از همان آغازین روزهای توافق هسته‌ای ژنو بود که خودروسازان ایرانی باب مذاکره با همتایان خارجی خود را باز کردند. آنها ازآنجاکه می‌دانستند تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران دیر یا زود لغو خواهد شد، هر کدام به‌دنبال شرکای موردنظرشان رفتند تا در دوران پساتحریم بتوانند عقب‌ماندگی‌های خود را به‌واسطه جوینت‌ونچر با خارجی‌ها جبران کنند. در این بین نام خودروسازان زیادی برای شراکت با غول‌های جاده مخصوص مطرح شد و برخی از آنها پای میز مذاکره آمده و حتی قرارداد و تفاهم‌نامه امضا کردند و برخی دیگر نیز در حال چانه‌زنی با سه خودروساز بزرگ ایران هستند.
هرچند هنوز همه شرکای خودروسازان داخلی قطعی نشده و قطعات این پازل سر جای خود قرار نگرفته‌اند، با این حال از همین حالا می‌توان ادعا کرد که معادلات در صنعت و بازار خودرو کشور در آینده‌ای نه چندان دور تغییر خواهد کرد. این «تغییر معادلات» از آن جهت اهمیت دارد که خودروسازان داخلی به‌واسطه حذف و اضافه شرکای خود، قرار است مسیری جدید را در تولید و عرضه محصول طی کنند و طبعا با توجه به قراردادهای جدید و آینده آنها با خارجی‌ها، اوضاع در خطوط تولید و بازار خودرو کشور دستخوش تغییر و تحول خواهد شد.
شرکای هفت‌گانه ایران‌خودرو
اما ببینیم تغییر معادلات در خودروسازی ایران به چه شکل است و ایران‌خودرو،سایپا و پارس‌خودرو هر یک قرار است با کدام خودروساز خارجی همکاری مشترک داشته باشند. ابتدا از ایران‌خودرو شروع کنیم، شرکتی که گویا قصد دارد بازار و سبد محصولات خود را بین چند خودروساز خارجی تقسیم کند. آبی‌های جاده مخصوص، در حال حاضر با سوزوکی، پژو و بنز قرارداد و تفاهم‌نامه دارند و در کنار اینها احتمالا با فیات و رنو نیز شراکت خواهند داشت.
آن طور که ایران‌خودرویی‌ها می‌گویند، مذاکرات با فیات ایتالیا و رنوی فرانسه آغاز شده و با این حساب اگر مذاکرات با این دو شرکت نیز به نتیجه برسد، بزرگ‌ترین خودروساز ایران صاحب پنج شریک معتبر خواهد شد. البته گفته می‌شود ایران‌خودرو مذاکراتی با سانگ یانگ کره نیز داشته و همچنین به‌دنبال مشارکت با نیسان موتورز ژاپن نیز هست که اگر آنها نیز دعوت این شرکت را بپذیرند، آبی‌های جاده مخصوص شرکایی هفت‌گانه خواهند داشت.
آن‌طور که مدیرعامل ایران‌خودرو تلویحا تاکید کرده، فیات شریک اصلی ایران‌خودرو است و بیشتر سهم بازار این شرکت به خودروساز ایتالیایی خواهد رسید. با این حساب، این موضوع را باید مهم‌ترین تغییر معادله در ایران‌خودرو دانست؛ زیرا تا پیش از این، پژو شریک اول به‌شمار می‌رفت و حالا قرار است فیات در این جایگاه بنشیند. به اعتقاد کارشناسان، هدف ایران‌خودرو از تعدد شرکا، تضمین خطوط تولیدش است، چه آنکه آنها معتقدند وقتی شرکت‌هایی مانند فیات و رنو و پژو همزمان در کیلومتر 14 جاده مخصوص باشند، اگر احیانا یکی از آنها ساز جدایی زده و برود، تولید این شرکت (ایران‌خودرو) آسیب چندانی در درازمدت نخواهد دید. به‌عبارت بهتر، ایران‌خودرویی‌ها مجموعه‌ای از آلترناتیوها را دور خود جمع کرده‌اند تا در صورت رفتن یکی، دیگری جای خالی‌اش را پوشش دهد.
گفته می‌شود ایران‌خودرو می‌خواهد بخشی از سهم بازار 30 تا 40 میلیونی خود را در اختیار رنو قرار دهد و 30 تا 50 میلیون را به فیات بدهد و در رده قیمتی بالای 50 میلیون تا 100 میلیون تومان نیز با پژو کار کند. بنز نیز بازار محصولات لوکس این شرکت را به دست می‌گیرد و سوزوکی هم لایه‌های قیمتی پایین‌تر را پوشش خواهد داد.
شراکت مستقیم سایپا با رنو
به سایپا برویم، جایی که هرچند نام خودروسازان زیادی برای میهمانی در آن مطرح شد، اما تا به امروز تنها رنو قطعی شده و گفته می‌شود قرارداد این دو به‌زودی امضا می‌شود. تغییر در معادله سایپا به این شکل است که این شرکت به‌طور مستقیم با رنو کار می‌کند و علاوه‌بر تولید محصولات این شرکت فرانسوی در پارس‌خودرو (زیرمجموعه سایپا)، خود نیز به تولید خودروهای رنو خواهد پرداخت. به جز رنو البته خبرهایی مبنی‌بر همکاری سایپا با سیتروئن نیز به گوش می‌رسد که البته سایپایی‌ها جزئیات آن و اینکه اصلا قصد همکاری با این خودروساز فرانسوی را دارند یا نه، بروز نمی‌دهند.
محصولات سیتروئن به لحاظ قیمتی ارزان به‌شمار نمی‌روند و به‌نظر می‌رسد این شرکت در صورت همکاری با سایپا، بازه قیمتی بالای 50 میلیون تومان را پوشش دهد. سیتروئن پیش‌تر نیز به‌واسطه مونتاژ زانتیا، با سایپا همکاری داشت که البته شکل شراکت جدید احتمالی این دو خودروساز، متفاوت از گذشته خواهد بود؛ زیرا طبق قوانین وزارت صنعت، معدن و تجارت، شرکای خارجی باید بابت آغاز تولید با ساخت داخل 40 درصدی و همچنین صادرات 30 درصدی، تعهد بدهند و این دو موضوع شروط حضور در «جاده مخصوص» است.
پارس‌خودرو، پایگاه تولید رنو
اما از پارس‌خودرو نیز خبر می‌رسد که این شرکت به‌نوعی در رهن رنو قرار خواهد گرفت. پارس‌خودرویی‌ها که گفته می‌شود مجهزترین خطوط تولید را در خودروسازی ایران دارند، در حال حاضر به تولید پراید و تندر-90 و برلیانس چینی مشغول هستند، اما طبق آخرین اخبار، بناست این شرکت به‌طور کامل در اختیار رنو قرار بگیرد. هرچند رنو اصرار دارد سهام پارس‌خودرو را بخرد، اما ظاهرا سایپا موافق نبوده و حاضر است تنها این شرکت را برای تولید محصول در اختیار رنو بگذارد و همچنان خود صاحب آن باشد. اگر این سناریو در مورد پارس‌خودرو عملی شود، این شرکت به پایگاه تولید اصلی رنو در ایران و شاید خاورمیانه تبدیل شود و با این حساب به احتمال فراوان، پراید و برلیانس از خطوط تولید آن خداحافظی خواهند کرد.
دنیای اقتصاد