اشتغال خوشه‌ای؛ راهکار دولت برای رونق اشتغال در 5سال آینده
بسیاری از تحلیلگران به‌دنبال یافتن پاسخی برای این معادله هستند که دولت یازدهم در دوران پسابرجام از چه طریقی قصد دارد، بیکاری افسارگسیخته‌یی که میراث دولت قبلی برای اقتصاد ایران است را کنترل کند. جمشید تقی‌زاده معاون امور مجلس، حقوقی و استان‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از جمله دولتمردانی است که تلاش کرده ابعاد گوناگون این موضوع را تشریح کند. تقی‌زاده اشتغال خوشه‌یی را یکی از راهکارهای مهم رونق اشتغال در برنامه ششم توسعه می‌داند که در سال‌های اجرای برنامه ششم توسعه باید با جدیت در استان‌های مختلف پیگیری شود.
معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در جلسه شورای هماهنگی دستگاه‌های تابعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان چهارمحال‌وبختیاری در شهرکرد گفت: «اجرای طرح‌های اشتغال خوشه‌یی از اولویت‌های برنامه ششم توسعه است که از سال آینده برای توسعه کمی و کیفی این طرح در وزارت تعاون تلاش می‌شود. در برنامه ششم توسعه، برنامه‌ریزی برای اشتغال پایدار و حرکت به سمت اشتغال خوشه‌یی باتوجه به مزیت‌های استانی، بومی و منطقه‌یی و اتصال به بازارهای جهانی در اولویت برنامه‌های وزارت تعاون دیده شده است.»
تقی‌زاده از اعمال معافیت‌هایی برای کارفرمایانی که در پنج سال برنامه ششم توسعه فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را به کار می‌گیرند خبر داد و گفت: «آنان از پرداخت سهم کارفرما و بیمه بیکاری برای مدت دو سال معاف هستند.»
معاون وزیر تعاون افزود: «این برنامه با هدف ترغیب و تشویق کارفرمایان و کارآفرینان بخش خصوصی و تعاونی برای جذب نیروی کار جوان، کاهش نرخ بیکاری و ایجاد اشتغال طراحی شده و آیین‌نامه اجرایی آن و شیوه معرفی، زمینه‌های کاری اولویت‌دار، نحوه تامین هزینه‌ها پس از تصویب در هیات وزیران اعلام می‌شود.»
فضای اقتصادی کارآفرینی پس از برجام
تقی‌زاده درخصوص فضای اقتصادی کشور در پسابرجام اظهار کرد: «هم‌اکنون وارد مرحله جدید مدیریت و اقتصاد نوین شده‌ایم و باید نگاه و تفکر مدیریت سنتی در بخش‌های مختلف در زمان تحریم را کنار بگذاریم. باید در پساتحریم، ساختارهای متناسب با این فضا ایجاد و برنامه‌ریزی‌ها نیز در این راستا انجام شود.» وی کاهش تصدی‌گری در بخش‌های مختلف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ایجاد ثبات و امنیت بیشتر در حوزه تعاون، توسعه بیمه سلامت، جهت دادن به یارانه‌ها، گسترش پوشش مسکن اجتماعی، راه‌اندازی اشتغال بومی و خوشه‌یی و اتصال آن به بازارهای جهانی را از برنامه‌های وزارت تعاون در برنامه ششم توسعه عنوان کرد. تقی‌زاده در این نشست از نداشتن خروجی موثر در نشست‌های شورای هماهنگی دستگاه‌های تابعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در کشور انتقاد کرد.
نرخ بیکاری تک‌رقمی بعید است
اما آیا دولت قادر است از طریق اجرای برنامه‌هایش نرخ بیکاری را به مرز تک‌رقمی شدن هدایت کند؟ حمید حاج‌اسماعیلی یکی از کارشناسان بازار کار معتقد است که دولت یازدهم در سال‌های 95 و 96 خواهد توانست بیکاری را تا حد زیادی کنترل کند، اما تک‌رقمی کردن نرخ بیکاری فعلا تا دو سال آینده بعید به‌نظر می‌رسد. حاج‌اسماعیلی بااشاره به نرخ بیکاری 6.5درصدی آلمان و احتمال سقوط نرخ بیکاری در ایران، گفت: «بیکاری در کشور زمانی تک‌رقمی می‌شود که جویندگان کار و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی سر کار بروند.»
این فعال بازار کار در ادامه اظهار کرد: «باتوجه به وضعیت بازار کار و بیکاری فارغ‌التحصیلان، شرایط تک‌رقمی کردن نرخ بیکاری ظرف دو سال آینده را نداریم. در حال حاضر که نرخ بیکاری 10.5درصد اعلام می‌شود چندان در جامعه محسوس نیست و باوجود اجرای برجام هنوز رونق اقتصادی در کشور دیده نمی‌شود. از آنجایی که در گذشته نرخ اشتغال ما در بخش خدمات بالا بوده ممکن است احساس کنیم به‌صورت غیرفنی در حوزه بازار کار شغل ایجاد می‌شود اما این اشتغال عمدتا مربوط به بخش خدمات است.»
واقعیات آماری مطابق واقعیات اقتصادی جامعه
حاج‌اسماعیلی در ادامه بااشاره به نرخ بیکاری آلمان اظهار کرد: «کشور آلمان در‌حالی بهترین شرایط اقتصادی را تجربه می‌کند که نرخ بیکاری 6.5درصد دارد، بنا بر این هدف‌گذاری تک‌رقمی کردن نرخ بیکاری زمانی در کشور ما محقق می‌شود که واقعیات آماری با آنچه جامعه احساس می‌کند تطابق داشته باشد.»
به گفته وی شرط تک‌رقمی شدن نرخ بیکاری این است که فارغ‌التحصیلان و متقاضیان کار سرکار بروند در غیر این صورت آمارها تاثیری در بازار کار و اقناع مردم ندارد.
این کارشناس حوزه کار بااشاره به پیش‌بینی رشد 5درصدی اقتصاد در برنامه ششم توسعه، تصریح کرد: «براساس نظر کارشناسان هر یک‌درصد رشد اقتصادی می‌تواند صد هزار شغل ایجاد کند و اگر دولت با این هدف‌گذاری که در برنامه ششم صورت داده، بخواهد به رشد اقتصادی 5درصد برسد ظرفیت اقتصاد کشور به‌گونه‌یی نیست که سالانه بیش از 500هزار شغل در کشور ایجاد شود.»
تعادل