اکنون با اینکه در برخی کشورها برای تولید یک تن کاغذ ۶ یا ۷ درخت کهنسال قطع می‌شود اما در ایران این‌گونه نیست و به گفته کارشناسان بیش از ۹۰درصد کاغذ در کشور از طریق مواد بازیافتی تولید می‌شود.
با اینکه ایران در زمینه صنایع کاغذ به دستاوردهای مناسبی رسیده اما سرعت رشد این صنعت در دنیا بیش از ایران است.
به گفته کارشناسان، ماشین‌آلات مورد نیاز این صنعت سالانه تغییر می‌کنند که در میزان و کیفیت تولید تاثیر بسیاری دارد.
در ایران اما هنوز برخی دستگاه‌های قدیمی مورد استفاده قرار می‌گیرند که مشکلاتی را هم در تولید ایجاد کرده‌اند.
حسن ابراهیمی، عضو سابق انجمن صنایع کاغذ ایران درباره ماشین‌آلات موجود در این صنعت گفت: ایران در دوره تحریم‌های اقتصادی با کشورهای محدودی برای تامین ماشین‌آلات همکاری داشت.
این شیوه تامین ماشین و تجهیزات باعث شد اکنون که تحریم‌ها برداشته شده هم برخی واحدهای تولید کاغذ با همان کشورها فعالیت کنند.
وی گفت: یکی از مهم‌ترین دستاوردهای صنعت کاغذ در ایران تولید از مواد بازیافتی است.
اکنون در بسیاری از کشورها هنوز کاغذ با قطع کردن درخت‌ها تولید می‌شود در ایران اما بیش از ۹۰درصد کاغذ تولید شده در کشور با استفاده از مواد بازیافتی است.
ابراهیمی با اشاره به اینکه برای تولید هر تن کاغذ باید ۶ یا ۷ درخت کهنسال قطع شود، گفت: این در حالی است که در ایران برای تولید کاغذ نیازی به قطع درختان نداریم.
استفاده از مواد بازیافتی از جمله شیوه‌های تولید کاغذ در دنیاست که امروزه در ایران می‌توان با این شیوه به تولید کاغذ پرداخت.
وی افزود: همچنین از دیگر مشکلاتی که در شرایط تحریم به وجود آمد تامین ماشین‌آلات از کشورهای متفاوت بود.
در دوره تحریم‌های اقتصادی ایران با هر کشوری که حاضر به همکاری بود، همکاری می‌کرد و این موضوع باعث چنددستگی در تامین تجهیزات صنایع شد.
این کارشناس صنعت کاغذ با اشاره به اینکه اکنون در شرایطی که تحریم‌های اقتصادی برداشته شده باید با کشورهای پیشرفته همکاری کرد، گفت: کشورهای اروپایی و کانادا در زمینه کاغذ تولیدات باکیفیتی دارند که برای تامین ماشین‌آلات می‌توان از این کشورها استفاده کرد.
ابراهیمی با بیان اینکه صنعت کاغذ نیاز به منابع محیط‌زیستی دارد، گفت: وجود درخت به شکل‌گیری این صنعت کمک بسیاری کرده است.
در گذشته برای تولید کاغذ وجود درخت اولویت بسیار مهمی بوده است. اکنون هم این صنعت به درخت وابستگی‌هایی دارد اما این وابستگی‌ها به اندازه گذشته نیست.
وی افزود: زمانی که این صنعت شکل گرفت متکی به درخت بود اما اکنون متکی به دانش روز و ماشین‌آلات است.
این صنعت در کشورهایی که منابع محیط‌زیستی مناسبی داشته‌اند راه‌اندازی شده اما رفته‌رفته میزان وابستگی این صنعت به درخت کم شده و به سمت مواد بازیافتی حرکت می‌کند.
این کارشناس صنعت کاغذ با تاکید بر اینکه سطح دانش فنی در این صنعت، سطح قابل قبول است، گفت: ماشین‌آلات صنعت کاغذ در ایران روزآمد نیست و عمده ماشین‌آلات موجود فرسودگی‌های شدید دارند اما به دلیل وجود کارشناس‌های خبره این صنعت در کشور زمینگیر نشد و هنوز به کار خود ادامه می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه مقامات کشوری بارها به موضوع انتقال دانش فنی تاکید کرده‌اند، توضیح داد: در ایران به دلیل وجود کارشناس‌های برجسته در صنعت کاغذ و دانش فنی در مهندسی معکوس می‌توان انتقال دانش فنی داشت.
ابراهیمی افزود: البته باید محدودیت‌هایی را که برخی تولیدکنندگان ایجاد می‌کنند هم درنظر داشت.
اکنون برخی واحدهای تولیدی در دنیا بیش از ۲ قرن سابقه تولید کاغذ و تامین و ساخت تجهیزات دارند.
به‌طور قطع آنها در همکاری مشترک با ایران تمام دانش فنی را انتقال نمی‌دهند.
این کارشناس صنعت کاغذ با بیان اینکه این صنعت و ماشین‌آلات مورد نیاز آن در دنیا پیچیدگی‌های بسیاری دارد، گفت: ایران با استفاده از مهندسی معکوس می‌تواند به بخشی از دانش دنیا دست یابد اما آنها در طراحی ماشین‌آلات هم به نوعی عمل می‌کنند که بخشی از ماشین‌آلات امکان بازطراحی نداشته باشد.
وی با اشاره به اینکه ماشین‌آلات صنعت کاغذ باید هر ۴سال یک بار «اورهال» شود، گفت: در صورتی که ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده در این صنعت اورهال نشود، واحد تولیدی با مشکلات بسیاری روبه‌رو خواهد شد.
ابراهیمی افزود: با اینکه کارشناسان صنعت کاغذ در ایران توانمندی‌های بسیاری دارند اما برخی واحدها به دلیل تحریم‌هایی که وجود داشت و استفاده نکردن از کارشناسان اکنون با مشکلات جدی روبه‌رو شده‌اند و رفته رفته از گردونه رقابت و تولید حذف می‌شوند.
این کارشناس صنعت کاغذ با اشاره به اینکه در گذشته شرایط انتقال دانش فنی وجود نداشت، گفت: خوشبختانه پس از برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که در زمینه صنایع کشور افتاد موضوع انتقال دانش فنی است. در صنعت کاغذ هم این امکان وجود دارد و کشور آماده انتقال دانش فنی است.
وی با اشاره به اینکه تولید کاغذ در کشور مناسب با میزان نیاز نیست، گفت: این موضوع یکی از مشکلاتی است که اکنون وجود دارد.
درحال‌حاضر واحدهای فعال در زمینه تولید کاغذ نمی‌توانند نیاز داخل کشور را رفع کنند. یکی از راه‌هایی که وجود دارد، افزایش تولید است که برای حل این مشکل با انتقال دانش فنی می‌توان به آن امیدوار بود.
ابراهیمی با اشاره به اینکه در زمان تحریم‌های اقتصادی بسیاری از واحدها با هند همکاری داشتند، گفت: همکاری با کشورهایی که در زمینه صنعت کاغذ در زمره کشورهای پیشرفته نیستند هم آسیب‌های بسیاری را به این صنعت و به کشور وارد کرد.
وی افزود: انتقال دانش فنی یکی از پیش‌زمینه‌هایی که نیاز به بستر مناسب دارد.
در صنعت کاغذ ایران در برخی واحدها آمادگی انتقال دانش فنی را دارد اما در بسیای از واحدها به‌دلیل اینکه زیرساخت‌های مناسبی نداشته، امکان همکاری مشترک با انتقال دانش فنی هم وجود ندارد.
این کارشناس صنعت کاغذ با اشاره به اینکه همکاری با هند اجبار دوران تحریم بود، گفت: اکنون این اجبار وجود ندارد و در صورتی که دولت هم از صنعت کاغذ حمایت کند می‌توان با کشورهای پیشرفته همکاری‌های مناسبی داشت و به صورت میان‌مدت برای انتقال دانش فنی نیز برنامه‌ریزی کرد.
ابراهیمی با بیان اینکه یکی از مشکلات صنعت کاغذ در بخش مصرف‌کننده است، گفت: بزرگترین مشتری صنعت کاغذ و بسته‌بندی در ایران کارخانه‌ها هستند، این موضوع باعث ایجاد مشکلات بسیاری شده است که دولت باید برای رفع آنها تصمیم‌گیری مناسبی داشته باشد.
صنعت کاغذ، کارخانه‌های بزرگ می‌خواهد
صنعت کاغذ در دنیا به حدی پیشرفت کرده که امروزه هر کدام از کشورهای پیشرفته در بخشی از آن تخصص دارند و کارخانه‌های بزرگ تولید کاغذ متشکل از تجهیزات و ماشین‌آلات تولید شده در کشورهای مختلفی هستند.
کارشناسان معتقدند ایران برای پیشرفت در این صنعت باید از این الگو استفاده کند.
سیدطاهر شبیری، عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت تهران و کارشناس تولید کاغذ درباره بومی‌سازی تجهیزات و ماشین‌آلات صنعت کاغذ در کشور گفت: با توجه به پیشرفت فناوری در جهان امروزه مقیاس تولید نسبت به آنچه در سال‌های گذشته وجود داشت متفاوت است.
وی افزود: امروزه نیازمند ورود کارخانه‌های بزرگ و تولید با ظرفیت‌های بیش از ۵۰۰هزار تن به کشور هستیم.
یکی از موضوعاتی که در تولید کاغذ اکنون اهمیت دارد کیفیت مورد نیاز بازار است. این مشکل در برخی صنایع وجود دارد.
ایران در بعضی از کالاها تولید مناسبی دارد اما به لحاظ کیفیت با مشکلاتی روبه‌روست.
شبیری با اشار به اینکه باید به تولید با کیفیت‌های بین‌المللی دست یابیم، گفت: برای دستیابی به این نقطه باید روند احداث کارخانه‌های بزرگ کاغذ در دنیا را بررسی کرد.
اکنون بزرگترین کارخانه‌های تولید کاغذ در دنیا با خط تولیدی راه‌اندازی می‌شوند که از تولیدات چند کشور در آن استفاده شده است.
وی با اشاره به اینکه اکنون بسیاری از کشورها برای راه‌اندازی کارخانه‌ها از محصولات و تجهیزات چند کشور دیگر استفاده می‌کنند، گفت: در صنعت کاغذ هر کشوری تخصصی خاص دارد و برای راه‌اندازی خط تولید از تخصص این کشورها استفاده می‌شود.
دبیر سابق سندیکای کاغذ با اشاره به اینکه کنسرسیوم‌های بزرگی برای احداث این کارخانه‌ها تشکیل می‌شود، گفت: در ایران اما تاکنون این اتفاق‌ها رخ نداده و کاغذ به وسیله واحدهای کوچک تولیدی، تولید شده است.
این عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت تهران با اشاره به اینکه اگر ایران با همین شیوه تولید را ادامه دهد، شاهد تغییر چندانی نخواهیم بود، تصریح کرد: تولید پراکنده در واحدهای کوچک می‌تواند فقط برخی نیازهای کشور را در این زمینه برطرف کند و برای رفع باقی نیازهایی که در کشور وجود دارد باید واردات انجام شود.
وی افزود: این در حالی است که اگر ایران در شرایط اقتصادی بدون تحریم برنامه‌ریزی مشخصی برای صنعت کاغذ داشته باشد، می‌تواند به تولید بیشتر و باکیفیت بهتر دست‌یابد.
اکنون توان و دانش فنی در کشور برای رسیدن به تولیدات باکیفیت کاغذ وجود دارد اما برنامه مشخصی در این زمینه نیست.
شبیری با اشاره به اینکه حرکت رو به پیشرفت نیازمند استفاده از ماشین‌آلات بهتر و سازندگان معتبرتر است، گفت: استعدادهایی که در ایران وجود دارد متفاوت است.
ایران نیز در بخش‌های مختلف صنعت کاغذ استعدادهای متفاوتی دارد. این موارد باید استعدادیابی شود و در این زمینه می‌توان از سازندگان معتبری استفاده کرد تا از استعدادهای موجود در کشور بتوان بیشترین بهره را برد.
این کارشناس صنعت کاغذ با اشاره به اینکه میزان تولید در سال‌های گذشته یکی از مهم‌ترین شاخص‌های تولید بود اما اکنون کیفیت اهمیت بیشتری دارد، گفت: اکنون برخی دستگاه‌ها هستند که با سرعت بیشتری به تولید کاغذ می‌پردازند و ظرفیت تولید آنها از دستگاه‌های موجود بسیار بیشتر است اما از آنها استفاده نمی‌شود.
کیفیت و انرژی اکنون ۲ شاخص تاثیرگذار بر تولید هستند.
وی با اشاره به اینکه کاغذ یکی از صنایع انرژی‌بر به شمار می‌رود، گفت: در این صنعت انرژی زیادی مصرف می‌شود و بهینه بودن تجهیزات و ماشین‌آلات نیز از اولویت‌های آن است که باید در راه‌اندازی خطوط تولید به آن توجه شود.
شبیری با اشاره به اینکه اکنون برای پیشرفت صنعت کاغذ در کشور نیاز به واردات ماشین‌آلات و تجهیزات خط تولید داریم، گفت: برای پیشرفت در این زمینه نیاز به واردات ماشین‌آلات داریم که در این صورت می‌توانیم به بخشی از دانش فنی هم دست یابیم اما باید درنظر داشت که واحدهای تولیدکننده ماشین‌آلات خط تولید هم راه را برای مهندسی معکوس و انتقال دانش فنی بسته نگه می‌دارند.
در این شرایط دستیابی به دانش فنی ماشین‌آلات کار ساده‌ای نیست.
صمت