شرکتهای هواپیمایی اروپایی به دلیل وضع تحریم‌های سختگیرانه بین‌المللی مجبور به لغو پروازهای خود به ایران شدند.
از سوی دیگر به دلیل مشکلات ناشی از تحریم‌ها اعم از سوخت‌گیری که تبادل سوخت را با مشکل مواجه کرده بود، پرواز مستقیم به آسمان ایران در معادله هزینه و فایده آنها، صرفه‌یی برای این شرکت‌ها نداشت در نتیجه لغو پروازها تنها گزینه شرکتهای هوایی غربی بود؛ اما حالا با اجرایی شدن برجام در بر پاشنه دیگری درحال چرخش است و شرکتهای هواپیمایی اروپایی امیدوارانه به آسمان ایران بازگشته‌اند، امیدوارند به‌لحاظ اینکه در شرایط فعلی که شرکتهای هواپیمایی داخلی برای نوسازی ناوگانشان زمان می‌خواهند در این فاصله زمانی بتوانند از بازار پر متقاضی پروازهای هوایی ایران به بهترین نحو ممکن استفاده کنند.
در همین رابطه با سیدمحمود فاضلی، کارشناس برنامه‌ریزی و گسترش فروش ایران ایر درخصوص ابعاد و پیامدهای ورود شرکتهای هواپیمایی خارجی به ایران را مورد بررسی قرار دادیم.
فاضلی با اشاره به دایر شدن خطوط پروازی خارجی مثل «کی. ال. ام»، «ایرفرانس» و «بریتیش ایرویز» در آسمان ایران به «تعادل» می‌گوید: در قراردادهای دو جانبه‌یی که بین کشورها منعقد می‌شود، شرکتهای هواپیمایی شاخص طرفین باید تعداد مشخصی پرواز را انجام دهند مثلا تهران و لندن این توافقنامه را امضا می‌کنند که شرکتهای هواپیمایی ملی‌شان یک تعداد پرواز هفتگی را برقرار کنند، کنسل کردن پروازها در سال‌های تحریم از سوی خود این شرکت‌ها بوده و ما دخالتی در این زمینه نداشتیم.
کارشناس فروش ایران ایر تصریح کرد: شرکتهای هواپیمایی خارجی در عمل خودشان دوباره به چرخه هوایی بازار ایران بازگشته‌اند و این تصمیم از سوی خودشان بوده و ما نمی‌توانیم به آنها بگوییم یک چنین حقی را ندارند و نه می‌توانیم بگوییم تعداد پروازهایشان را بیشتر کنند؛ چراکه تعداد پروازها از قبل در توافقنامه‌ها آمده است و در صورتی که طرفین رضایت داشته باشند، می‌توانند مجددا از طریق سازمان هواپیمایی دو کشور مذاکره کنند بنابراین، این نکته را باید مد نظر داشت که این شرکتهای هواپیمایی خارجی نمی‌توانند خیلی ساده تصمیم بگیرند که بروند یا بیایند چراکه از قبل یک قراردادی بین طرفین بوده است.
فاضلی در پاسخ به پرسشی درباره فرصت‌ها و تهدیدهای ورود شرکتهای هواپیمایی اروپایی به حمل و نقل هوایی ایران گفت: درحال حاضر که هنوز هواپیماهای خریداری شده به ما نرسیده است و ایرلاین‌هایمان از نظر تعداد هواپیما با کمبود مواجه هستند و شاخص عرضه هواپیماهای داخلی به نسبت پایین است، شرکتهای هواپیمایی ترکیش و عربی به کمک بازار تقاضایی که در ایران وجود دارد، یک بخش زیادی از مارکت هوایی را به خودشان اختصاص داده‌اند و اگر این شرکتهای هواپیمایی اروپایی هم وارد این چرخه شوند، بحث رقابت اصلی میان این شرکت‌ها و شرکتهای هواپیمایی ترکیه و عربی شکل می‌گیرد.
قیمت‌های رقابتی با مطلوبیت بیشتر
به گفته فاضلی، ترکیه طی سال‌ها فرودگاه استانبول را به عنوان «هاب منطقه‌یی» معرفی کرده و بخش زیادی از پروازهایی که به اروپا و حتی امریکا انجام می‌شود از طریق این هاب انجام می‌شود و این اتفاق در امارات و قطر هم درحال انجام است؛ ولی حالا قطعا زمانی که «بریتیش ایر ویز» و «ایرفرانس» هم وارد شبکه پروازی ایران شوند از نظر زمانی برای مسافران ایرانی به صرفه خواهد بود و به همین دلیل قیمت‌هایی که ارائه خواهد شد، قیمت‌های رقابتی‌تر با مطلوبیت بیشتری برای مسافران خواهد بود؛ پس در این مرحله فعلا برای ترکیش و قطر ایرویز و امارات این مشکل وجود خواهد داشت.
این کارشناس شرکت ایران ایر درخصوص رقابت شرکتهای داخلی با شرکتهای خارجی تاکید می‌کند در آینده زمانی که این امکان شکل بگیرد و هواپیماهای خریداری شده ایران وارد کشور شوند و پروازهای مستقیم ایران به مقاصد مختلف برقرار شود؛ قطعا مطلوبیت و اولویت با شرکتهای هواپیمایی داخلی خواهد بود، چرا؟ چون پرواز مستقیم را انجام می‌دهند. وجود شرکتهای خارجی در زمان ورود هواپیماهای خارجی به کشور به نفع مصرف‌کننده و مشتری خواهد بود، چرا؟ چون فضای رقابتی که به دلیل شرایط موجود ایجاد می‌شود، دست شرکتهای هواپیمایی را در زمینه Pricing یا قیمت‌گذاری می‌بندند یعنی باید در آن زمان شرکتهای هواپیمایی، قیمت‌های متنوعی ارائه دهند و کلاس‌های نرخی متنوعی را در برگیرد و با یک سیستم مدیریتی خاص بتوانند بازار را به خودشان اختصاص دهند. این رقابتی که در این میان شکل می‌گیرد، باعث سودآوری برای مصرف‌کننده خواهد شد چراکه انتخا‌ب‌های متنوع‌تر و بیشتری را پیش روی خودش خواهد داشت.
استراتژی‌مداری ترکیش ایر
فاضلی بیان کرد: در این میان قیمت پرواز و کیفیت خدمات برای مسافر خیلی تعیین‌کننده خواهد شد. درحال حاضر هواپیمایی ترکیش پروازهایی با فرکانس بالا به ایران دارد و این شرکت علاوه بر تهران به شهرهایی مانند تبریز، مشهد و شیراز پرواز دارد؛ استراتژی و راهبرد ترکیش ایر چیست؟ در واقع ترکیش تقاضاهایی که در این نواحی وجود دارد به هاب خودش، استانبول منتقل می‌کند و از آنجا به هر شهر دیگری که مسافر قصد پرواز دارد، خواهد رفت که منجر به افزایش مسافرانش و افزایش عایدی‌اش خواهد شد.
امارات و قطر تنها به تهران پرواز دارند. این شرکتهای هواپیمایی عربی، راهبرد ترکیه را از طریق فرودگاه امام خمینی انجام می‌دهند یعنی مسافر را به هاب خودش که دوبی است منتقل می‌کند و از آنجا به اقصا نقاط دنیا می‌برد. درحال حاضر به دلیل کمبود شاخص عرضه در صنعت هواپیمایی کشور ما مجبور به استفاده از شرکتهای هواپیمایی ترکیش همچنین شرکتهای عربی و اروپایی هستیم. این سال‌ها به دلیل مشکلات تحریم، تعداد صندلی‌هایی که باید داشته باشیم تا بتوانیم پروازهای زیاد را ارائه کنیم، کافی نبوده بنابراین شرکتهای هواپیمایی مختلف از این شرایط به نحو احسن برای خودشان استفاده می‌کنند البته ایران نیز می‌تواند به همان میزان مثلا 7پرواز هفتگی به استانبول داشته باشد اما چرا ترکیش سوددهی بیشتر دارد؟
چون بخش زیادی از مسافرانی که به طور روزانه از تهران به استانبول می‌روند، مقصد نهایی‌شان جای دیگری است و می‌خواهند از آنجا به جایی دیگر پرواز کنند اما چون کل مسیر را با ترکیش ایر گرفته‌اند این سود مجددا به شرکت هواپیمایی ترکیش ایر خواهد رسید و امیدوار به این هستند در این شرایطی که وجود دارد و هنوز شرکتهای هواپیمایی داخلی برای نوسازی ناوگانشان نیاز به زمان دارند. در این زمان فرصت مناسبی برای خودشان دست و پا کرده‌اند تا با شرکتهای هواپیمایی «ترکیش ایرویز» و «قطر ایر ویز» رقابت کنند اما 6 ماه تا یک سال دیگر که هواپیماهای جدید وارد آشیانه‌های هوایی ایران شود قطعا رقیب اولشان شرکتهای هواپیمایی داخلی خواهد بود.
زمانی که ناوگان هوایی ایران تازه نفس شود، مسافران برای پرواز به مقاصد مختلف دیگر به صورت مستقیم از تهران پرواز خواهند کرد و برای طی مسیر لازم نخواهد بود که به ترکیه بروند و بعد از آنجا به مقصد نهایی‌شان که لندن است، منتقل شوند.
در زمان تحریم‌ها به دلیل اجباری که برای مسافران ایرانی برای پرواز با خطوط هوایی ترکیش ایرویز و امارات و قطر وجود داشت، گزارش‌هایی مبنی بر رفتارهای نامناسب با مسافران ایرانی مخابره شد به این عنوان که پرواز بیش از دو ساعت تاخیر داشته و در این فاصله نه به مسافران وعده غذایی، نه اسکان و نه تکلیفشان را مشخص کرده‌اند؛ این اتفاقات بنا به شرایط اجبار وجود داشته، اتفاق افتاده چراکه مسافران انتخاب دیگری را نمی‌توانسته‌اند داشته باشند.
تعادل