ایران جمعه و شنبه هفته پیش رو، میزبان سران کشورهای GECFیا صادرکنندگان گاز طبیعی است. نشستی که طبق اطلاعات بیژن زنگنه وزیر نفت نسبت به 2 دوره قبلی که در قطر و روسیه برگزار شده با استقبال بیشتری روبه‌رو و تاکنون 9 کشور حضور خود را در سطح ریاست‌جمهوری و نخست‌وزیری در آن قطعی کرده‌اند. به واسطه همین برنامه روز سه‌شنبه بیژن زنگنه وزیر نفت در نشستی خبری به تشریح اجلاس سران GECF پرداخت. نشستی که هر چند در ابتدا از خبرنگاران در زمینه طرح سوالات مرتبط با اجلاس سران کشورهای صادرکننده گاز قول گرفته شد، اما بسیاری پرسش‌های بدون ارتباط با این نشست را مطرح کرده و پاسخ خود را نیز دریافت کردند.
این در حالی بود که بسیاری از خبرنگاران به واسطه رعایت اصول اخلاقی از طرح پرسش نامرتبط خود انصراف داده بودند. وزیر نفت در ابتدای اظهارات خود با پرداختن به این مساله که مهم‌ترین خصلت سازمان‌هایی مانند اوپک یا مجامعی مانند GECF این است که کشورهای رقیب در آن کنار یکدیگر بالغانه حضور پیدا می‌کنند از نقش این مجمع در آینده بازار گاز سخن گفت. پرسش «تعادل» نیز در همین راستا طرح شد. زنگنه در پاسخ به این پرسش که با توجه به حضور رقبای گازی ایران در جی‌ای سی اف آیا ایران برنامه‌یی برای مذاکره با کشورهایی مانند روسیه و ترکمنستان برای زمینه‌سازی در آینده صادراتی گاز داشته و در اجلاس سران به آن خواهد پرداخت، با اشاره به اینکه ایران قطعا به دنبال مذاکره خواهد بود اظهار کرد: «اما مذاکره تا زمانی که ما گاز قابل حصول نداشته باشیم، بی‌نتیجه است. زمانی حرف ما در مذاکرات جدی گرفته می‌شود که از موضع قدرت مطرح شود. ایران برای طرح تعادلی جدید در بازار گاز به قدرت احتیاج دارد.»
بیژن زنگنه وزیر نفت که در دوره وزارت خود در دولت اصلاحات پالایشگاه مدرس ایران در هند را به دلیل «کهنگی» به فروش گذاشته بود و انتقادهای فراوانی را از سمت کارشناسان اقتصادی به این اقدام وارد کرده بود، روز گذشته در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران از خواست ایران برای خرید سهام پالایشگاه‌هایی که در آینده خریدار نفت ایران باشند، خبر داد. اظهاراتی که نشان می‌داد زنگنه طی این سال‌ها تغییرات چشمگیری در دیدگاه‌های خود داشته است.
وزیر نفت همچنین در پاسخ به پرسش یکی دیگر از خبرنگاران درباره اولویت‌بندی‌های ایران برای استفاده از گاز به صراحت بیان کرد که هنوز برنامه مدونی در این زمینه وجود نداشته و وزارت نفت در ماه‌های پیش رو برای تدوین این برنامه اقدام خواهد کرد.
در حالی که سازمانی مانند اوپک به واسطه سال‌های فراوانی که از عمرش می‌گذرد، در میان افکار عمومی کارکرد خود را در عرصه اجرا آشکار کرده است، برای بسیاری این پرسش مطرح است که نقش اجرایی و کاربردی فرومی مانند GECF برای کشورهای عضو که اغلب رقیب محسوب می‌شوند، چیست؟
وزیر نفت در پاسخ به این پرسش «تعادل» که آیا قرار است در حاشیه اجلاس مجمع کشورهای صادرکننده گاز، با کشورهای روسیه و ترکمنستان برای صادرات گاز به اروپا مذاکراتی انجام شود، تصریح کرد: در حوزه اقتصاد جهانی، حرف زمانی عملی می‌شود که با پشتوانه قدرت مطرح شود زیرا مذاکره‌یی که قدرت واقعی در پشت آن نباشد، تنها صحبتی دوستانه به حساب می‌آید.
وی افزود: بنابراین زمانی می‌توانیم در خصوص صادرات گاز به اروپا با دیگر کشورهای صادرکننده گاز مذاکره کنیم که عرضه قابل قبولی داشته باشیم، در غیر این صورت این مذاکرات جدی گرفته نمی‌شود.
او در ادامه گفت: «صرفا با بیان می‌خواهم کسی وقعی به شما نمی‌نهد، طرح تعادل جدید در بازار گازی دنیا احتیاج به پشتوانه دارد.»
زنگنه در پاسخ به سوالی درباره ساخت و خرید پالایشگاه‌ها یا سهام آنها از سوی ایران در پساتحریم گفت: یکی از سیاست‌های ایران در فروش نفت در دوران بعد از لغو تحریم‌ها، خرید پالایشگاه‌ها و سهام آنها برای تامین امنیت تقاضاست مشروط بر اینکه پالایشگاه‌هایی که سهام آنها خریداری می‌شوند، نفت خود را از ایران بخرند.
به گفته وی، البته قرار نیست وزارت نفت اقدام به خرید این پالایشگاه‌ها کند بلکه کارهای کارشناسی و مذاکرات برای خرید آنها از سوی نفت پیگیری می‌شود و صندوق توسعه ملی در مورد نحوه خریداری اقدام می‌کند؛ ایران قرار است ورود به این عرصه را در پساتحریم تجربه کند.
وزیر نفت درباره خرید نفت از سوی مشتریان سنتی ایران در اروپا و آسیا پس از لغو تحریم‌ها نیز اظهار کرد: سیاست ایران، بازگشت به فروش نفت به مشتریان سنتی به میزان قبل از اعمال تحریم‌هاست و پس از تحریم‌ها قطعا بازار آسیا به دلیل نزدیکی برای ایران در اولویت خواهد بود.
زنگنه با بیان اینکه ارتباط ما با مشتریان سنتی نفت ایران دوسویه خواهد بود، تصریح کرد: در صورت افزایش دریافت بیشتر نفت از سوی مشتریان سنتی، ایران نیز در اقدامی دوسویه، خرید برخی کالاها و تجهیزات یا استفاده از توانمندی آن کشورها را در دستور کار قرار می‌دهد.
رویاهای «جی‌ای‌سی‌اف» در آینده
زنگنه در ادامه با بیان تفاوت‌های اوپک و جی‌ای‌سی‌اف و با اشاره به اینکه اوپک یک سازمان است اما جی ای سی اف محل گفت‌وگوست، افزود: این دو با هم تفاوت‌های بنیادی دارند اما همان‌طور که بیش از ١٢ سال طول کشید تا اوپک توانست به اثرگذاری در بازار نفت برسد، امیدواریم در سال‌های آینده جی ای سی اف نیز بتواند در بازار نقش‌آفرینی کند.
وی با اشاره به حضور ٩ رییس کشور در اجلاس جی‌ای‌سی‌اف امسال اظهار کرد: اجتماع این تعداد روسای کشور و گفت‌وگو و همکاری فنی اعضای اجلاس درخصوص تولید و تبدیلات گاز می‌تواند در نوع خود بسیار حائز اهمیت باشد.
زنگنه با بیان اینکه ایران تنها کشوری در منطقه است که گاز مازاد برای اختصاص به صادرات و صنایع در اختیار دارد، گفت: اگرچه قطر نیز از منابع گازی بسیاری برخوردار است اما عمده گاز این کشور تخصیص داده شده است و تعهداتش اشباع است.
وزیر نفت یادآور شد: جز قطر بقیه کشورهای اطراف خلیج‌فارس مصرف‌کننده گاز هستند و ایران می‌تواند به هاب بزرگ منطقه در صادرات و واردات گاز تبدیل شود.
اولویت‌های گازی ایران
زنگنه با بیان اینکه تزریق گاز به میدان‌ها و تامین مصرف داخلی از اولویت‌های ایران در استفاده از گاز تولیدی کشور است، گفت: با توجه به اینکه حدود ٩٠ درصد شهرهای کشور تحت پوشش شبکه گازرسانی قرار دارند و همه صنایع و نیروگاه‌ها از گاز استفاده می‌کنند تاکنون نتوانسته‌ایم نقش تعیین‌کننده‌یی در صادرات گاز داشته باشیم. وزیر نفت ادامه داد: هم‌اکنون میزان واردات و صادرات گاز برابری می‌کند که البته واردات گاز ما از ترکمنستان به دلیل نیاز نیست بلکه با هدف توسعه روابط انجام می‌شود.
وی در خصوص برنامه‌های صادرات گاز ایران عنوان کرد: اولویت ما در صادرات گاز کشورهای همسایه است زیرا صادرات گاز به کشورهای دور از طریق خط لوله به دلیل هزینه‌های فراوان (ترانزیت و هزینه‌های احداث) از حاشیه سود کمتری برخوردار است.
زنگنه با بیان اینکه ایران از صادرات گاز به عراق به ویژه کردستان عراق، افغانستان و کشورهای جنوب خلیج فارس استقبال می‌کند، اظهار کرد: تاکنون بررسی‌ها نشان می‌دهد، صادرات گاز به اروپا از طریق خط لوله گزینه مناسبی نیست زیرا عواید چندانی برای ما ندارد و برای صادرات به اروپا ال ان جی نسبت به خط لوله گزینه مناسب‌تری است.
منطقه، آسیا، اروپا؛ اولویت‌های صادراتی ایران
وی با تاکید بر اینکه راه‌اندازی پروژه‌های ال ان جی ایران باید با بهره‌مندی از سرمایه‌گذاری‌های خارجی در دستور کار قرار گیرد، افزود: در حوزه صادرات گاز به روش ال ان جی اولویت ما بازار آسیاست.
وزیر نفت با اشاره به اینکه هم‌اکنون یک واحد ال ان جی ١٠میلیون تنی ناتمام داریم که به دلیل تحریم متوقف شده است، گفت: راه‌اندازی این طرح نیازمند سالانه ١٥ تا ١٦میلیارد مترمکعب گاز یعنی حدود ٢فاز پارس جنوبی است.
زنگنه در ادامه به فازهای پارس جنوبی اشاره کرد و افزود: فازهای ١٥و ١٦پارس جنوبی آماده افتتاح رسمی است و فاز ١٧ را نیز تا پایان سال نهایی می‌کنیم.
وی تصریح کرد: برنامه ما این است که جز فاز ١٤باقی فازهای پارس جنوبی تا پایان این دولت به بهره‌برداری برسند و به این ترتیب ظرفیت تولید گاز ایران به بیش از یک میلیارد مترمکعب در روز افزایش یابد.
وزیر نفت در این باره که دیپلماسی گازی ایران در جی‌ای‌سی‌اف چیست و چه سیاستی را دنبال می‌کند، گفت: دیپلماسی گازی ایران در مجمع کشورهای صادرکننده گاز تدوین نمی‌شود بلکه در داخل کشور تهیه می‌شود و در آن راستا ایران اهداف خود را در این مجمع پیگیری می‌کند.
وی در پاسخ به اینکه نظر شما درباره ورود امریکا به بازار صادرات گاز درحالی که یک دهه گذشته واردکننده گاز بوده است چیست، عنوان کرد: قطعا ورود امریکا تغییرات زیادی را در بازار گاز ایجاد خواهد کرد؛ روی قیمت‌ها تاثیر می‌گذارد و سبب کاهش قیمت در بازار می‌شود.
زنگنه درخصوص اولویت‌های صادرات گاز ایران گفت: کشورهای منطقه به دلیل موقعیت جغرافیایی، اولویت ایران برای صادرات گاز ـ چه به صورت ال ان جی و چه از طریق خط لوله ـ به شمار می‌روند؛ ضمن اینکه قرار نیست ایران به هر قیمتی گاز خود را صادر کند. زنگنه در پاسخ به سوالی درخصوص برنامه ایران برای صادرات گاز به اروپا توضیح داد: هر تجارتی بین کشورها منجر به ایجاد صلح بین طرفین می‌شود اما باید توجه داشت در معاملات نباید صرفا به یک کشور وابسته بود و باید همواره بازارهای مختلف را مد نظر داشته باشیم؛ اقدامی که در قالب اقتصاد مقاومتی نیز دنبال می‌کنیم.
وی ضمن تاکید بر اهمیت موضوع صادرات گاز و تفاوت آن با بازارهای دیگر صادراتی خواستار توجه بیشتر اصحاب رسانه به این موضوع اساسی شد و افزود: انجام صادرات گاز به خودی خود بسیار حایز اهمیت است زیرا قیمت صادراتی در فاصله زمانی کوتاه یا متوسطی اصلاح می‌شود و از این رو اصل اقدام به صادرات از قیمت شروع به صادرات بسیار مهم‌تر و تعیین‌کننده‌تر است.
وزیر نفت در پاسخ به اینکه آیا قرار است در حاشیه اجلاس مجمع کشورهای صادرکننده گاز با کشورهای روسیه و ترکمنستان برای صادرات گاز به اروپا مذاکراتی انجام شود، تصریح کرد: در حوزه اقتصاد جهانی حرف زمانی عملی می‌شود که با پشتوانه قدرت مطرح شود زیرا مذاکره‌یی که قدرت واقعی در پشت آن نباشد تنها صحبتی دوستانه به حساب می‌آید.
وی افزود: بنابراین زمانی می‌توانیم درخصوص صادرات گاز به اروپا با دیگر کشورهای صادرکننده گاز مذاکره کنیم که عرضه قابل قبولی داشته باشیم در غیر این صورت این مذاکرات جدی گرفته نمی‌شود.
وزیر نفت در پاسخ به سوالی مبنی بر بهترین نوع مصرف گاز در کشور گفت: در این زمینه، برنامه‌یی در دست تدوین داریم که چارچوب کلی آن ظرف یک ماه آینده آماده می‌شود و طی آن بررسی می‌کنیم که چه روشی در مصرف گاز، توجیه اقتصادی بیشتر و منافع بیشتری برای ملت به دنبال دارد.
زنگنه به روش‌های مختلف مصارف گاز نظیر تزریق به میدان‌ها، مصرف داخلی، جایگزینی با فرآورده‌های نفتی مایع، به‌کارگیری در تولید الفین یا پروپیلن و استفاده از آن در ایجاد زنجیره صنایع پتروشیمی، تبدیل به آمونیاک یا متانول و صادرات این محصولات، تبدیل به برق و صادرات آن و دیگر روش‌های موجود در این حوزه را مورد اشاره قرار داد و افزود: باید با استناد به شاخص‌های اقتصادی و به طور دقیق بررسی کرد که کدام روش، توجیه اقتصادی بیشتری دارد.
به گفته وی، هم‌اکنون بیشترین درآمد گازی در داخل کشور از فروش سی ان جی حاصل می‌شود که به ازای هر مترمکعب بیش از ٣٠٠ تومان درآمدزایی دارد و به طور نمونه، عایدی تحویل گاز به پتروشیمی‌ها اندک و کمتر از ١٥٠تومان به ازای هر مترمکعب (حدود ٦ تا ٧سنت) است.
وزیر نفت با بیان اینکه درحال حاضر تفاوت مصرف گاز در تابستان و زمستان به حدود ٣٠٠میلیون مترمکعب رسیده است، تصریح کرد: تزریق به مخازن نفتی، جایگزینی با فرآورده‌ها و توسعه صنایع انرژی‌بر همگی گزینه‌های مهمی هستند اما باید اولویت‌ها را شناسایی و بر مبنای آن نسبت به تعیین روش مصرف گاز اقدام کنیم.
روزنامه تعادل