بر‌اساس اعلام بانک مرکزی شاخص مذکور در بهمن‌ماه گذشته اگرچه نسبت به ماه قبل از خود روندی کاهشی داشته اما در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل معادل 3/4 درصد افزایش داشته است.
با این حال نگاهی به جزئیات شاخص بهای تولیدکننده در ایران نشان می‌دهد که گروه ساخت (صنعت) در میان 8گروه اصلی تنها گروهی بوده است که با کاهش یک درصدی نسبت به ماه گذشته و کاهش 1/5 درصدی نسبت به ماه مشابه در سال قبل همراه بوده است.
حال در این میان صنعت فولاد به‌عنوان یکی از صنایع مادر کشور چه شرایطی را پشت‌سر گذاشته است؟
این سوال در شرایطی مطرح می‌شود که آمارهای رسمی از کاهش شاخص بهای تولیدکننده در بخش صنعت خبر می‌دهد و از سویی بالا بودن هزینه‌های تولید یکی از گلایه‌های همیشگی فولادسازان بوده است.
از نگاه فولادسازان ایرانی، بالا بودن قیمت تمام‌شده فولاد در کشور پاشنه آشیل این صنعت در رقابت با تولیدکنندگان خارجی و ورود به بازارهای فرامرزی است.
این انتقاد در حالی همواره از سوی فولادسازان جریان داشته است که حالا و با تکیه بر گزارش بانک مرکزی از شاخص بهای تمام شده در بخش صنعت، باید دید که آیا صنعت فولاد نیز از کاهش شاخص بهای تولیدکننده در بخش صنعت سهمی داشته است یا خیر.
از سویی با قرار داشتن در آستانه سال نو و افزایش هزینه‌های تولید، این سوال مطرح است که آیا کاهش شاخص بهای تولید در بخش صنعت و یا فولاد در سال آینده نیز پایدار خواهد بود.
در پاسخ به سوال مطرح شده کارشناسان عقیده دارند به‌طور حتم شاخص‌های تاثیرگذار در بهای تمام شده تولید برای فولادسازان در سال آینده با افزایش همراه خواهد بود هرچند که این شاخص‌ها در سال جاری و در پی افت قیمت فولاد روندی کاهشی داشته‌اند.
رئیس انجمن فولادسازان و در پاسخ به این سوال که آیا صنعت فولاد طی ماه‌های گذشته با کاهش بهای تولیدکننده همراه بوده است یا خیر، می‌گوید: اگرچه در آمار بانک مرکزی مشخصا به شاخص بهای تولیدکننده در صنعت فولاد اشاره نشده است اما از آنجا که شاخص قیمت تمام شده در این صنعت بر قیمت نهاده‌های تولید تاثیری مستقیم دارد، می‌توان گفت که این شاخص در صنعت فولاد روندی کاهشی را تجربه کرده است.
بهرام سبحانی در ادامه با اشاره به این نکته که قیمت فولاد طی ماه‌های گذشته به‌صورت مستمر کاهشی بوده است، می‌گوید: زمانی‌که قیمت فولاد کاهش پیدا می‌کند قیمت نهاده‌های تولید نیز با کاهش همراه می‌شود از جمله سنگ‌آهن، قراضه و مانند اینها زیرا قیمت تمام این مواد اولیه و خوراک‌ها تابعی از قیمت نهایی فولاد است.
سبحانی در ادامه با اشاره به سایر اجزای تاثیرگذار بر شاخص بهای تولیدکننده می‌گوید: در این میان انرژی و نیروی انسانی نیز سهم عمده‌ای در شاخص بهای تولیدکننده دارند؛ هزینه‌های مربوط به نیروی انسانی که قطعا با افزایش همراه خواهند شد اما چنانچه نرخ انرژی در سال آینده ثابت بماند، می‌توان به عدم افزایش چشم‌گیر شاخص هزینه تولیدکننده در سال 95 امیدوار بود.
مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان نرخ تسهیلات بانکی را نیز از جمله عوامل تاثیرگذار بر هزینه‌های تولیدکنندگان می‌داند و می‌گوید: تسهیلات بانکی هم برای سرمایه‌گذاری و هم به‌عنوان سرمایه در گردش از سوی تولیدکنندگان فولاد مورد استفاده قرار می‌گیرد، بنابراین با کاهش نرخ بهره طبعا هزینه‌های تولید نیز با کاهش همراه خواهند شد.
سهم حقوق و دستمزد در قیمت تمام شده
روزهای پایانی سال با سرعت سپری می‌شوند و زمزمه‌های افزایش 12 تا 15 درصدی حقوق و دستمزد نیز روز به روز به گوش می‌رسد، زمزمه‌هایی که خوشایند کارگران است و از سویی تولیدکنندگان را در شرایطی که بازارها در رکود قرار دارند، نگران می‌کند.
اگرچه سهم حقوق و دستمزد کارکنان واحدهای تولیدی در دنیا چیزی بین 5 تا 6 درصد هزینه‌های تمام شده را تشکیل می‌دهد، اما به گفته سبحانی سهم هزینه‌های نیروی انسانی در برخی واحدهای تولید فولاد در کشور به 20 درصد از کل قیمت تمام شده نیز می‌رسد.
سبحانی در این زمینه می‌گوید: سهم نیروی انسانی در قیمت تمام شده در واحدهای مختلف متفاوت است اما در جایی مانند فولادمبارکه که از ابتدا تا انتهای زنجیره تولید، تعداد 15 هزار حقوق‌بگیر را در دل خود دارد، 20 درصد از قیمت تمام‌شده به هزینه‌های نیروی انسانی مربوط می‌شود. او در ادامه تاکید دارد که هزینه نیروی انسانی در واحدهای پایین‌دستی مانند واحدهای نورد کمتر است.
چالشی به نام حمل‌ونقل
اما یک کارشناس صنعت فولاد با تاکید بر روند کاهشی قیمت مواد اولیه و تاثیر آن بر کاهش شاخص تولیدکننده در صنعت فولاد، می‌گوید: با این وجود سال که تغییر می‌کند هزینه‌ها افزایش پیدا می‌کنند و این در حالی است که هزینه حمل و نقل در میان تمام هزینه‌ها به طرز چشم‌گیری با رشد همراه می‌شود.
رضا زائرحیدری در ادامه با اشاره به این نکته که صنعت فولاد وابستگی بسیار بالایی به حمل و نقل دارد، می‌گوید: برای هر یک تن فولادی که تولید می‌شود باید 4 تن جا به جایی صورت گیرد، بنابراین رشد هر ساله نرخ حمل‌ونقل بر‌خلاف کاهش مداوم قیمت فولاد، باری است که فولادسازان چه در حمل‌ونقل داخلی و چه در حمل‌ونقل خارجی آن را بر دوش خود احساس می‌کنند. زائرحیدری در نهایت عقیده دارد چنانچه هزینه‌های تولید در صنعت فولاد به واسطه رشد هزینه نیروی انسانی و هزینه‌های حمل‌ونقل با 20 درصد افزایش همراه شود، قدرت رقابت فولادسازان در بازارهای خارجی و حتی در مقابل واردکنندگان فولاد به ایران تا 20 درصد کاهش پیدا خواهد کرد.
اما موضوعی که سبحانی در آخر به آن اشاره می‌کند این است که «در سال آینده حتی با وجود کاهش نرخ بهره بانکی و یا رسیدن به نرخی واحد برای قیمت ارز، در رقابت با تولیدکنندگان خارجی شرایطی یکسان نخواهیم داشت زیرا اگرچه بهره بانکی با کاهش همراه شده است اما رقبای فولادسازان ایرانی با بهره بانکی یک تا 2 درصد مشغول به فعالیت هستند.»
او در رابطه با نرخ ارز نیز عقیده دارد «به هر میزانی که ریال تقویت شود، قدرت رقابت تولیدکنندگان برای صادرات کم خواهد شد.» سبحانی با تاکید بر این نکته که تقویت ریال از نظر ملی اقدامی افتخار‌آفرین به‌شمار می‌رود، می‌گوید: اما باید این واقعیت را نیز پذیرفت که با تقویت ریال انگیزه تولیدکنندگان برای صادرات کم می‌شود و از سویی خطر تشدید واردات نیز آنها را تهدید خواهد کرد.
با این تفاسیر به نظر می‌رسد فولادسازان در سال آینده اگرچه با کاهش نرخ بهره بانکی و یا تثبیت نرخ ارز می‌توانند به کاهش هزینه‌های خود در این دو بخش امیدوار باشند،
اما از سویی افزایش هزینه‌های نیروی انسانی، تعداد بالای نیروهای سربار، رشد چشم‌گیر هزینه‌های حمل‌ونقل، رشد قیمت حامل‌های انرژی و مسائلی از این دست می‌توانند مانعی بر سر راه کاهش قیمت تمام شده محصولات فولادسازان باشند.
دنیای اقتصاد