«بازار طلا سکه است، دست از خرید سهام بردارید.» این شاه بیت تحلیل‌هایی است که این روزها از سوی نهادهای معتبر پیش‌بینی بازارهای جهان منتشر شده است. طلا در حالی این روزها دوباره توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده است که پیش از این در آخرین ماه‌های سال ٢٠١٥، جوری از نردبان قیمت پایین می‌آمد که برخی فعالان بازار خاکستر شدن سرمایه‌های‌شان را باور کرده بودند. آنچه در خاورمیانه، چین، کره شمالی و... می‌گذرد اما روند حرکت را تغییر داد. حالا نگاه‌ها دوباره به «طلایی» معطوف شده است که زیر سایه ریزش بورس‌های معتبر جهان و تنزل ارزش دلار از یک سو و همچنین تحولات بازار نفت، از خاکستر برخاسته و روی پایش ایستاده است. ریزش بورس‌های معتبر جهان را اما بسیاری زیر سر چشم بادامی‌ها می‌دانند. از یک سو آزمایش اتمی کره شمالی بر این روند تاثیر گذاشته است و از سوی دیگر آنچه در چین می‌گذرد. تحولات پیش گفته سبب شده است قیمت طلا در آخرین روز کاری هفته ایران، یعنی روز پنجشنبه به بالاترین سطح خود در ٩ هفته گذشته برسد. هر اونس طلا در مرز ١١٠٢ دلار ایستاده است.
پنجشنبه اضطراری چین
برخی تحلیلگران برای نشان دادن تاثیر چین بر بازار سهام اروپا و آمریکا از عبارت «وحشت جهان از تحولات چین» استفاده کرده‌اند. چین که روند کاهش نرخ برابری «یوان» (واحد پولی چین) را به جریان انداخته است روز پنجشنبه به دلیل کاهش سریع قیمت در بورس شانگهای برای دومین بار در هفته گذشته مکانیسم خودکار موسوم به «فیوز اضطراری» را فعال کرد تا معاملات متوقف شود. دولت چین این مکانیسم را در سال ٢٠١٣ برای مقابله با سقوط سریع سهام پیش‌بینی کرده است. طبق قوانین بورس چین، در صورت کاهش ٥ درصدی شاخص‌ها، بورس برای ١٥ دقیقه تعطیل و مجددا گشوده می‌شود اما اگر این کاهش به بیش از ٧ درصد برسد، بورس‌ها برای ٢٤ ساعت تعطیل می‌شوند. اقدامی که با برخی انتقادات از سوی فعالان بورس‌های چین همراه است. چرا که به باور این گروه، توقف یک روزه موجب افزایش نگرانی‌ها و فشار فروش بیشتر بعد از بازگشایی بازارها می‌شود. با این حال بورس‌های چین در معاملات دیروز جمعه متعادل شده و شاخص بورس شانگهای با دو درصد کاهش آغاز به کار کرد. آنچه سبب شد روز پنجشنبه مکانیسم خودکار فیوز اضطراری در بازارهای چین فعال شود تنزل شاخص سهام در نیم ساعت اول معاملات بود.
با آغاز معاملات سهام در بازارهای بورس شانگهای بهای سهام رو به تنزل گذاشت و در نیم ساعت اول معاملات، شاخص بهای سهام در بازار شانگهای حدود ۷ درصد کاهش یافت تا فیوز اضطراری معاملات را متوقف کند.با از سرگیری معاملات، شاخص سهام ۵ درصد دیگر سقوط کرد و مکانیسم فیوز اضطراری را به کار انداخت. این کوتاه‌ترین مدت زمان معامله در بازارهای چین طی ٢٥ سال گذشته بود. به این ترتیب در بازارهای چین، بهای سهام بیش از ١٦٠٠ شرکت بیش از ۱۰ درصد تنزل کرد. مقامات چین در روز پنجشنبه اعلام کردند در حال تعلیق مکانیسم فیز اضطراری هستند. مبادلات در بازارهای سهام چین روز جمعه، دیروز از سر گرفته شد و شاخص‌های روندی افزایشی را در آغاز معاملات تجربه کردند. سایر بازارهای آسیایی هم پس از سقوط چشمگیر روز پنجشنبه اکنون بهبود یافته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد روند کاهش بهای سهام در چین با تصمیم بانک مرکزی این کشور برای به جریان انداختن روند کاهش نرخ برابری یوان در برابر دلار مرتبط بوده است. روز پنجشنبه، بانک مرکزی نرخ «یوآن مبنا» در برابر دلار را کاهش داد. نرخ یوآن چین آزاد نیست و بانک مرکزی آن کشور «نرخ مبنا» را تعیین می‌کند که به نوبه خود، تعیین‌کننده نرخ برابری یوآن در بازار آزاد است.
چرا چین ارزش پول خود را کاهش داد؟
تضعیف واحد پولی اغلب از سوی سرمایه‌گذاران نشانه عملکرد بد اقتصادی تلقی می‌شود، وضعیتی که نیازمند حمایت دولتی از طریق تشویق صادرات است. دولت چین با هدف حمایت از صادرات و به منظور افزایش نرخ رشد اقتصادی ارزش یوان را کاهش داده است. اقتصاد چین که تا یکی، دو سال گذشته به سرعت رو به رشد داشت، اخیرا با کاهش نرخ رشد مواجه شده است. نرخ رشد اقتصادی چین در چهارماهه پایانی سال گذشته میلادی به کمتر از هفت درصد رسید که از زمان آغاز بحران اقتصاد جهانی سابقه نداشته است. رشد اقتصادی چین در یکی دو دهه اخیر بیشتر مرهون افزایش صادرات صنعتی بوده و به همین دلیل هم، دولت چین برای بازگرداندن رونق سابق به اقتصاد، تشویق صادرات از طریق کاهش نرخ برابری یوآن را در پیش گرفته است.
قلب اروپا ریخت
سال ٢٠١٦ روی دیگری به تحلیلگران اقتصادی نشان داد. پیش‌بینی‌ها درست از آب درنیامد. هنوز گزارش‌های چندانی از اوضاع اقتصادی جهان منتشر نشده بود که آزمایش هسته‌ای کره شمالی بازارهای سهام آسیا و اروپا را به‌شدت تحت تاثیر قرار داد. سیاست دولت چین مبنی بر کاهش نرخ یوان نیز اوضاع را پیچیده‌تر از قبل کرد. تنش‌ها در خاورمیانه به اوج رسیده است و شرایط به گونه‌ای پیش رفت که طلا بالا رفت و سهام از نردبان قیمتی پایین آمد. برخی معتقدند ترقی طلا به تنش‌های ایران و عربستان نیز مربوط است. در این میان همه چیز زیر سایه ابهام قرار گرفت. آنچه روز پنجشنبه در چین گذشت نیز سبب شد شاخص‌های ﻣﺎﻟﯽ در ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺎزارهای ﺑﺰرگ اروﭘﺎ کاهش یابد. فوتسی لندن، دکس آلمان و کک فرانسه افت شاخص‌ها را پذیرفتند. اﻓﻮل قیمت ﻧﻔﺖ و هراس از تنش‌های ﺳیاﺳﯽ ﺳﺒﺐ ریسکﮔﺮیزی ﺳﺮﻣﺎیهﮔﺬاران ﺷﺪه اﺳﺖ. به این ترتیب آزﻣﺎیش اﺗﻤﯽ در ﮐﺮه ﺷﻤﺎﻟﯽ و تنش‌های ایجاد ﺷﺪه در ﺧﺎورمیانه و بحران چین را می‌توان عوامل مهم کاهش شاخص‌های ﻣﺎﻟﯽ اروﭘﺎ دانست. ﺳﺮﻣﺎیهﮔﺬاران اروﭘﺎیی ﻣﻨﺘﻈﺮ اظهار ﺟﺪید ﻣﺎریو دراﮔﯽ، رییس ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰی اروﭘﺎ درﺑﺎره زﻣﺎن اﻓﺰایش سیاست‌های ﺣﻤﺎیتی هستند. ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰی اروﭘﺎ آﻣﺎدﮔﯽ دارد.
پس‌لرزه چین به وال‌استریت رسید
در پی تعلیق معاملات در چین شاخص سهام وال‌استریت نیز روز پنجشنبه به‌شدت افت کرد. این اتفاق در پی ریزش در بازارهای آسیایی و اروپایی سهام رخ داد. در وال استریت بانک‌ها بزرگ‌ترین بازندگان بودند به‌طوری که ارزش سهام دو غول بانکی «سیتی‌گروپ» و «مورگان استنلی» پنج درصد سقوط کرد. سهام شرکت‌های فناوری مثل اپل، آمازون، فیس‌بوک و گوگل هم بین ٣/٢ تا ٢/٤ درصد افت کرد. بانک جهانی نیز در تازه‌ترین گزارش خود پیش بینی نسبت به رشد اقتصادی جهان در سال ٢٠١٦ را کاهش داده است. از سوی دیگر انتشار متن مذاکرات نشست فدرال رزرو امریکا نیز نشان می‌دهد که هرگونه افزایش نرخ بهره طی ماه‌های آینده به صورت تدریجی خواهد بود.
غول بحران از شیشه بیرون می‌آید
آنچه در نخستین روزهای سال ٢٠١٦ رخ داده حالا هشدارهای رییس صندوق بین‌المللی پول را در ذهن‌ها زنده کرده است. وقتی در مقاله‌ای پیش‌بینی کرد رشد اقتصاد جهانی در سال آینده مایوس‌کننده خواهد بود. کریستین لاگارد در این مقاله عنوان کرد که دورنمای افزایش نرخ‌های بهره در امریکا و کندی رشد اقتصادی در چین بر تردیدها و ریسک بالاتر آسیب‌پذیری اقتصادی در سراسر جهان تاثیر گذاشته‌اند. به علاوه رشد تجارت جهانی به میزان قابل توجهی آهسته شده و کاهش قیمت مواد خام بر اقتصادهای متکی بر صادرات این مواد لطمه زده و از سوی دیگر بخش مالی در بسیاری از کشورها همچنان ضعیف هستند و ریسک‌های مالی در اقتصادهای نوظهور افزایش یافته‌اند. لاگارد در این مقاله تاکید کرد: همه این موارد به معنای آن است که رشد جهانی در سال ٢٠١٦ مایوس‌کننده و نابرابر خواهد بود و بهره‌وری پایین، جمعیت رو به سالمندی و پیامدهای بحران مالی جهان، ترمز رشد اقتصاد جهانی را می‌کشد.
روزنامه اعتماد