هرچند در تعیین کیفیت محصولات لاستیک و پلاستیک، کیفیت مواد اولیه عاملی بسیار مهم است، اما نباید فراموش کرد که استفاده از فناوری روز جهان، ماشین‌آلات و تجهیزات مدرن شاخصی غیرقابل چشم‌پوشی در تعیین جایگاه کیفی محصولات پلاستیکی به شمار می‌آید. در میان تمام کشورهای تولیدکننده ماشین‌آلات صنعتی، آلمان با حجم صادرات سالانه ۲۰۰ میلیارد دلاری در مقام بزرگترین و مشهورترین صادرکننده ماشین‌آلات و تجهیزات جهان قرار گرفته که محصولات خود را به بیش از ۱۵۸ کشور جهان صادر می‌کند. علاوه بر این VDMA به عنوان یکی از بزرگترین و کلیدی‌ترین انجمن‌های اروپا با بیش از ۳۱۰۰ شرکت فعال در زمینه تولید ماشین‌آلات به یکی از بزرگترین و کلیدی‌ترین انجمن‌های تخصصی اروپا تبدیل شده است. بخش لاستیک و پلاستیک این انجمن که بیشتر اعضای آن را شرکت‌های آلمانی تشکیل می‌دهد با صادرات ۷ میلیارد یورویی سهم بزرگی از صادرات ماشین‌آلات این کشور را به خود اختصاص داده است.
سهم آلمان از صادرات ماشین‌آلات جهان
این کشور به عنوان بزرگترین صادرکننده ماشین‌آلات صنعتی و پلاستیکی با در دست داشتن سهم ۲۳/۸ درصدی از صادرات ماشین‌آلات جهان، رتبه نخست را به خود اختصاص داده اما نکته این است که در سال ۲۰۱۴م و همزمان با افزایش صادرات ماشین‌آلات پلاستیک‌سازی این انجمن به خارج از کشور، سفارشات داخلی آلمان نیز به میزان ۱۹ درصد افزایش یافته بود. پس از آن نیز چین با سهمی معادل ۱۲/۹درصد جایگاه دوم صادرات ماشین‌آلات به سایر کشورهای جهان را به خود اختصاص داده است. بر همین مبنا اولریش ریفنهاسر، رییس گروه VDMA در مصاحبه با سایت خبری «پلاستیک نیوز» پیش‌بینی کرده بود که در سال ۲۰۱۵ م آلمان با ۴ درصد افزایش سهم خود را از بازارهای بین‌المللی به ۲۷/۸درصد می‌رساند و به پیروی از آن صادرات این محصولات نیز ۴ درصد افزایش پیدا می‌کند.
هرچند این روزها روسیه نیز در زمینه تولید ماشین‌آلات پلاستیک حرف‌هایی برای گفتن دارد اما باز هم بدنه اصلی این صنعت با همراهی ۳ کشور قدرتمند آلمان، چین و امریکا تشکیل شده است. ریفنهاسر در گفت‌وگوی خود به رقبای آلمان اشاره کرد و افزود: افزایش تقاضا برای ماشین‌آلات لاستیک و پلاستیک در آلمان بیش از آنکه به سود تولیدکنندگان آلمانی باشد به سود رقبای خارجی آلمان تمام شد. به طوری که بنابر آمار رسمی منتشر شده، میزان واردات ماشین‌آلات لاستیک و پلاستیک به کشور آلمان در سال ۲۰۱۴م به رقمی معادل ۱۹/۵ درصد افزایش پیدا کرده است.
دگرگونی صنعت پلاستیک
در زمینه تولید ماشین‌آلات صنعتی و پلاستیکی، آلمان را می‌توان رهبر جهان نامید، از سوی دیگر این کشور اروپایی صنعتی برای حفظ جایگاه خود در سطح بین‌المللی و ایجاد زمینه رقابتی بیشتر راهکارهای تازه‌ای نیز دارد و با این وضع به نظر می‌رسد اهمیت استفاده از تجهیزات «صنعت ۴» در تولیدات این کشور بیش از پیش حس می‌شود و همین موضوع یعنی ورود صنعت تولید ماشین‌آلات آلمان به بحث «صنعت ۴» یا چهارمین انقلاب صنعتی، ماشین‌سازی آلمان را از سایر رقبای آن متمایز کرده است. هاینز گائوب، مدیر فناوری و بخش مهندسی شرکت ماشین‌سازی Arburg GmbH با نگاهی به بحث ورود فناوری به صنعت ساخت ماشین‌آلات لاستیک و پلاستیک در گفت‌وگو با «پلاستیک نیوز» معتقد بود: با پیش رفتن به سوی آینده تولید و پیچیده‌تر شدن ماشین‌آلات، نیاز به «صنعت ۴» بیش از پیش حس می‌شود. وی اظهار کرد: «صنعت ۴» یا چهارمین انقلاب صنعتی که حول و حوش سال ۱۹۹۰ م آغاز شد و در عصر ما نیز ادامه دارد درواقع عصر فناوری اطلاعات است.
وی در سخنان خود به این نکته اشاره کرد که آینده «صنعت ۴» به معنی هوشمندسازی کارخانه‌هاست و گفت: با هوشمند شدن کارخانه‌ها تمامی ماشین‌آلات، قطعات و لوازم جانبی تدارکات در قالب یک شبکه فناوری اطلاعات قرار گرفته و قابل کنترل است. به عبارت دیگر، برای مدیریت کارخانه و روند تولیدی دیگر نیازی به مدیریت متمرکز نیست و حتی با استفاده از تلفن همراه نیز می‌توان به صورت غیرمتمرکز به مدیریت تولید پرداخت. درحال حاضر نیز می‌توان چنین گفت که شرکت ARBURG تنها شرکتی است که توانسته فناوری «صنعت ۴» را در کارخانه و تولیدات خود به کار گیرد.
آنچه درباره این شرکت قابل اشاره است، این نکته است که هر سال به فراخور نیاز بازار به کاهش هزینه‌های تولید و افزایش کیفیت محصولات، شرکت‌های بزرگ با صرف هزینه‌های گسترده در تحقیق و توسعه، نوآوری‌های جدیدی را در ساخت ماشین‌آلات و فرآیندهای تولید ایجاد می‌کنند.
تبدیل ایده به واقعیت
از ۳ سال قبل کمپانی آلمانی «آربورگ»، تولیدکننده ماشین‌های تزریق پلاستیک فناوری جدید و اختراعی را به‌نام «فری فورمر» عرضه کرده است. این ماشین صنایع را قادر می‌سازد که بدون نیاز به قالب، قطعات پلاستیکی را در مدت کوتاهی با استفاده از مواد پلاستیک استاندارد تولید کنند. کافی است نقشه قطعه مورد نظر به ماشین داده شود و با مواد پلاستیک و الاستومرها (یک یا چند ماده) قطعه مربوط را تولید و پس از انجام آزمایشات لازم نسبت به ساخت قالب برای تولید انبوه اقدام کرد. این دستگاه برای طراحان و تولیدکنندگان قطعات صنعتی، سازندگان قالب و تولیدکنندگان مواد اولیه به‌ویژه عرضه‌کنندگان مواد افزودنی پلاستیک ایده‌آل است و هزینه‌های طراحی و تولید را کاهش می‌دهد و ایده مشتری را به واقعیت عینی تبدیل می‌کند. چین نیز با استفاده از فناوری‌های آلمانی‌ها، پا جای پای آلمان گذاشته و سعی دارد تا سهم خود را از بازارهای جهانی افزایش دهد. درحال حاضر ۴۰ شرکت آلمانی در چین نمایندگی دارند و به روش‌های مختلف با این کشور همکاری می‌کنند. آلمانی‌ها در بخش ماشین‌آلات فرآیند پلاستیک یک میلیارد دلار به چین صادرات دارند.
به همین دلیل می‌توان گفت که بیشترین صادرات آلمان به کشور چین است. با این حال و با توجه به پیشرفت‌های چین در این زمینه به نظر می‌رسد اگر شرایط بین‌المللی و رقابتی به شکل برابر و مساوی باشد به طور قطع آلمانی‌ها قادر به رقابت با چینی‌ها خواهند بود. هر چند اینکه آلمان تا پایان سال ۲۰۱۵ م و در مقایسه با روند صادراتی سال ۲۰۱۳ م شاهد رشد ۹۷ درصدی ماشین‌آلات پلاستیکی خواهد بود. بنا بر این گزارش می‌توان گفت که هرچند چین این روزها پابه‌پای رقیب آلمانی خود در تولید ماشین‌آلات پلاستیکی پیش می‌رود، اما همچنان آلمان با داشتن برگ برنده‌ای همچون «صنعت ۴» و هوشمندسازی کارخانه‌های تولیدی خود، کشوری بدون رقیب در جهان به شمار می‌آید.
صمت