پرداخت یارانه نقدی به خانوارها یکی از دغدغه های اصلی دولت در قانون هدفمندسازی یارانه‌ها از همان ابتدا بوده است، در حالی که برخی کارشناسان و اقتصاددانان معتقد بودند دولت باید در کنار پرداخت یارانه نقدی به خانوارها، بخش مهمی از منابع هدفمندی یارانه ها را به بخش تولید اختصاص دهد تا جبران افزایش هزینه های بخش تولید موجب کاهش سطح قیمت کالاها و افت نرخ تورم شود. از طرف دیگر پرداخت کمتر یارانه نقدی به خانوارها مانع رشد بخش تقاضا از جانب مصرف کنندگان می شود و در نتیجه با کاهش تورم مردم بیشترین سود را می برند.
هر چند دولتی ها مخالف نظر این بخش از کارشناسان بودند، ولی گذشت زمان ثابت کرد که اگر دولت بخش قابل توجهی از یارانه ها را به تولیدکنندگان اختصاص می داد، امروز شاهد گرانی بیش از حد محصولات این تولیدکنندگان نبودیم تا خانوارها مجبور شوند حدود 90 درصد یارانه نقدی ماهانه خود را به گرانی تنها 14 قلم کالای خوراکی اختصاص دهند و نه تنها مبلغی برای پس انداز خانوار باقی نماند، بلکه در پرداخت قبوض آب، برق، گاز و سوخت نیز دچار مشکل شود، جه برسد به اینکه بخواهد تورم ناشی از تمام کالاهای مصرفی اساسی خود از جمله خرید و اجاره مسکن، پوشاک، لوازم خانگی ، شوینده‌ها، خدمات، حمل و نقل و دیگر هزینه های ضروری را جبران کند.
تاکید می کنیم که انتشار این گزارش به معنی نفی اصل قانون هدفمندسازی یارانه ها نیست بلکه خبرگزاری فارس همیشه مدافع سرسخت اجرای این قانون بوده و هست و معتقدیم که فازهای بعدی این قانون هم باید ادامه پیدا کند، ولی نقد ما بر شیوه اجرای این قانون به ویژه کم توجهی به بخش تولید است. ضمن اینکه مسبب تمام این گرانی ها هدفمندی یارانه ها نیست و عوامل دیگری که بخش عمده آن در کنترل دولت هم بوده است، در تورم نقش داشته اند.
در این گزارش با مقایسه سطح قیمت 14 قلم کالای خوراکی شامل ماست، شیر، پنیر، تخم مرغ، مرغ، گوشت، قندو شکر، میوه، چای، گوجه و خیار، سبزیجات، حبوبات، برنج و روغن در دو مقطع تاریخی یعنی آذرماه سال 89 و اردیبهشت ماه سال 91 و با احتساب سرانه مصرف یک خانوار 4 نفره در ایران، افزایش هزینه ماهانه این خانوار را در مصرف هر یک از این اقلام خوراکی با توجه به رشد قیمت آن کالا محاسبه کرده است که نتیجه محاسبات نشان می دهد، رشد قیمت این 14 قلم کالای خوراکی موجب افزایش 162 هزار تومانی هزینه های ماهانه یک خانوار 4 نفره طی حدود 1.5 سال گذشته شده است.
منبع سطح قیمتها در این گزارش آمارهای بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
قیمت ماست در آذر ماه سال 89 کیلویی 1100 تومان بوده که در اردیبهشت ماه امسال به کیلویی 1600 تومان افزایش یافته و نشاندهنده رشد 45 درصدی قیمت این کالاست. مصرف سرانه ماست در ایران ماهانه چهار کیلو برای هر فرد است که برای خانوار 4 نفره 16 کیلو می شود. بنابراین هزینه مصرف ماست در یک خانوار 4 نفره از 17600 تومان در آذرماه 89 به 25600 تومان در اردیبهشت امسال افزایش یافت که رشد 8 هزار تومانی هزینه خانوار در خرید ماست را نشان می دهد.
قیمت پنیر پاستوریزه بسته 450 گرمی در اردیبهشت امسال به 2300 تومان رسیده که در تاریخ 26 آذر 89 این قیمت 1500 تومان بوده که این کالا هم بیش از 50 درصد رشد قیمت داشته است. مصرف سرانه پنیر در کشور حدود 4.5 کیلو گرم است. بنابراین یک خانوار چهار نفره در اردیبهشت ماه امسال 7 هزار تومان هزینه خرید پنیر پرداخت کرد که این رقم در آذر 89 حدود 4500 تومان بوده است و نشان از افزایش 2500 تومانی هزینه خرید پنیر دارد.
براساس گزارش‌ها، هر ایرانی روزانه حدود نیم لیتر شیر باید مصرف کند. قیمت هر لیتر شیر در آذر 89 هزار تومان بوده که در حال حاضر قیمت آن به 1580 تومان رسیده است. با توجه به اینکه هر فرد باید در ماه 15 لیتر شیر مصرف کند، یک خانوار چهار نفره باید برای مصرف ماهانه 60 لیتر شیر 94 هزار و 800 تومان بپردازد که در مقایسه هزینه 60 هزار تومانی در دوره گذشته افزایش 34 هزار تومانی هزینه خرید شیر را شاهد هستیم.
مصرف سرانه تخم مرغ 10 کیلو در سال است بنابراین مصرف سرانه آن در ماه برای یک خانوار چهار نفره 3 کیلو و 300 گرم می شود. با توجه به قیمت 3360 تومانی هر کیلو تخم مرغ در آذر 89 و قیمت امسال شاهد افزایش 3500 هزار تومانی هزینه خرید تخم مرغ از 11 هزار تومان به 14 هزار و 400 تومان هستیم.
مصرف گوشت مرغ در سال 21.5 کلیو برای هر نفر است که این میزان در هر ماه یک کیلو و 800 گرم و برای یک خانوار 4 نفره 7.2 کیلو می شود. قیمت مرغ از کیلویی 2900 تومان در آذرماه سال 89 به کیلویی 4800 تومان در اردیبهشت امسال افزایش یافت که نشان دهنده افزایش 14 هزار تومانی خرید مرغ در یک خانوار 4 نفره است.
مصرف سرانه گوشت در کشور حدود 12.5 کلیلو گرم در سال است که مصرف ماهیانه آن بیش از یک کیلو گم در ماه می‌شود. قیمت گوشت گوسفند در 26 آذر 89، 17 هزار و 320 تومان بوده و گوشت گاو و گوساله حدود 11 هزار و 550 تومان بوده است. در صورتی که استفاده از این دو کالا به طور متوسط در هر ماه 50 درصد باشد و هر فرد نیم کیلو گوشت گوسفند و نیم کیلو گوشت گوساله مصرف کند، در آن تاریخ باید حدود 14 هزار و 400 تومان برای هر فرد و 57 هزار و 600 تومان برای یک خانوار 4 نفره پرداخت می شد. در حالی که امروز با توجه به افزایش قیمت گوشت گوسفندی با استخوان به 23 هزار و 177 و گوشت گوساله بی‌استخوان به 17 هزار و 615 تومان باید برای خرید این اقلام در ماه 20 هزار و 400 تومان برای هر نفر و 81 هزار و 600 تومان در هر ماه برای یک خانوار 4 نفره هزینه شود که رشد 24 هزار تومانی هزینه خرید گوشت را نشان می دهد.
میانگین قیمت قند در اردیبهشت امسال به کیلویی 1800 تومان و قیمت شکر هم به 1585 تومان رسیده است در حالی که در آذر 89 قیمت قند و شکر به ترتیب 1400 و 1200 تومان بوده است. مصرف سرانه شکر و قند در سال 30 کیلو گرم است که سرانه آن در ماه برای هر ایرانی 2.5 کیلو می‌شود. اگر در نظر بگیریم که هر فرد 50 درصد قند و 50 درصد شکر استفاده می‌کند، ماهانه یک کیلو و 250 گرم شکر و یک کیلو و 250 گرم قند در ماه مصرف می‌کنند. با این حساب هزینه یک خانوار 4 نفره در هر ماه برای مصرف قند و شکر در حال حاضر 16 هزار و 900 تومان است که این رقم در آذر 89 کمتر از 13 هزار تومان بوده است. یعنی باید حدود 4 هزار تومان هزینه بیشتر بابت مصرف قند و شکر بپردازد.
قیمت چای بسته 500 گرمی در اردیبهشت امسال حدود 7 هزار تومان است که قبل از هدفمندی یارانه‌ها 5 هزار و 280 تومان بوده است. با احتساب مصرف یک کیلویی هر خانوار در هر ماه هزینه خانوار از 10500 تومان به 14 هزار تومان افزایش یافته که 3500 تومان رشد هزینه در مصرف چای را نشان می دهد.
مصرف سرانه روغن در ایران حدود 19 کیلو در سال است که برای یک خانوار چهارتفره 6.3 کیلو در ماه محاسبه می شود. متوسط قیمت روغن در حال حاضر به 2750 تومان رسیده است در حالی که این قیمت در آذر 89 حدود 1950 تومان بوده است. با این حساب رشد 5 هزار تومانی هزینه خرید روغن در یک خانوار را شاهد هستیم.
مصرف سرانه برنج در سال حدود 40 کیلو است که به صورت تقریبی بیش از 75 درصد از برنج داخلی مصرف می‌شود. در صورتی که نیمی از برنج مصرفی داخلی درجه دو و نیمی برنج درجه یک باشد، هزینه مصرف برنج درجه دو داخلی 15 هزار و 200 تومان و هزینه مصرف برنج داخلی درجه یک 22 هزار و 800 تومان می‌شود که مجموع آن 37هزار و 700 تومان است. در صورتی که هزینه 8 هزار و 600 تومانی مصرف برنج خارجی را اضافه کنیم مجموع هزینه مصرف برنج 46 هزار و 400 تومان می شود که این رقم در آذر سال گذشته حدود 31 هزار تومان بوده است بنابراین هزینه خرید برنح در یک خانوار 4 نفره بیش از 15 هزار تومان افزایش داشته است.
مصرف حبوبات به ازای هر نفر در سال 10 کیلوگرم است. بنابراین یک خانوار 4 نفره در سال 40 کیلو حبوبات مصرف می‌کند. در صورتی که بخش عمده مصرف حبوبات را لپه، نخود، عدس و لوبیا قرمز در نظر بگیریم، یک خانوار 4 نفره در ماه باید 15 هزار و 620 تومان هزینه کند که این رقم در دوره قبل از هدفمندی یارانه‌ها 7 هزار و 700 تومان بود که رشد 8 هزار تومانی هزینه خرید حبوبات را نشان می دهد.
قیمت سبزی نیز در دوره قبل 600 تومان بوده که در حال حاضر این رقم به 1520 تومان افزایش یافته است. با توجه به سرانه مصرف یک کیلو گرمی سبزی در ماه، یک خانوار چهار نفره در هر ماه باید حدود 6 هزار و 100 تومان برای خرید سبزی هزینه کند در حالی که در دوره قبل باید 2400 تومان می‌پرداخت و به عبارتی هزینه خرید سبزی 3700 تومان افزایش داشته است.
در آذر 89 قیمت انواع میوه شامل سیب قرمز لبنانی هزار و 700 تومان، سیب زرد لبنانی 1500 تومان، پرتقال درجه یک هزار و 600 تومان، درجه دو 1000 تومان، نارنگی 1200 تومان، لیمو شیرین هزار تومان، انار 2 هزار تومان و انگور 1500 تومان بوده است که متوسط قیمت انواع میوه در طول 1.5 سال گذشته بیش از 1000 تومان افزایش داشته است. با فرض اینکه یک خانوار 4 نفره در طول یک ماه با احتساب مصرف خود و مهمانی‌ها حداقل 30 کیلو انواع میوه را مصرف کند، حداقل افزایش هزینه خانوار در مصرف میوه جات 30 هزار تومان می شود.
همچنین اگر مصرف دیگر سبزیجات از جمله خیار، گوجه، کدو، کاهو، سیب زمینی و پیاز را هم در نظر بگیریم و افزایش هزینه ها در تمام این سبزیجات را در حداقل ممکن فرض کنیم، در کمترین برآوردها 7000 تومان هزینه خرید سبزیجات افزایش داشته است.
خبرگزاری فارس