محمدرضا کریم‌زاده، رایزن بازرگانی ایران در افغانستان امروز در حاشیه همایش یک روزه معرفی بازار افغانستان اظهار کرد: واردات کالاهای اساسی و غیراساسی، کمک کشورهای خارجی، نقش کمرنگ دولت افغانستان در تامین مایحتاج مردم و نظارت بر قیمت‌ها، تعداد اندک کارخانجات تولیدی و اینکه بازار این کشور به صورت سنتی توسط بخش خصوصی اداره می‌شود همگی از جمله ویژگی‌های بازار افغانستان است.
وی اضافه کرد: پروژه‌های فراوانی در بخش خدمات فنی و مهندسی افغانستان وجود دارد که بخشی از آنها از طریق نهادها یا سایر کشورها تامین می‌شوند.
رایزن بازرگانی ایران در افغانستان افزود: وجود کانال‌های توزیع سنتی، پتانسیل بالا در تولید محصولات کشاورزی با توجه به وجود آب‌های فراوان در این کشور، وجود معادن، بازار مصرف 31 میلیون نفری، لزوم تقویت راه‌های ارتباطی و زیرساخت‌های مناسب برای حمل و نقل کالا این کشور را به منطقه‌ای خوب برای سرمایه‌گذاری تبدیل کرده است.
وی با اشاره به توجه افغان‌ها به سرمایه‌گذاری در صنایع کوچک و متوسط در حوزه صنعت، اظهار کرد: افغان‌ها علاقه‌مند به ایجاد کارخانه و تولید کالا در کشور خود شده‌اند و در حوزه‌های مختلف از جمله مواد غذایی، مواد بهداشتی، لوله‌های آب‌رسانی سبک و برخی محصولات حوزه ساختمان این سرمایه‌گذاری‌ها مشهودتر است و ما به تجار ایرانی پیشنهاد می‌کنیم در تامین تجهیزات و مواد اولیه وارداتی با افغان‌ها مشارکت کنند.
وی گفت: مشکلات عمده افغان‌ها در بخش صنعت، کمبود نیروی متخصص، مواد اولیه مورد نیاز، کمبود انرژی (برق و گاز)، است از سوی دیگر این کشور نیاز جدی به سرمایه‌گذاری در حوزه بسته‌بندی دارد.
رایزن بازرگانی ایران در افغانستان در ادامه این کشور را سرشار از منابع معدنی دانست و گفت: براساس مطالعات سازمان زمین‌شناسی آمریکا، افغانستان دارای 36 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی، 3.6 میلیارد بشکه نفت، یک هزار و 325 میلیون بشکه مایعات گاز طبیعی است.
کریم‌زاده در خصوص وضعیت تجارت در افغانستان هم گفت: براساس آمارها، 96 درصد کالاهای مصرفی این کشور وارداتی است و صادرات این کشور در سال تنها به 4 درصد می‌رسد، بنابراین می‌توان گفت که این کشور به یک جامعه مصرفی تبدیل شده است.
وی مواد غذایی و نوشیدنی، روغن و مصالح ساختمانی را عمده‌ترین اقلام وارداتی این کشور دانست و گفت: سهم در ساختار وارداتی افغانستان موادغذایی با 23 درصد، روغن با 16 درصد و مصالح ساختمانی با 13 درصد در راس کالاهای مورد نیاز ایستاده‌اند.
رایزن بازرگانی ایران در افغانستان، از واردات دارو و محصولات شیمیایی به عنوان بیشترین سهم در بخش واردات سایر اقلام یاد کرد و گفت: طلا، لباس، تایر و مواد پلاستیکی در این بخش در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
وی با تاکید بر اینکه اگر تجار و بازرگانان ایرانی برای حضور موثر خود در بازار افغانستان نگاه طولانی مدت نداشته باشند، دیر یا زود بازار این کشور را در مقابل سایر رقبا از دست خواهد داد، گفت: پاکستان، چین، روسیه، ازبکستان، کره جنوبی، هند، قزاقستان، ترکمنستان، آلمان، ترکیه، امارات، کنیا و آمریکا مهمترین رقبای ما در افغانستان هستند.
کریم‌زاده همچنین مزیت‌های کشورمان در صادرات به این کشور را مواد غذایی، شوینده‌ها، مصالح ساختمانی، دارو و تجهیزات پزشکی، ظروف ملامین و پلاستیکی، انواع سوخت، موکت و فرش ماشینی دانست.
رایزن بازرگانی ایران، اولویت‌های همکاری فعالان اقتصادی دو کشور را صنایع سبک، مواد غذایی، مصالح ساختمانی، صنایع دارویی، صنایع کاربردی و اشتغال‌زا، صنایع دارای مزیت تکنولوژیک ایرانی، صدور خدمات فنی و مهندسی، صنایع تبدیل کشاورزی، صنایع دامپروری، تامین مواد اولیه قالی، پلاستیک، شیشه، سیمان، محصولات بهداشتی ساختمان، توریسم درمانی و گردشگری مذهبی عنوان کرد.
وی گفت: قرابت فرهنگی دو کشور و اعتماد به مصرف کالاهای ایرانی، نزدیکی مسیر و توانمندی‌های اقتصادی ایران، وجود بازار مناسب، نیاز افغان‌ها به خدمات فنی و مهندسی، موقعیت خوب کالاهای ایرانی نزد طیف وسیع مهاجرانی که در ایران بودند، نقاط قوت ایران در تجارت با افغانستان است.
رایزن بازرگانی کشورمان عدم اجرای تحقیقات بازار، قیمت بالای برخی از محصولات کشورمان در مقایسه با رقبا، عدم توزیع به‌موقع محصولات، عدم توجه به بسته‌بندی مطلوب افغانی‌ها، حضور کمرنگ شرکت‌های بزرگ ایرانی در افغانستان، کمبود فعالیت شرکت‌های بازاریابی ایرانی و کم توجهی به ساختار بازار این کشور را از جمله نقاط ضعف ایران در بازار افغانستان دانست.
نیاز بیش از 10 میلیارد دلاری افغانستان به سرمایه‌گذاری
همچنین سید مسعود، استاد اقتصادی دانشگاه کابل در حاشیه نخستین همایش کاربردی معرفی بازار افغانستان با دعوت از تجار ایرانی برای سرمایه‌گذاری در صنایع کوچک این کشور، گفت: این کشور به بیش از 10 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد.
وی گفت: همه مناطق افغانستان برای سرمایه‌گذاران خطرناک نیست و با توجه به اینکه امنیت بالا در مناطق مرکزی دایر است، از تجار و بازرگانان ایرانی می‌خواهیم که در این مناطق سرمایه‌گذاری کنند.
مسعود با بیان اینکه افغانستان از نظر جذب سرمایه به سه قسمت تقسیم می‌شود، خاطرنشان کرد: ریسک بالای سرمایه‌گذاری مربوط به مناطق جنوب و شرق افغانستان است، در حالی که در مناطق شمالی سرمایه‌گذاری با خطر کمتری همراه است و در مناطق مرکزی به دلیل امنیت بالا، ریسک سرمایه بسیار کم است.
استاد دانشگاه کابل در خصوص اهمیت تولید خاطرنشان کرد: هیچ کاری بدون تولید معنا ندارد، ما در سال‌های گذشته نسخه اروپای شرقی را الگوی خود قرار دادیم که باعث شد فقط به سرمایه‌گذاری متمرکز باشیم و تولید مورد غفلت قرار بگیرد؛ اکنون در سال 2016 مشکل کمبود تولید و عدم وجود زیرساخت‌های تولیدی بیش از پیش خود را نشان می‌دهد.
وی با تاکید بر اینکه ایران در تولید با وجود تحریم‌ها بسیار موفق عمل کرده است و اکنون افغانستان به کمک‌های ایران نیاز دارد، مهمترین کالاهای اساسی افغانستان که بیش از دیگر کالاها از اولویت سرمایه‌گذاری برخوردار است را صنعت چاپ، پلاستیک، نساجی، برق، صنعت سنگ، ادویه سازی، صنعت چوب، نفت و گاز، محصولات شیمیایی، شکر، کود شیمیایی زراعتی، لبنیات، فولاد، مس و حمل و نقل عنوان کرد.
مسعود افزود: زمینه کار، تولید، سرمایه و مدیریت در افغانستان وجود دارد، اما متاسفانه هیچ کدام از آنها کارایی ندارد، حتی ما در مورد میزان جمعیت و مساحت کشورمان نیز به دلیل عدم وجود مراکز تحقیقاتی آمار درست و دقیقی نداریم؛ از ایران می‌خواهیم به ما در تاسیس مرکز ملی تحقیقاتی کمک کند.
وی در ادامه افزود: افغانستان را به 8 منطقه اقتصادی از نظر مزیت نسبی منطقه تقسیم کرده‌ایم و طرح خود را به رییس‌جمهوری پیشنهاد داده‌ایم تا به نقشه راه سرمایه‌گذاری در افغانستان برای ارائه به سایر کشورها تبدیل شود.
این اقتصاددان افغان در تشریح چگونگی تقسیم‌بندی این مناطق گفت: منطقه شمال را به بلخ، فاریاب، سمنگان، جوزجان و سربل، منطقه شمال شرق را به بغلان، قندوز، تخار و بدخشان، منطقه مرکز را به بروان، بامیان، پنجشیر، کابیسفا و دایکندی، منطقه شرق را به ننگرهار، لغمان، کنر و نورستان، منطقه جنوب شرق را به لوگر، میدان وردک، غزنی، بکتیا، بکتیکا و خوست، منطقه جنوب غرب را به قندهار، نیمروز، زابل، ارزگان و هلمند، منطقه غرب را به هرات، فراه، غور و بادغیس و منطقه کابل تقسیم کرده‌ایم.
وی مهمترین کالاهای دارای مزیت نسبی در مناطق مورد اشاره را به ترتیب در شمال، گاز، نفت، قالی، گلیم، انرژی، دامداری، میوه و ادویه، در شمال شرق برنج، نمک، سنگ‌های قیمتی، انرژی آبی، شکر و دامداری، در منطقه مرکز میوه و آبمیوه، توریسم، سنگ‌های قیمتی، سبزیجات، در منطقه شرق فراوری میوه، جنگلداری، برنج، شکر و ادویه، درجنوب شرق صنایع دستی، برنج، میوه و آبمیوه، جنگلداری، سنگ مرمر، دامداری، در منطقه جنوب غرب میوه و آبمیوه، سنگ مرمر، انرژی‌های نو و صنایع دستی، در منطقه غرب میوه، لبنیات، نوشابه، مرغداری و ادویه و در کابل تمامی اقلام کالایی عنوان کرد.
سومین نمایشگاه اختصاصی ایران در افغانستان قرار است از فردا به مدت چهار روز در شهر کابل برگزار شود. در این نمایشگاه بیش از 100 شرکت ایرانی در 12 گروه کالایی و خدماتی محصولات و خدمات خود را به نمایش خواهند گذاشت.
ایسنا