تحریم‌های اخیر غرب علیه روسیه و تحریم یکساله واردات موادغذایی از سوی روسیه و همچنین مناقشات سیاسی ترکیه و روسیه فرصت مناسبی را برای توسعه صادرات کالاهای ایرانی به روسیه فراهم کرده است.
ایران در سال ۹۳ بیش از ۴۰۷ هزار تن انواع فرآورده‌های لبنی به ارزش ۶۴۳ میلیون دلار به کشورهای مختلف صادر کرده اما ۸۰درصد صادرات لبنیات ایران به عراق بوده است.
مهم‌ترین اقلام لبنی صادراتی ایران عبارتند از ماست، پنیر، بستنی و دوغ. حال باید دید که شرکت‌های منتخب ایرانی تا چه میزان می‌توانند از بازار روسیه سهم خواهی کرده و حضور خود در بازار صادراتی این کشور را تداوم ببخشند.
موانع برطرف شده
قدیر قیافه، نایب رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه با بیان اینکه شرکت‌های کاله و پگاه تهران، پگاه فارس و پگاه گلپایگان مجوز حضور در بازار روسیه را گرفته‌اند، می‌گوید: ۳ شرکت دیگر نیز در فهرست گرفتن کد «ای‌آر» هستند که با دریافت آن می‌توانند وارد بازار روسیه شوند.
وی در ادامه از شرکت‌های پاکبان، پاک و صباح به عنوان شرکت‌های در فهرست انتظار نام برده و اظهار می‌کند: شرکت کاله در نمایشگاه روسیه حضور بسیار فعال و گسترده‌ای داشت و فضای بزرگی را به غرفه خود اختصاص داده که استقبال خوبی نیز از طرف مصرف‌کنندگان و واردکنندگان از محصولات آن به‌ویژه پنیر شد.
پیش‌بینی می‌شود این شرکت‌ها بتوانند سهمی از بازار روسیه را به خود اختصاص دهند.
قیافه همچنین به تشریح اقدامات انجام شده از سوی دولت و مجموعه حاکمیتی کشور پرداخته و خاطرنشان می‌کند: در راستای تسهیل صادرات به روسیه، مجوزهای لازم دریافت شده، پروتکلی نیز با قرنطینه دامی و نباتی و وزارت کشاورزی روسیه به امضا رسیده است؛ علاوه‌بر این رفع مشکلات و برقراری تسهیلات گمرکی نیز با توجه به سفر معاون اول وزیر کشاورزی روسیه و معاون اول گمرک روسیه به ایران از اقدامات انجام شده است.
وی همچنین به ایجاد کریدور سبز گمرکی اشاره و در ادامه خاطرنشان می‌کند: به تازگی در سفر هیات گمرکی روسیه به ایران، گام نخست ایجاد کریدور سبز گمرکی برای کالاهای ایرانی و روسیه برداشته شد، در این راستا قیمت‌های صادراتی کالاهای ایرانی برای گمرک روسیه ارسال خواهد شد، ترجمه قیمت و ارزش کالاهای صادراتی ایران نیز به زبان روسی قابل دسترس است تا ماموران گمرک روسیه با مراجعه به آن قیمت‌ها را احصا کرده و با اظهار گمرکی که واردکننده کالای ایرانی در گمرک مقصد انجام می‌دهد به صحت قیمت‌ها پی ببرند و روند کار تسهیل شود.
به گفته نایب رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه کالای ایرانی با شرایط بیان شده ۱۴درصد ارزان‌تر از گذشته در بازار روسیه ارائه خواهد شد و قدرت رقابت آن افزایش خواهد یافت.
بلاروس، رقیب سرسخت
کاوه زرگران، دبیرکل کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران نیز در همین باره با اشاره به اینکه سازمان دامپزشکی روسیه به ۴ شرکت ایرانی صنایع لبنی اجازه صادرات داده، می‌افزاید: هنوز محموله‌ای به‌طور رسمی صادر نشده زیرا علاوه بر مجوز، مشکل تعرفه‌ها نیز وجود داشت که با امضای قرارداد کریدور سبز این مشکل نیز رفع خواهد شد.
وی با بیان اینکه بیشتر کالاهای پرمصرف روسیه وارداتی است و این ویژگی خاص بازار این کشور به شمار می‌رود، اظهار می‌کند: روسیه در زمینه محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از جمله گوشت، میوه و صیفی‌جات، لبنیات و نوشیدنی‌ها بازار رو به رشد و وارداتی دارد.
روسیه سالانه ۳ میلیاردو۵۶۵ میلیون دلار انواع لبنیات از کشورهای مختلف دنیا وارد می‌کند؛ رییس کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق بازرگانی تهران این آمار را ارائه داده و در ادامه خاطرنشان می‌کند: ارزش لبنیات وارداتی به این کشور در ۵ سال اخیر ۶۰ درصد افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه در بین واردکنندگان محصولات لبنی به روسیه، بلاروس بزرگترین واردکننده پنیر و کره است که سهم ۳۸ درصدی بازار این دوقلم را در اختیار دارد، عنوان می‌کند: در بین محصولات لبنی وارداتی پنیر با سهم ۴۴ درصدی و ارزش یک‌میلیارد و ۵۸۲ میلیون دلاری بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است.
صادرات انواع پنیر طبیعی
در بین صادرکنندگان محصولات لبنی، بیشترین سهم صادرات لبنیات ایران در سال ۹۳ متعلق به شرکت کاله با سهم ۳۲ درصد بوده است.
حمید چاوشی، مدیرعامل صادرات شرکت کاله که مجوز صادرات به روسیه را کسب کرده با بیان اینکه تلاش برای کسب سهم در بازار روسیه از زمان تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه این کشور آغاز شد، اظهار می‌کند: روس‌ها از این زمان نیاز به واردات محصولات لبنی پیدا کردند.
وی با اشاره به اینکه شرکت کاله، تامین‌کننده انواع پنیرهای طبیعی برای کشورهای منطقه است خاطرنشان می‌کند: هیچ کشوری در منطقه توانایی تولید پنیرهای طبیعی با تنوع بالا مانند شرکت کاله را ندارد.
گودا، چدار، پارمسان، کممبر، بوترکیزه و پستوها انواعی از پنیرهای طبیعی تولید این شرکت هستند که چاوشی از آنها نام برده و در ادامه بیان می‌کند: فرآیند دریافت مجوز از دامپزشکی روسیه یکسال و نیم به طول انجامید و سفیر ایران در روسیه، رییس سازمان دامپزشکی، وزیر صنعت، معدن و تجارت و وزیر جهاد کشاورزی همکاری‌های فراوانی در این زمینه انجام دادند.
اگر به‌طور مثال پنیری از شرکت کاله بخواهد در قفسه فروشگاه‌های روسیه قرار گیرد، پیش از آن باید مراحل پیگیری و شناسایی روند تولید آن از گاوداری تامین شیر تا آخرین مرحله تولید کالا از سویروسیه انجام شود؛ وی این را گفته و در ادامه بیان می‌کند: در همین‌باره دو هیات بسیار سختگیر از روسیه برای بازدید از کارخانه به ایران آمدند و درحال‌حاضر یک سالن و خط تولید مختص روسیه با تهیه شیر از دو گاوداری مخصوص ایجاد کرده‌ایم که محصول دیگری در آن تولید نمی‌شود.
مدیرعامل صادرات شرکت کاله پیش‌بینی می‌کند نخستین محموله صادراتی حداکثر تا پایان فروردین ۹۵ به روسیه ارسال شود و در ادامه می‌افزاید: مهم‌ترین مشکلی که در راه صادرات وجود دارد قیمت تمام شده محصولات لبنی است و اگردولت یارانه‌های صادراتی اختصاص ندهد، قدرت ادامه رقابت در بازار روسیه را نخواهیم داشت زیرا سهم بالایی از قیمت تمام شده مربوط به شیر است.
به گفته چاوشی رقیبان اصلی ایران در بازار روسیه در زمینه محصولات لبنی، بلاروس، آرژانتین و کشورهای امریکای جنوبی هستند.
البته شرکت کاله به عراق، افغانستان، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، پاکستان، استرالیا و کانادا نیز صادرات دارد. وی با اشاره به اینکه در همه کشورها به صادرات یارانه می‌دهند، می‌افزاید: نیاز است در وزارتخانه‌های مرتبط واحد صادرات ایجاد شود، چند سال است که ایران کشوری وارداتی است و سازوکار صادرات به درستی آموخته نشده است.
دغدغه صادرات وجود دارد اما واحدی نیست که متولی امر صادرات و پیگیر مشکلات این بخش باشد.
روزهای آینده، ارسال نخستین محموله
محمدرضا حاتمی، مدیر فروش شرکت پگاه فارس که از لحاظ رعایت استانداردها رتبه نخست را در سایت دامپزشکی روسیه کسب کرده نیز خاطرنشان می‌کند: استانداردهای روسیه بسیار سختگیرانه و خاص است و حتی قابل‌مقایسه با استانداردهای اروپا هم نیست و در برخی موارد سخت‌تر است.
پس از بازدید نمایندگان دامپزشکی ایران از کارخانه و ارائه کد «ای‌آر»، به روسیه اعلام شد که کارخانه پگاه فارس قابلیت بازدید دارد و در پی آن ۳ بار نمایندگان روسیه و نمایندگان دامپزشکی از کارخانه بازدید کردند و در نهایت روی سایت اداره دامپزشکی روسیه شرکت پگاه فارس به همراه ۳ شرکت دیگر به رنگ سبز درآمدند؛ وی این مطلب را گفته و خاطرنشان می‌کند: براساس صحبت‌های انجام شده و با توجه به بعد مسافت، قرار بر صادرات انواع پنیر، انواع فرآورده‌های پودری مانند شیرخشک، انواع محصولات استریل و شیرهای طعم‌دار و پاکتی با مدت ماندگاری بالا شده است.
حاتمی با اشاره به اینکه آماده‌سازی محموله‌های صادراتی تا مرحله بسته‌بندی انجام شده، بیان می‌کند: در روزهای آینده نخستین محموله صادراتی ارسال خواهد شد.
وی همچنین اعلام کرد: با مهندسی صنعتی انجام شده در این کارخانه قیمت تمام شده کاهش یافته و محصولات به راحتی قابلیت رقابت در بازار روسیه را دارند.
مدیر فروش شرکت پگاه فارس عمده مقاصد صادراتی شرکت متبوعش را عراق، افغانستان، پاکستان، قطر و بحرین عنوان می‌کند.
صمت