در اجرای طرح‌های توسعه با اولویت میادین مشترک است.»
در قراردادهای «مشارکت در تولید»، پیمانکار پس از توسعه میدان برای مدت مشخص مثلا 50 سال در مخزن نفت شریک می‌شود. آیا در این شرایط که رقابت در صنعت نفت محدود به داخلی‌هاست، تصویب این نوع قرارداد صحیح است؟!
«برای اینکه بتوانیم رقابت کنیم باید ابزار، دانش فنی، تکنولوژی و سازوکارش را داشته باشیم. قانون را که فقط برای امروز نمی‌نویسند.»
پس این نوع قراردادها را به شرکت‌های داخلی نوظهور که تکنولوژی ندارند، نخواهید داد؟
وزارت نفت از طرف مردم بر منابع هیدروکربوری نظارت دارد. آنچه در بحث مشارکت در تولید آمده، نگاه به داخل نیست. این محلی است برای افزایش ظرفیت تولید در یک فضای رقابتی با شرکت‌های صاحب تکنولوژی. اما اگر پیمانکار داخلی، صاحب سرمایه و تکنولوژی باشد در شرایط برابر و رقابتی قطعا به داخلی می‌دهیم.»
یعنی به شرکت‌هایی جدید‌التاسیس که اخیرا هم قراردادهایی در صنعت نفت گرفته‌اند، قراردادهای مشارکت در تولید نخواهید داد؟
این قانون موید این مساله نیست.
روزنامه شرق